Новость на родном

Дагъиста халкьанала цадешла БархIи

Гьалмагъдеш… Мурталра халкьани-ургарти гьалмагъдешли къиянти замунтазиб миллатуни дерцахъес кумекбирусири, бусягIятра халкьла гIямрулизиб юлдашдешли лайикьси мер бурцули саби. Гьалмагъдеш арагIебли миллатунала бархбасуни чIумадируси халаси цIакь саби. Нушала республикализир декIар-декIарти мезаначилти, гIядатуначилти, культураличилти миллатуни уржили хIердирнили илис гIячихъли бикьридеш дирули сари. Буралли, Дагъистан дунъяличибра бурибси цадешла ва гьалмагъдешла дебаси къала саби. Гьайгьайрагу, нушала тарихлизир гIяхIцад вайти анцIбукьуни...

Новость на родном

Инсаниятла децI

Ил бархӀи сеналра байрамлизи хал­ба­рес хIейрар. Адам­лис секьяйда акӀубсил хӀе­ба­лу­си байрам саби или гьан­би­кес асубирар, амма илала ур­кӀилизир мурхьти ва паш­манти къел кавлахъуси, де­цӀи­га­хъуси тарих саби. 2004-ибил дусла сентябрьла 1-3-ибти бурхӀни. Беслан. Ишди кахти бурхӀназиб къачагъунани Бесланна 1-ибил школала бучӀанти, мугIяллимти ва бучӀантала бегӀти ясирбуциб. Разиси бархӀи сабри — лебилра биштӀати школализи бакӀибси. Алавчарли илдала...

Новость на родном

Туризм кьалли гьалабяхI башули саби…

Туризм гьалабяхI башахъни ну­ша­ла республикалис дебали мягI­ни­чебси саби. Ил кьяли гьалабяхI ба­шахъес, нушала гIяхIцад имкантира лер: урхьу, дубурти, къадурби, жявхIелила памятникуни… Кавказла цархIилти регионталайчир, Дагъиста тIабигIят ва мер-муса жагати сари дикIахIеллира, хатIахIедиркехIе, дила пикрили. Масала, Грузиялизиб туризм жявлил гьалабяхI арбякьи саби. Википедияла (Интернетлизибси энциклопедия) баянти хIясибли, 2016 ибил дуслизиб Грузияли 6 миллионничибра имцIали дурала улкнала...

Новость на родном

Илдала культурала бутIа — Дагъистайзиб

МяхIячкъалализибси Гьал­магъ­деш­ла Юртлизиб мер­ла­ба­рибси Россияла халкьанала гьалмагъдешла Музейлизиб августла 27-личиб цагьатIи стенд (суратуначилси ва мил­латла ваяхIличилси уркьули) абхьиб, «Республика Беларусь», суне­нира Бе­лоруссияла тарихличила ва куль­тура­ли­чила буруси. Илкьяйда илаб Вла­дислав Цыдикла суратунала «Беларусь ишгъунали чебиулра» бикIуси выставкара абхьиб. Дагъиста миллатунала политикала ва динанала къуллукъунала шайчибси Ми­нистерстволи ва «Уздени Дагестана» жа­мигIятла организацияли хIядурбарибси ил балбуцлизир бутIакьяндеш дариб...

Новость на родном

Бархбасуни уржахъуси

«Ца адамли шила багьа буэс­ра ви­рар, илала кьад­ри-кьи­мат ахъдуцесра ви­рар» ибси бу­­­­­­рала лебси саби ду­бурлантала. Ил­кьяй­да­ли абзурли шимира лер, вегIла рес­пуб­­ли­ка­ла­­цунра ахIи, улкалара багьа ва хIур­мат ахъ­дур­­цу­ти. Илгъуна кьиматличи лайикьси саби Дагъиста ванзаличиб жавгьар духуриван даршани дусмазиб, цархIилти шимазибадли декIарбухъунси Кубачила ши. Ил шила пагьмучебти устнани саби Кубачи ахIенну, Дагъистанра дунъяличиб машгьурсили бетаахъурси. Совет хIукуматла...

Новость на родном

Петр I-ибил Дагъистайзив

1722 ибил дуслизив Рос­сияла пача Петр I-ибил сунела гIяс­куртачил Кас­пи урхьуличи (Да­гъистайзи) гьай­виуб. Илала кьас сабри Персиялизирад Индиялизи ва цархIилти востокла улкнази вачар бузахъес багьандан, кадихьибти гьундури Россияла арилизи дуцес. Ил пикри бетархахъес, Персия диргалабулхъулри: ил заманалис Персияли дуцилри Каспи урхьула дубларти мер-муса, Дербентра Бакура ила кадурхутири. Петр I-ибилла пикри бетерхахъес балбикибси заманари: Афганистанна халкьла...

Новость на родном

«Тарихла бикьруми»

Гьарли-марси литература тарихла бикьри саби. Илала декIар-декIарти журабазир гIям­рула анцI­букьуни чуласун хIисаб­ди­рули сари. Мурхьли ва тIинтIли тарих багьес кумек­дирар литературала произведениеби. Ил шайчир Дагъиста халкьла писатель Расул БяхIям­ма­довла белкIани цархIилти лукIанталайзирад гIяхI­цадла де­кIардулхъули сари, хаслира илала очеркуни ва гIергъити дусмазир делкIунти гьанбикуни. Фольклорист сайливан, Р.БяхIям­ма­довли сунени дучибти даргала халкьла мухIлила пагьмула произведениебала чу­мал жуз дураиб:...

Новость на родном

Чихъси кьимат кабатур

Ишди бурхIназиб Рос­сияла халкьанала гIя­датунала куль­ту­ра­ла Центрла гIяхIли сабри Москва­лизибси Тимчен­кола Фондла вакилти. Илди Дагъистайзи бакIнила мурад сабри «Сагаси наслу» проектла дазурбазиб «Кайтаги» центрла бузерилис кьимат бедни. ГIяхIли сабаайчи Центр­ли жура-журала выставкаби далкьаахъурлири: Хайдакьла някьишла, «Уста» кружокла бучIантала урцуйчир дарибти някьишла ва цархIилти.ХIурматла гIяхIлас миллатла хурегунира хIядурдарилри: карилар дерцIибти чудни ва дахъал цархIилти тIягIямла берклуми.Бамсри...

Новость на родном

Петр I-ибилличил дархдасунти анцIбукьуни

ВецIал дусла гIямруличив (1682 ибил дус) Рос­сияла пача ветаурси Петр I-ибилли (илизи пачала ихтиюрти 1689 ибил дуслизир Софья тах­ли­чи­рад уряхIрушили гIергъи сарри дикибти) цархIилти улк­нас гIелакабухъунси улка дебали гьалабяхI ар­бу­киб. Лерилра илини дарибти гIяхIти улкала та­рих­лизир, хъумхIертурли, муртлисалра калунти са­ри, ва чеабиути наслуби Петр ЧевяхIсилис бар­кал­ла бикIути саби. Петр I-ибилла гIямрулизир дахъал цар­хIилти хъумхIертести, тамашала...

Новость на родном

Адаб-яхI шанда шанти

Кубачила ши­ли­зи­радли хьурали ГIяммузгила шили­зи дашутири нура дила виштIал узи МяхIяммадра. Ну иларти мер-мусаличи тама­ша­рирусири. Бархьаначи бу­ралли, иларти имцIали шур­мала мерани сарри. Бахъал адамти бет-садбашуси гьуни биалра, иларадли рашесра ну урухкIусири, гьунила чедирра удирра шурми чедиухIели. Илаб хIербирути нушала гIяхIли Рашид Рабадановхъалачи хьурадирутири нуша. Лерри илар чумал цархIил хъалибарг­ра: Чил­лихъали, Ногъайхъали, журналист (гьан­на нушала ургав...