ГI.Батирайла уличилси Даргала театрлизиб жагьилти далайчиби-ургаб байрам – конкурс бетерхур.
Конкурс, даргала булбул-чатIа, Дагъиста халкьла гIяртистка, РСФСР-ла рурибси гIяртистка СултIанат МуртузагIялиевна Кьурбанова акIубхIейчирад 90 дус дикнилис хасбарибсири.
С.Кьурбанова 1951 ибил дуслизир, бара жагьилкаризурхIели, Сергокъалала ва Ахъушала районтала культурала юртлизир рузес рехIрихьибсири. РахъхIи агарли, культурала Юртла художественный руководитель ретаур. 1959-1960-ибти дусмазир пачалихъла далайла ва делхъла «Дагъистан» ансамбльлизир далайрикIусири. 1960 ибил дуслизир ил Дагъиста телевидениела ва радиола комитетлизир рузес рехIрихьиб. ИтхIели Дагъиста лебилрара-сера пагьмучебти далайчиби илаб бузутири. 1962 ибил дуслизиб СултIанат Кьурбановала далайла тIама лебилра Дагъистайзиб зайбикIулри. ГIур ил декIли зягIиприкиб. Илала ца кьяш чеббяхъес чебуркъубсири. СултIанат Кьурбанова игит хьунул адам сарри, ил барибси кьяшличир рашес бурсириуб ва сунела бузери даимбариб. Ил даргалацун ахIи, лерилра Дагъиста мезаначир далайрикIусири, халкьлис илала далуйти гIяхIдилзутири, илди халкьли тикрардирутири.
СултIанат Кьурбанова гьарли-марси даргала далайлис хьулчи кабихьибтазирадли ца сарри. Илини хIядурдарили делчIунти 160-йчирра имцIали далай Дагъиста радиола архивлизир ишбархIира лер. Ил нушала культурала халаси хазна саби.
СултIанат Кьурбанова 1996 ибил дуслизир, 52 дусла гIямруличир, итил дунъяличи аррякьун.
Илала пагьмула хIурматбирули жагьилти гIяртистунала далуйтала конкурс дураберкIни Даргала театрла мягIничебси балбуц саби, гьаннала замана, гьарли-марси «мицIирти музыкаличил ва тIамаличил» белчIунси далай аргъес чинабалра агархIели, гIяртистуни чула тIамаличил далайбикIуси конкурс дураберкIни, гьатIира мягIничебсили бетарули саби.
Конкурс ахъси даражаличиб хIядурбарниличила ва дураберкIниличилара бурес чебиркур. Далуйти кьиматладарес Дагъиста культурала машгьурти адамти цалабикилри: РФ-ла культурала урибси хIяракатчи ва ДР-ла халкьла гIяртист Хан Баширов, Россияла музыкала жамигIятла урибси хIяракатчи ва ДР-ла искусствола урибси хIяракатчи Валерий Шаулов, ДГНИЦ-ла тарихла гIилмуртала доктор, профессор, журналист, публицист Эльмира ТIалхIят, Сергокъалала районна «Патриот» бикIуси жамигIятла цалабяхъла гьавкьяна Улахъай Улахъаев, ДР-ла культурала рурибси хIянчизар Салимат Шагьмандарова, ДГНИЦ-ла искусствола ва тарихла отделла заведующая, гIилмуртала кандидат Эльмира ГIябдуллаева, ДГУ-ла профессор, Дагъиста писательтала Союзла даргала секцияла руководитель Муса БяхIяммадов, МяхIячкъалала жагьилтала парламентла Председатель ГIялигъалбицI ХIусейнов, «Замана» газетала корреспондент, писатель, поэт Муъминат Хаттаева.
Балбуц бузахъулри Дагъиста халкьла гIяртист Мухтар НухIовли ва театрла гIяртистка ХIузаймат Ибрагьимовани.
Конкурслизир бутIакьяндеш дирулри Ахъушала, Лавашала, Сергокъалала, Дахадаевла районтазибадти, 30 дус хIебиубти, далайчибани.
Иш белкI барес рехIрихьайчи: «ГIяйибри, жагьилти гIяртистуни гьатIира ункъли конкурсличи хIядурбиэс бирутири», — пикририкIули калунра. Гьарли-марли, илдала далуйти кьиматладарес Дагъистайзибцун ахIи, Россиялизибра машгьурти интеллигенцияла вакилти, музыка дирхъути, тIалаббарили, халкьли театр бицIахъибхIели, дучIути далуйтира гIяхIли пикридарес, чедетаахъили хIядурдарес гIяхIсири. Или биалра, конкурслизир бутIакьяндеш дарес пикрибарибти жагьилти далайчиби гапбарес дигулра. ГIергъиси замана, дебали машгьурти далайчибира, компьютерлизибадцун далайбикIухIели, дяхъибти музыкаличил, вегIла тIамаличил, бахъал цалабикибти халкьла гьалаб далай белчIес гьамадси ахIен. Жагьилти далайчибани, халкьла гьала дурабухъи, «мицIирти» далуйти делчIнира гапличи лайикьли саби.
Гьарли-марси далайличи адамти мурталра хIерли саби. Сагаси далайра ца ити алкIуси ахIен, далай акIес дахъал сабабти диэс гIягIнити сари.
Конкурсла дурар чула пагьмурти чедаахъиб ва театрличи бакIибти разибариб Салимат Шагьмандаровани, Арсен ХIясановли, Хасбулат РяхIмановли, ХIузаймат Ибрагьимовани.
Салимат Шагьмандаровани бучIуси классикала журала, гьарли-марси дарган далай саби. Илинигъуна далай белчIес багьандан кабихьибси къиянна дурабад, ЧевяхIсини бедибси пагьмура биэс гIягIниси саби. Илала далайла пагьму биалли, ГIяякьакьализибси шинна урунжван сахаватли парчбикIуси саби. С.Шагьмандаровала далайли театрличи бакIибтала уркIбазиб сунес мер баргиб.
Арсен ХIясановлира даргантала бегIлара чеббикIибси, лебтанилра балуси, Сулайбан Рабадановла гъайличилси, «Дерхъаб» бикIуси гьарли-марси дарган далай белчIун.
Сай-вегIси, жагьилтас гIяхIбилзуси, «Зянкъдяхъя» бикIуси далай белчIун Хасбулат РяхIмановлира.
ХIузаймат Ибрагьимовала далайличи лехIбизесра даргантас мурталра дигахъули бирар.
Театрлизиб беркIибси замана хъумхIертеси, уркIила гьав ахъбурцуси бетаахъур Ахъушала районнизибадси делхъла «Усиша» ансамбльли. Илдала дахъ далдикибти, даргала хьунул адамтала шадлихъла палтарли, кьяшмачирти, мургьила гьимиртачил някьишдарибти мячуйтани, бекIличирти гьар-урла журала, Усишала някьишла чабнани, райхIян вавнала рангла дарайла хIевнани, чедаэс жагати, далдикибти делхъли, хIербикIути хIяйранбирахъуси сурат бетарахъулри.
Илдачил абзлизибхIеливан, дебали жагати делхъ чедаахъиб Сергокъалала районна Культурала Центрла «Дубурлан» бикIуси рурсбала ансамбльли. Ириъ нуни, Мурегала хьунул адамтани буреба-тIузличил някьишдарибти жагати кIунбачила «Замана» газетализиб бурибсири, илди кIунбачилси делхъла композиция хIядурбарилри Сергокъалала районна ансамбльли. Гьалаб лебсирил хIебалас делхъла илгъуна композиция, амма хала нешанани някьишдарибти кIунбачилси делхъла суратли ну разириахъубра, сенахIенну нушала культурала ва устадешла бутIа, делхълизиб, сагати ранганачил, гьалабихьилри.
Театрла гIяртистунани хIербикIутас «ХIебла авцIали ибил бархIи» бикIуси дукелцIила журала спектакльлизибадси бутIа гьалабихьиб. Спектакль ГIяхIмадхан Абу-Бакарла произведениебазирти бутIни чердикIили, Даргала театрла художественный руководитель Мустапа ГIябдиевич Ибрагьимовли кабихьибсири. Спектакльлизибадси бутIа хIербикIутас ахъси пагьмуличил гьунибаъни бетаур. ГIяртистунани хIербикIути уркIи-уркIилабад хIулбукIахъиб.
Театрла гIяртистуназибад цалабикибси вокальный ансамбльли «Дарго» бикIуси гимн зайбухъахъун. Илини лебилра миллат саби-ургаб уржахъулри.
Конкурсла баянти кайули, жюрили далайчибала устадеш гапдариб, лебилра конкурсла бутIакьянчибас дипломти дедиб ва бутIакьяндеш дарнилис баркалла багьахъур. Конкурсличив 1-ибил мерличи дуравхъун Лавашала районнизивадси МяхIяммад ХIяжиев, кIиибил мер буциб Сергокъалала районнизирадси Индира ГIямаровани, 3-ибил мер бедиб Дахадаевла районнизирадси Заира Шариповас. Конкурсла спонсортани илдас арцла шабагъатунира хIядурдарилри.
Конкурсла бутIакьянчибачила ва илдани делчIунти далуйтачила ну-регIси пикри бурасли, сунени жикьира бяхъили далайикIуси Сиражутдин ГIябдуллаевла ва макьамличил дугьби далдикахъили, сценаличибси сипат пикрибарили дурарухъунси Аминат Мусаевала далайра пагьмура наб гIяхIдизур.
Сергокъалала районна жамигIятла гьавкьяна ва хIяракатчи, Даргала театрла гьалмагъ Улахъай ГIисаевич Улахъаевлара балбуц ахъси даражаличиб бетерхахъес халаси къайгъи лебри.
Иличибли байрамла бархIехъ таманхIебиуб, МяхIячкъалала ветерантала Советла председатель МяхIяммад Рабадановичли СВО-ла бургъантас савгъатуни дурхьнилизи халаси пай кабихьни багьандан, театрла директор Мухтар ХIяжимурадович Матаевла ва музыкала шайчирси заведующая Эльмира Ибрагьимовала михъирличи «Дявила асилдешличил декIарухъни» бикIути медальти даршиб.
Байрамла сиптакар, бекIливиубси сценарист, режиссер сайри РФ-ла искусствола урибси хIяракатчи, Дагъистан Республикала, Ингушетияла Республикала урибси гIяртист, ХIямзат ЦIадасала уличилси премияла лауреат Мустапа ГIябдиевич Ибрагьимов. Илини гьарил секIал секьяйда диэс гIягIнитил балулри, хIулбала хIерличил лерилра къелгIердикулри, сунела бекIдешлиуб пагьмула, жагадешла, гIяртистунала устадешла кьани хIербикIутала гьалаб лерилра рангани чедиахъули гьаргбирулри. ЦархIилтазибси пагьму чебаъни, ил гьаргбарни ва цархIилтасра гьалабихьни бегIлара халаси искусство саби. Ил искусство Мустапа ГIябдиевичли лебилра даргантас сахаватли буртIули сай.
Балбуцла ахирличир, сунела неш гьанрикахънилис, илала уличибли балбуц дураберкIнилис баркалла балахъули СултIанат Кьурбановала рурси Салиматра гъайрухъун.
Театрлизиб, дурабуркIуси балбуц таманбиубли гIергъи, гьарли-марти дарган гIяхIялдешра, гьарзаси кьумурра, гьачамцун ахIи, нуни театрлизир чедаира. Театрла бекI режиссёрла, илабти гIяртистунала устадешливан, пагьмуливан, иларти адамдешла ва гIяхIялдешла аги-кьяйдалира разириахъубра.
Байрам-конкурс спонсортала, Дахадаевла, Сергокъалала, Лавашала районтала муниципалитетунала гьуни чебиахъутала ва культурала отделтала кумекличил дураберкIибсири.
Муъминат Хаттаева