Дубуртани ряркъурси

Нушала улкализиб гьар дус, июнь базла кIиибил алхIят бар­хIи чIянкIи дурайутала са­нигIятласи байрамла бар­хIилизи халбируси саби. Эко­­но­микала ил кья­ли гьалабяхI бикули ва адам­лис гьар бархIи илцадра хIя­жат­ти палтар, дабри ва бе­кIа­хъу­дилизир ду­за­хъут­и ваяхI дурайули, Россиялизиб чумал мил­лион адам бузули саби.

Кункси промышленностьла предприя­тиебала чебетаибси хIянчи дебали мягI­ни­­чебси саби цахIнабли улкала экономика гьа­лабяхI башнилисра.
Экономикала кьяли саблин кункси промышленность акIубсири 18 ибил даршдуслизиб, бала лукIути машинаби, чIянкIи душути ваяхI дураъниличил барх. Амма чIянкIи дураънила цаибти лишанти нушала манзиллис 6 азир дус гьалар акIубтири. Баягъи итхIели сабри адамти архIяла, урбешла ва балала чIянкIи дирес бурсибиубти.
Россияла тарихлизир халтI­духъахIелли, жяв­хIелила Русь­лизиб хьунул адамтани гьи­­мирти лукIули, чIянкIи душули ва ибули кал­ниличила балехIе. Гьарил рурси, риш­­тIа­ли лерай, ил баркьудиличи бур­си­ри­ру­си­ри.
Пачала Россиялизир чIянкIила фабрикаби алкIес 18 ибил даршдуслизир дехI­ди­хьиб­тири. Баягъи ил даршдусла 60-ибти дусмазир Россиялизир 140 предприятие лерри, чузирра жура-журала чIянкIи дурайути.
АрагIеб Северный Кавказли­зибра цайли цаси Дагъис­тан­на бязь чIянкIи душути фаб­­­рика акIахъубси саби 1893 ибил дуслизиб. Гьала-гьа­ла илис III-ибил Интернацио­нал­ла уличилси фабрика би­кIу­­­сири, кIинайс «Каспийская ма­нуфактура» ОАО-личи шурбатурсири.
ХIера, илгъуна халаси предприятиелизир рахъхIи чIянкIи душанни рузули калунси сари нушала редакцияла иш­бархIила гIяхIял, дила шан ГIя­шура Кьурбанова.
Камли ралуси ил хьунул адам шантала­ балгIяличир яра мекъличир наб гьаман къар­­­шириркусири. Дебали ба­хъал адамти учибикибси мерличирра жагати чарх-бекI­ла регI ил пикрихIерарес ва илала цар­хIил­­талайчи ме­шу­ти ахIенти вя­ша­тIай­чи, пал­­тарличил регIрирниличи, жагали гъай­ри­кIес балниличи тамаша­хIе­риэс хIе­­ри­раси.
ШалгIеббухъунси дуслизир ил нушала редакциялизирра къарширикиб — ГIяшура сунела мугIяллим, узи Кьурбанов Рабазан Мал­лаевич (2020-ибил дусла ахирличив гIям­рулизивад шалгIевухъун) 70 дус вирнила юбилейличил бархбасахъи, белкIунси ма­кьала кабухили ракIилри. ИлхIели ну­ша, цашанти, гъамли тянишдиубтири, ил чIянкIи душанни рахъхIи рузули калниличи­ла, ДАССР-ла Верховный Советла халкьла депутатли калниличила багьурра.
ЧIянкIи душантала са­ни­гIят­л­аси байрам гъам­бикI­ниличил бархбасахъи, ил тамашала адамличила «Замана» бучIантази бурес дигулра.
Шила школализи рашу­хIе­­ли, ГIяшура чедила куц-ка­бизличил Кьункьила цар­хIил­ти исбагьибигъуна риалра, илала пик­руми, хьулани ва кьасани илдалагъунти ахIенри. Илала шагьар чебаэс, илар хIер­рирес халаси хьул лебри. Илдигъунти хьуланани жагьси рурси газетализибс­и ца багьахъниличи ряхIягахъиб. Ила Мя­хIяч­къа­лализибси дубурлан хьунул адамтала интернатлизи рурсби бурцули биъниличил­а белкIири.
ХIера, ил газеталичил ГIя­шура шагьарлизив хIе­рируси нешла узичи ра­кIиб. Адавзини­ илала пикри гIеб­­буциб, амма интернатлизи ракIес кьанриубли уррухъун. ИлхIели ГПТУ-лизи карерхур. БархIехъла школализ­и рашули, 11 ибил классра таманбариб. Ил ункъли ручIра-ручIули, фабрикализир рузра-рузулри. Цар­хIилтас гIелахIерухъес иб­си кьасли ил училищела гIяхIтигъунти бучIантала лугIилизир рагьарриахъуб.
Ункъси белчIудиличил декIарбухъунти бучIантачил рарх, ГI.Кьурбанова бамсриахъахъес Венгриялизи булан рархьибсири. ХIера, ил ар­хIя­личиб сунечил кабикибси ца анцIбукьличила илини бурибси къантIли гьалабирхьулра.
«Венгриялизирад чардиру­хIели, нушачил рарх ракIибси фабрикала директор Галина Ивановначил барх поездличиб Саратовлизибад лебкути сунела биштIати дурхIнира лебри. Станциябазибад цаличир неш илдас мороженое асес хьулрухъун, амма дурарухъес илала бетхIерулри. «Нуни исис» или, поездличирад карацIибси ну, мороженоелигIир умцIули лерай, поезд батбихьили, илар калунсири. Дебали урухриубли, гьанбиркур. Иличибли арагIеб Северный Кавказла лерилра станцияби «кьяшмачи тIаш­датуртири».
Ну кьалли гIелабад лябкьуси поездличир гIерраахъира, амма нушаб зарал хIебиахъес рархьибси Галина Ивановнала кьисмат урехилиуб сабри: эгер ну илини рархьниличи му­кIур­ракIибси риасри, ил хIянчиларад урайсусири. ГIе, илдигъунти чIумати тяхIяр-кьяйда дири итхIели.
Ну гIерраахъибмад, чебяхI­си даражала къуллукъла адам­тани чучи жирарира ва хьар­хъар­бикIули ца сягIят калахъунра. Амма мороженое асес Галина Ивановнани рархьаъниличи ну мукIурракIахъес хIебиуб илдани. Дила илгъуна баркьудили Галина Ивановна набчи дебали разириахъуб­сири, баягъи иличибли дила юлдашуни фаб­рикализиб бахъ­биуб», — хабар таманба­риб ГIя­­шу­рани.
Гьанбушибси иш анцIбукь­ли­ра чебиахъуливан, дубуртани ряркъурси хьунул адамла мардеш ва хIялалдеш чилилра кер­­хIейсу.
ГIяшура Кьурбанова халаси хъалибарглизир халараибси сари. Илала дудеш Кьурбан Маллаев ЧебяхIси ВатIа дергъла жигарла бутIакьянчили ка­лунсири ва илавад чулахъвиубли чарухъунсири. Къияндешуназивад уруххIекIуси дудешли ва неш ГIяшурай Мя­хIям­­мадовани дурхIнира бузери­ дигутили халабаахъиб.
Сунела баркьудилизир гьаркья ялчили ретаурси, фабрикала гIямрулизир жигарла бутIакьяндеш дируси коммунист МяхIячкъала шагьарла Советла депутатлира рикIибсири. Депутат сарлин илини къиянтигъунти масъулти сунечи чекайсутири ва илди гьунчидушесра рири.
«Сецад къиян кабихьирал шагьарла дила участокличибси 5-ибил урга даражала школализиб янила замана бучIанти биргIхIебиргIяхъес. Классуназиб кьакьалабван бугIярлири. Дарсличир ванати палтар черхIедатуркъира, бугIярдешли руржахъути дурхI­­ни дугелира хIерелира дила пикрумазибри. ИлхIели, школализиб ванадеш агара или Верховный Советла Председательличи ва Министртала Советла председательличи дугьаризурли, масъал­а гьун­чибушахъибсири».
Сарерхурси чIянкIи душан ГIяшура Кьур­бановна 1990 ибил дуслизир ДАССР-ла Верховный Советла халкьла депутатлира рикIибсири.
ХIянчи агарли руэс хIе­ри­руси ГIя­шу­рани сунела мура санигIятра бяркъур. Гал­­гала мякьлизирад жура-журала жагати ваяхI ва жаниварти дирнила пагьла вегI ви­ри илала мурул, Самарализивадси Валентин Алексеевич.
«Дебали адуцалачевси ва халаси культураличилси Валентинничил разити 18 дус дарх деркIира. Илкьяйда ишбархIира хIердирутири, эгер илала гIямру декIси изай хапли къябдердибти хIедиалри», —паш­манни иб ГIяшурани.
ЛугIилашал дахъал шабагъатуни сар­хибси Бузерила Ветеран ГIяшура Кьур­бановнани ишбархIира Дагъистанн­а жа­мигIятла гIямрулизир жигарла бу­тIа­кьяндеш дирули сари. Ил республикала кьадрила жура-журала далдуцуначи хIур­мат­ла гIяхIял сарлин гьаман жириру ва, чеал­кIуси наслулис насихIят бурахъес, илизи гъайра бедлуга.
ГIяшура Кьурбановна, хIу «Замана» га­зетала хIян­чи­зартани хIела сани­гIят­лашалси байрамличил мубаракрирулри ва хIед разити, гIеркъати гIямру дулгули сари!