Cагадеш алкIахъуси гьуни

Ишдуслизир, бахъал дила юлдашунала, балу-бирхутала юбилейла дусми цугдиркули сари. Или биубхIели, селра хIебиубсиван лехIкахъес ну рирули ахIенра. ХIера, ишдус сунела юбилей дурабуркIули сари МяхIячкъалала Ленинский районна Администрацияла бекIла заместитель Гьайбат ГIисахъаевани.

Гьайбат МяхIяммадовна талихIчебти, бегIтани сунес дуклумира, хIячмира дедибти хьунул адамтазирад ца сари. Дуклуми — гIямрулизир ахъли урцахъес багьандан, мякьи — ванзаличир чIумали тIашкаризахъес багьандан.

Гьайбат ГIисахъаева акIубси сари 1954 ибил дуслизир Хайдакьла районна ГIяхIмадкентла шилизир, машгьурти художникунала хъалибарглизир.

Илини, 1971 ибил дуслизиб, ункъли ручIули, Мажалисла урга даражала школа таманбариб ва В.И.Ленинна уличилси Дагъиста пачалихъла университетла физикала факультетлизи ручIес карерхур.

1976-1980-ибти дусмазир хIялумцIуси, гIилмула кьяйдуртачи хъарихъуси физикала лабораториялизир халалгъуна лаборантли рузес рехIрихьиб.

РиштIали лерай, ил гьарил бирусилизир гьаркьяна рирусири, цархIилтас кумекбарес музарулхъи, илдала къайгъни сунечи чекайси.

Школализир ручIули лерай, жамигIятла гIямрулизир жигарла бутIакьяндеш дирутири.

Гьайбат, школализир ручIуси замана, бегIлара гIяхIли бучIантазирад ца сарри, гьарил балбуцла гьаркьяна сарри, дружинала советлис, комсомолла комитетлис гьуни чебиахъусири. Иличила нуни балулра, сенахIенну, нунира ил школа таманбарира. ИтхIели школа республикализибра бегIлара гIяхIтала лугIилизиб бирусири.

ДГУ-лизир ручIухIели илини «Студентунала хIеб», «Архимедла БархIи» бикIути далдуцуназир бутIакьяндеш дирутири.

1981-1984-ибти дусмазир Хайдакьла районна ВЛКСМ-ла райкомла секретарьли рузиб. ГIур биалли, тах шагьарла КПСС-ла Ленинский районнизир, республикала культурала профсоюзлизир, Дагъиста правительствола жагьилтала комитетлизир рузули калун.

1998 ибил дуслизир МяхIячкъалала Ленинский районна Администрациялизир, халкьличил бируси хIянчила бекI специалист ретаур, 2002-2012-ибти дусмазир багьудила отделлис бекIдеш дирули калун. 2013 ибил дусличирад рехIрихьили, МяхIячкъалала Ленинский районна Администрацияла бекIла заместитель сари.

Илини социальный бяхIчибизла, культурала, спортла, жагьилтала политикала отделтала бузери къелгIеббикули сари. БулугълахIебиубти дурхIнала комиссияла председатель сари ва дурхIнала ихтиюрти далтахъули, гьарил бархIи рузули сари.

Гьайбат ГIисахъаевани халаси, сабухъчебси гIямрула гьуни ахъиб. Нуни ил ралукъи, иличила селра хIебалулра или пикририкIулра, илала гIямрула шалуби ва бяхIчибизуни дахъал сари.

Нушани балуливан, тIабигIятцун саби сунезиб къалп агарси, илини сари чердикIибти сипатуни алкIахъути. Сецад художникли къайгъибаралра, саби лебсигъуна тIабигIятла сурат барес бетхIерар, илис суратикIухIели рангани хIедиули диэс асубирар.

Илкьяйдали, журналистлира сай левсигъуна адамла сипат акIахъес хIейрули вирар. Замунти дарсдикIули диалра, адамтала гIямрула дурхъадешуни дарсхIедиубли кавлули дирар.

Нушаб мурталра, гъамтачила шалати гьанбикуни калахъес ва илди гьанна лерти гIямруличил дархдасахъес дигулра.

Чи сейкIалра, наб гьанбиркуливан, гIямрулизиб бекIлибиубси, наслубала ургабси бархбас ва гьаб-гIергъидеш саби, илкьяйда пикривикIухIелицун гьарил адамла сипат ва тIабигIят гьаргдарес имканти алкIули дирар. Рахли адам чеввикIибси виалли, мягIничебси саби, илала гIямрула къел хъалибаргла, тухумтала, шила тарихлизир калахъни.

Гьайбат МяхIяммадовнала бегIти мурталра Мажалислизиб хIербирутири. Дудеш – МяхIяммад Хасаевич ГIисахъаев тарихла мугIяллим сайри. 1966-1971-ибти дусмазив Хайдакьла районна исполкомла председательла заместительли узусири, гIур 1990 ибил дусличи бикайчи халкьла контрольла комитетла председательли узули калун. Илала бархьдешличила, адамдешличила хабурти тIинтIдиубтири, ил гьарли-марси коммунист сайри, рахли улка илдигъунтачи хъарахъибси биалри, жявлил коммунизм кабизахъес вирусири.

Гьайбатла дудешла узи МяхIяммад-Имин Хасаевич ГIисахъаев технический гIилмуртала доктор, Москвализив ИНЕП ОИВТ РАН-низив плазмала хIялумцIуси отделлис гьуни чебиахъули узусири. ГIисахъаевхъала хъалибарг чула ши машгьурбарибтазибад ца саби.

Неш, ПатIимат ХIяжимяхIяммадовна Къамбулатова палтарла уста сарри ва халкьлис къуллукъбируси комбинатлизир рузусири. Ил Социалист Бузерила Игит, ХIяжимяхIяммад Казиевич Къамбулатовла рурси ва машгьурси художник ХIяжи ХIяжимяхIяммадович Къамбулатовла рузи сарри.

1936 ибил дуслизиб Къамбулатовхъала хъалибарг, кулакбарили, Казахский ССР-ла Джамбулла областьла Меркенский районнизи бархьибтири.

ХIяжимяхIяммад Къамбулатов Мерке бикIуси шила совхозлизив, чакарла кьехIни дашахъуси бригадализив узусири. 1946 ибил дусличивад вехIихьили стахановла ванзала бутIаличив узулри. 1947 ибил дуслизиб, илини бекIдеш дируси звеноли, чилалра агарсигъуна сабухъ, ца гектарличи 1008 центнер кьехIнала сархиб.

СССР-ла Верховный Советла ХIукмуличил ХIяжимяхIяммад Казиевич Къамбулатовлис Социалист Бузерила Игитла у бедибсири ва михъирличи Ленинна орденра «Мирш ва Кьякь» кадяхъибси медальра даршибтири.

1948 ибил дуслизив ХIяжимяхIяммад Къамбулатов сунела шилизи чарухъун ва Ленинна уличилси колхозлизиб бузери даимбариб.

Наб гьанбиркули саби майъа картIули узес бурсивиубси адам, чинав хIерирули ва узули виалра, лерилра цIакьани харждирули, сунела хъалибарглис ва шантас гIяхIдешуни дирули узар.

Социалист Бузерила Игитла урши ХIяжи Къамбулатовли, урхIмешуахIенси, Дагъиста халкьла гIямрула сипат сунела суратуназиб акIахъуб. Илини ургарти даршдусмала (средние века) Дагъиста тарих суратуназиб ахъбуциб. Илини ва илала уршби Мухтарли, Мурадли, ГIяхIмадхIяжини дарибти, «Хайдакьла суратуни», «Аул Арчо», «Дудешла сурат», «Дагъиста натюрморт», «Кьара-Кьурейшла мякьлаб хайдакьлантала Надир-шагьличилси дергъ», «Пётр-I Дербентла мякьлав», «Дербентлизиб турканачи къаршиси пунт» бикIути ва цархIилтира суратуни халкьани-ургарти выставкабачир Италиялизир, Франциялизир, Германиялизир халкьлизи чедаахъес гьаладихьибтири.

Илдала хъалибаргли Хайдакь, Дагъистан ва Россия машгьурбарибси саби – илди Хайдакьла халкьла пахру саби.

Халатани кадихьибти гIядатуни калахъи сари, нешла ниъличил барх минабиубси хIурматличиб, бузери дигниличиб тIашси саби дунъя. Иличила балули сари Гьайбат ГIисахъаевани, сенахIенну гьарил секIайс жавабкардеш ва адамдеш илала рухIлизи кадихьили сари. ХIязлис ахIен: «Мякьячи хIеръа», — бикIути. ГIяхIти гье, дерхъили челяркьули дирар.

Ил пикричерси, чесибси бетурхахъуси адам сари, бурибси гъай илини сеналра къяна хIебиру.

Гьайбат МяхIяммадовна халкьла ургар дузахъули лерти, гьарли-марти гIядатуначи хъарихъули, сунела пикруми илдачил далдикахъили хIеррирули сари. Илини уркIила ванадешли, кумекличи музарухъес хIядурдешли, хъарбарибси хIянчилис жавабкардеш дихнили халкьла ургаб хIурмат сархили сари. Ил сунечил гъайикIес гьамадси, дугьабиз иргъуси, къияндикибхIели кумекбарес хIядурси сари. РухIлизир цIакьси, кабизалачерси Гьайбат ГIисахъаева: «Рархьли пикририкIахъес, хатIаби ва гьархIебизуни чедиэс, черкарурхахъес къияндешунани бурсирарира», — рикIули сари.

Нуни аргъира, чинар риалра, се бирули риалра, гьарил мерличир – ил сунела мерличир сари.

Ил багьандан, илини макьлатIисли мегьван сунечи адамти битIикIули сари. Иличи чула децIличил ва разидешличил, пикрумачил ва кьасаначил адамти башули саби, илди чула уркIи иргъниличи бирхули саби. ХIянчилизиб гьарил гьарбиз – разидеш саби, гьархIебизни биалли, дурхIнала кьисматличила урехи саби. Ил кьалли балугълахIебиубти дурхIнала комиссияла председатель сари, шагьарла Ленинский районна Администрациялизир дурхIнала ихтиюрти далтахъули рузули сари.

БиштIахIели дурхIнала рухIлизи се кабихьалра, иличир сари илдала гIямру лушути. Илини балули сари, дурхIнас бяркъра багьудира дедес чараагарси биъни.

Сецад жявли виалра, илдазир хъархIерагардеш, чули баркьудлумас жавабкардеш дихахъес гIягIнити сари. ДурхIначилти бархбасуни таманси бирхаудиличир, халатачи хIурматличир делшес хIяжатси саби.

Гьайбат МяхIяммадовнани даим бурули сари: «Нушала баркьудлуми дурхIназир дакIудирули сари». Бузериличи дигили, сунечи ва барх бузутачи тIалабкардешли, ил агарли гIямал агарси ретаахъурли сари, илала хъарбаркьуни хIянчизартани гъайхIебикIули детурхахъули сари.

ЧевяхIсини чус дахъал дедибти адамти бирути саби, гъамтала, юлдашуналацун ахIи, саби-алавтала гIямру гIяхIдухъахъес чузиб гьунар лебти, хаслира – цIуръабала, бегIтала кумек агарли калунтала, гIямрула къиянти шуртIрази бикибтала, хIукуматла законнизирти ихтиюрти чули датахъес бирути. Ил шайчиб МяхIячкъалала Ленинский районна Администрацияли халаси хIянчи дурабуркIули саби ва сунени барибси хIянчили Гьайбатлис разидеш бихули саби.

Гьайбат МяхIяммадовнани бурули сари: «Нуша тIабигIятли декIар-декIарти хасдешуначил алкIахъулра, ил багьандан, дурхIя сай левсигъунали кьабулварес хIяжатси саби».

Илди дугьбани халкьла бурала гьанбуршули саби, илизиб цалис мургьила бекI, итиллис – мургьила някъби, хIябъибиллис мургьила уркIи ЧевяхIсини лугниличила бурили саби. Гьарил дурхIяличил жавабкардеш дихули узес чебси саби.

Нушала замана, лугIурбала дягIли нуша архухIели, хъалибаргла дурхъадешуначи хъарахъес дирехIе, илди гIямрула хьулчи  ва мякьи детарули сари.

Нушани балулра, лехIвизес бални, уркIи аргъни селрайчибра имцIали дурхъаси биъни. Ил шайчир Гьайбат МяхIяммадовнани шагьарлизир хIурмат-кьимат сархили сари. ГIямрулизиб бегIлара дурхъасира ил саби. 2014 ибил дуслизиб, Ленинский районна хьунул адамтани, районна хьунул адамтала Советла председательли Гьайбат рикIес багьандан, чула тIамри дедибтири.

Илини сари-алав саберхурти, къияндешунас мутIигIхIебикIути, гIямрула багьа ахъбурцути хьунул адамти цалабяхъиб.

ИшбархIи Ленинский районна хьунул адамтани СВО-ла бутIакьянчибас кумекла някъ гьабалтули саби. Чула дурхIначи, муйлачи, тухумтачи уркIи изахъути хьунул адамтазирад гIяхIти баркьудлуми дурадулхъули сари.

ГIергъити дусмазир дахъал секIал дарсдиубли сари, дунъяцун барсбиубли ахIенну, гьарил хъалибаргла гIямрура дарсдиубли сари. Илдигъунти тяхIяр-кьяйдализиб жамигIятлизиб халкьличил бузули гIямрула мягIни-хIял далути, чула хIурмат лебти, хъарбарибси хIянчи бирути, дурхIначила, илдала челябкьлаличила къайгъи дакIубарес бирути адамти хIяжатли саби.

Гьаннала замана, ВатIан дигахънилизир, игитдешлизир, бузерилизир миллатла рухI дакIудирули сари. Гьайбат МяхIяммадовнара ил шайчир рузули сари.

Юбилей — бузерила чумал дусла баянти дурницун ахIен, ил адамтас кумекбарес дигахъни саби, ВатIа тарихла бегIлара къиянти манзилтазиб, чула гьунарра, гъабзадешра, духудешра, халаси яхIра адамтани дакIударнилиличила буруси.

Лерил секIал пикридарили бурес рирулра, гIямрула бегIлара гьаларти къяянази кьисматли, гьунар халати, кьасчебти, гIямру гьаладяхI ардикути адамти дакIубирули саби. Илдигъунтазирад ца сари Гьайбат МяхIяммадовна ГIисахъаева.

Гьайбат МяхIяммадовна республикализир бегIлара сунечила сари гапхIерикIуси хьунул адам сари, илини сунени сари, сунела хъалибарг, чула наслу лебтазилра чебаахъесли гьалахIебирхьу, сунечила гаприкIес илала гIяхIцад далилти лерли диалра.

Илдигъунти адамти чехIебаили сеналра кавлути ахIен. Республикалис гьуни чебиахъутани илала бузери ахъли кьиматлабариб. Ил, «Муниципальный къуллукъла бузерила рурибси хIянчизар» сари, республикала БекIла ХIурматла Грамоталичил шабагъатларарили сари. БегIлара мягIничебси биалли сари-алавти адамти, иличила ванали ва дигиличил гъайбикIули саби.

Гьайбат МяхIяммадовна, хIед арадеш ва гIяхIдеш, гIямрула гьамадси гьуни биаб.

ПатIимат Тазаева