Кьисматла гьалаб адамла цIакьагардеш…

Арбякьунси жумягIлизиб ГIямарла Батирайла уличилси Даргала театрлизиб филологияла гIилмуртала доктор, Белоруссияла ва Россияла писательтала Союзла вакил Анатолий Андреевла пьеса хIясибли, «ИсмягIил ва Мария» бикIуси спектакль гьалабихьиб. Ил пьеса белкIунси саби Р.ХIямзатовла уличилси премияла лауреат Хизри Асадуллаевла «Горская быль» бикIуси баллада хIясибли. Илаб гьарли-марси кIел жагьил адамла кьисматличила бурули саби.

БегI гьалаб чебаахъибси спектакль «ИсмягIил ва Мария» ВатIан балтахъанна Дуслис ва ЧебяхIси Чедибешла юбилейлис хасбариб. Спектакльличиб бахъал хIурматла гIяхIли лебри. Илди сабри: Хизри Асадуллаевла цашанти —  Ахвахский районна Каратала шилизибадти адамти, Избербаш шагьарла бекI Расул Бакаев, ДР-ла Правительствола Председательла заместитель Ризван ГъазимяхIяммадов, ДР-ла культурала министрла статс-сектетарь-заместитель Мурад ХIяжиев, динна масъултала ва миллатла политикала шайчивси министрла цаибил заместитель Арсен МяхIмудов, ДР-ла халкьла художник Ибрагьимхалил Супьянов, Анатолий Андреев ва цархIилти.

Мурад ХIяжиевли буриливан, «ИсмягIил ва Мария» баллада ДР-ла БекI Сергей Меликовлизи белчIахъес бедибсири. Республикала БекIли ил кьабулбарибсири ва сценаличиб чебаахъес хъарбарибсири.

Саби спектакль дебали адамтас гIяхIбизур. Илар 1941-1945 — ибти дусмазир кадикибти анцIбукьуначила бурулри. Театрла гIяртистуни бусягIят саби ил манзиллизиб хIербирухIеливан, лерилра хIялани чедаахъес бажардибикиб. Дургъби, дигай, кьисматла бархьагардешуни ва илала гьалав адамла цIакьагардеш нушани илар чедаира.

Спектакльлизиб бурули саби ца жагьси уршила цIакьти дигайличила. Сунела шилизирадси рурси ПатIиматличи  хъайчикайэс хIядурвиубси ИсмягIил дургъби дехIдихьили сари ибси хабарли хIяйранвиахъуб.  Лебилра шила мурул адамтачил варх илра дергълизи арякьун. Чумра дус дикили гIергъи, чедибдеш сархибхIели, урши хъули чархIевхъунти бегIтас дунъя цIудар-цIяббиублири. Дергъла цIализив вяхъибси ИсмягIил Кёнигсберглизирадси Мария бикIуси рурсили верцахъиб. Мария сунела узи веткахъибхIели, ил варгес или дурарухъунсири. Урус гIярмиц сунечив аравирахъни халкьлизи хIебагьахъес дигIяй вяшрикIули, илини ИсмягIил кьяшмачи тIашватур. Сунела хIяйчи вакIибхIели, ИсмягIилли Мария сунела бегIтачи сарукили, иличи хъайчикайиб. Шилизиб рурсилис Марьям или у бедиб.

Хабарла бухIнабуцлизиб чебиуливан, кьисматличи къаршили адам вяшикIес вируси ахIен. Ил багьандан жагIял се бетарарал хIебалули, селичи-биалра умутбирхьес асубируси ахIен.

Дила пикрили, спектакль лебтанилра чебаэс гIягIниси саби. БусягIятла заманара нушаб ил тема аргъбаибсили бетарули саби. Гьарахъти даршдусми ахIенну, бусягIятла манзил илаб чебиахъухIеливан бизур. Бахъал халкьла гIямру дарсдирули ва анцIкьи-шишимаъйзи биркахъули сари дургъбани. Илдачи къаршидеш дарес илцад-декIарли гьамадли ахIен. ВегIла гIямрула гьуникад вяшикIесцун саби адамлис кавлуси. Ил багьандан сабигу «Аллагьли гIяхIти кьадардараб» или халкь бикIутира.

Спектакль таманбиубли гIергъи, Каратала шантани ИсмягIилла ва Марьямла гIямруличила кам-гьамти баянти дуриб. Илдани разити гIямру деркIибтири. ИсмягIил гIямрулизивад шалгIевухъунхIели, Марьямла рузби илизи ВатIайзи чаррухъахъес тиладибикIутири, амма ил Каратала шилизир калунсири. РебкIибхIели илра ИсмягIилличил рарх хIяририхьибсири.  Каратала шила шантас илдала тарих Италияла халкьлис — баягъи «Ромео и Джульетта»-лагъуна сабри. Гьаннара илдала кьисматличила хабар халкь-ургаб кали саби.

ПатIимат Шахова