«Адамдеш дихIеная»

Нушани диштIа­хIей­чи­радал балуси саби нуша даркьибти ва адикьурти нешаначиб дигуси, дурхъаси ва ахIерси селра агни. Ил гьарилла цацун сари рируси. Илкьяйдали адамла лебси саби сай акIубси халаси яра биштIаси неш-ВатIанра, вегIлис кьадарбиуси, сабигъуна кIиибил агарси, илра дигахъес ва мяхIкамбарес чебси…

Нушала халкь паргъатли бу­сахъес ва даршуси закличиб берхIи ванабикIахъес багьандан, улкала бургъантани чучи хъарси чебла асилдешличил ихъули, Украинализиб бетурхуси хасси дявила балбуцлизир бу­тIакьяндеш дирули, гъабзадеш дакIудирули саби. Ил саби гьарли-марси неш-ВатIан дигахънила лишан.
Дила ишбархIила макьалала игитра тяп илдигъунтазивадли ца сай. ГIяллаев Ми­ка­гIил ХIябибуллаевич акIубс­и сай Да­хадаевла районна Кьяр­ба­чIи­махьила шилизив. Шила школа белчIи гIергъи, илини ав­тодорожный техникумла авто­мобильтала техобслуживаниела факультет таманаиб. ГIур ил чебяхIси даражала багьуди касес багьандан университетл­а юридический факультетлизи керхур. ГIярмияла къяяназиб къуллукъбарес арякьунхIели, конт­ракт къулбасбарес хьулухъун. Ил Москвала Синергияла уни­верситетла психологияла факультетлизив заочно учIули сай. МикагIил ГIяллаев Украинализиб бетурхуси хасси дявила балбуцлизир бутIакьяндеш дируси манзил вяхъибхIели, реабилитацияличи вархьиб. Амма илини кьасбариб Ярагъладарибти ЦIакьанази жибарибти хIя­дурбирес. БусягIятла замана илини Каспийскла флотилиялизи кабурхуси жибарибти хIя­дур­бируси пунктлизиб жагьилти бурсибирули сай: жура-журала ярагълизибад ирта­хъес, медицинала цаи­­­­бил кумек гIеб­би­ахъес ва цар­хIил­та­чи­ра.
Морской пехотинец, сержант Ми­кагIил ГIял­лаев­личил бетаурси ихтилат хIушабра гьалабирхьулра.
— ГIярмияла къяяназив къуллукъбирули чинав калунри?
— 2018 ибил дуслизив ну гIярмиялизи живарибхIели, Аст­раханьнизиб къуллукъбирули калунсири. Илаб нуни контракт къулбасбарира. ГIур Каспийсклизи шурватурра. Нушала урхьула пехотала гIяскурти сари, БТР-тира дархли дирути сари. Илди бекIлидиубти гIяскуртази халдирути сари, се­нахIенну ванзаличирра, шин­ничирра, гьаваличирра дур­гъес дирухIели.
— Се заманаличивад хасси балбуцлизир бу­тIакьяндеш дирес вехIи­хьири?
— Цаибти бурхIназивадал, ул­кала Президентли хIукму ду­расибмад. Нушала гIяскурти Кас­пийск­ла флотилиялизи ка­дур­хути сари ва бегI гьалаб­си яр­гализиб илабадти жи­ба­риб­хIели, нура илдачил варх сайри.
— ХIушачил бургъути чихъали сабри, иларкIун нушани кинобазир чедиутигъунти дявти ахIен?
— Гьаланачи нуша итарти мер-мусаличи духIна­ду­хъунхIели, украиналанти ибкь­си дявилизи кабурхули ахIенри. Нушаб бархIилис кIел­-хIябал шагьар азаддал­тес имканбикIулри. Саби гIяхIъу­лали някъбачи (ясирлизи) ба­кIиб­тира биуб, нушани гьужум барили буцибтира. ГIур биалли, илдас кумекбирути дурала улкназибадти, арцлис буцибти бургъанти (наемникуни) имцIабиуб. Илди багьеслири цIябти дяхIла рангличил, дурала улкнала ярагъличил ва хасти палтарличил. Илди урехиагарли, дебали цIакьли бургъулри.
— ХIечил барх чихъали леб­ри?
— Ну отделениела командир сайри. Набчил барх: стрелок кIарахъан ГIябдулмуъмин ГIябдуллаев, санитар булеги Жамалутдин Амирханов, гра­нотометчик къумукълан Ке­рим Гичибеков, снайпер таба­саранлан Абубакар Мурад­ханов, шофер казах Ханат Сар­сенов, пулеметчик лезгин Мак­сим Кьурбанов, БТР-ла на­водчик ногъайлан Марат Да­у­дов, стрелок дарган Рустам Мир­замяхIяммадов. Нушала, би­кIуливан, лерилра миллатуни дархси отряд сабри. Нуни снайпер хIисабварибхIели, ил агар­варес АГС-лизибад игьуб­ра. КIинайс игьайчи душма снайперли ну варгира. ИлхIели вя­хъибси ну юлдашунани урехиагарси мерличи арукибсири. Нушала уржибси кьукья саб­ри, гьарли-марти игитуни, цар­хIилван биэсра хIебири. Ну­шала узидеш илар гьатIира чIумадиуб.
— Се сабри илаб хIушаб бегIлара къиянси?
— Миллатчибала гIяскурти гIяхIил хIядурдиубли диъни че­баэслири. Илдала окопуни, блин­дажуни чIуматири. ВатIайс къуллукъбирути бургъанти къияндешуни дяхIиэс бурсибиубти саби. Чула гьала тIашбатурси масъала дила хIерудилиубтани чебетаахъили бирулри. Амма нушани акьудатурти шагьурти миллатчибани сагадан ду­циб­хIели, дебали декIлири. Гьа­тIира уркIилис къиянни сабри юлдашуни улхухIели. Гьачам нушала позицияличи чебухъунхIели, нушани душма гьужум тIашаили, гIелабяхI чарбарира. Душмантала шайчибад артиллерияла цIа чекьур. ИлхIели дила юлдашуни лебси окоплизи хIярхIуби чегиб, илдазивад ца алхун, хIябал дяхъи-хъаслизи бикиб. ГIябдулмуъмин гьанна нуша-ургав агара. ХIера, ил сабри чекасес бегIлара къиянси. Амма нушани буцибси 111 ибил кабиз мяхIкамбарира, сецад душманти бакIалра, гьужумти даралра, гIелабяхI дянгиули, ил мер батахъес диубра.
— Урехиласи се сабри?
— Гьайгьайрагу, уруххIекIу­си адам хIейрар, урехи – ил адам­личи хасси хIял саби. Уре­хили адам къияндикибси анцI­­букьлизивад дуравхъахъес бурсивируси сай. Гьаман хIяр­хIу­бала заблиу биркути бургъан­ти дебшлабиубли, гьатIира цIакь­тили бетарар. Амма, бегI­ла­ра урехиласи миллат­чибачи вик­­ни сабри. ВебкIни гьалаб са­би – ил бургъантанира гIя­хIил бала. НурмяхIяммад ХIя­жи­мяхIяммадовли ясирлизи хIейкес се барибал лебтанилра балули бургар.
— Жагьилтачи дугьаизурли, се бурес дигулри?
— Мурул адамти къиянде­шу­ни дяхIяэс, кумекла някъ гьабатес, вегIла ванза, ВатIан ва хъалибарг балтахъес мурталра хIядурли биэс гIягIнити саби. УрухикIес гIягIнидеш агара, дергълизирхIели гъабзадешчертили диирая, ва хIушачи хъарбарибси асилдешличил таманбиреная. ГIямрули хIушаб сегъунти-дигара къиянти имтихIянти гьаладирхьалра, адамдеш ахъли дихIеная. Дигулра жяв-жявли хасси балбуц таманбиубли, чедибдешра сархили, лебилра ара-сагъли чула хъалибаргуначи чарбухъи.