ЧебяхIси ВатIа дергъла бутIакьянчибала уми нушани сеналра хъумхIертехIе. Илдала гъабзадеш, асилдеш мурталра нушаб гIибратли кавлан. БусягIятра илдала гьунартачила бурули чинаб-биалра бакьасли, уркIи пахрули бирцIур. Нушаб даршудеш сархес хала дудешунани дахъал къияндешуни дяхIяуртири.
БусягIятла замана итди дусмала бикьруми дебали камли саби калунти, илди тIулбачиб бейгIесра вирар. Амма мицIирли агарли хьалли, гьарилличила гьанбикахъес, илдала гьунартачила бурес нушала дурхъаси чебла саби.
ЧебяхIси ВатIа дергълизир бутIакьяндеш дарибтири нушала Дагъиста асил уршбанира. Илдазибад бахъалгъунтани чула гIямру дявила майдайчир кьурбандариб. ВатIан батахъес музабухъунти-ургаб даргантира камли ахIенри. Ну акIубси ГIяймаумахьилизибадра гIяхIцад жагьилти арбякьунтири дергълизи. Илдала мурад сабри душманти нушала аслу-минала мер-мусаличи гъамхIебиахъни, пачалихъ фашист-гъармукабазибад азадбатни. Ил барес илдас имканра бакIиб: халаси Чедибдеш сархиб. Ил сархнилизи белгиси пай кабихьили, чула хъалибаргуначи ва даршути гIямруличи чарбухъунти гIяхIгъубзнала лугIилизив бегI гьалав гьанушес рирус нушала шан МяхIяммадов КьадигIямар ГIисаевич. СенахIенну ил шилизибси школализив нуша диштIати дурхIначил чуйнара гьуниваибсири. ЧебяхIси ВатIа дергъла дусмазир сунес чIямдарес чедуркъубти къияндешуначила нушази хабурти дурутири. Ил нушала гьанбикуназив гьаннара мицIирли левалсиван гьанарули вирар: михъирличи даршибти ордентачил ЧебяхIси Чедибдешла БархIила байрамлис хасбарибси балбуцличив бучIантала гьалав саркъили гъайкайкIули, байрамла гIергъи – гьарилличил ихтилатбарес замана бургули.
Ишаб иличила къантI-къантIли гьанбушесра дигулра.
Германия нушала улкаличи чебухъунхIели, 9 класс тамандарибси КьадигIямар сай гIяхIъулали душмантачи къаршили ургъес арякьунсири. Ил гьалар-гьаларти бузразив Курганнизибси, танкистуни хIядурбируси школализив учIули, сержантла звание касибсири.
БегI гьалав «Т-34» танкличи Нижний Тагиллизив кайибсири. Илабад бехIбихьибсири илала дявила гьуни. Ургъули калун Харьковла областьлизив, Украинала кIиибил фронтлизив. Кахси дергъ бетаур Коршунь-Шевченкола мякьлаб, фашистунала халаси кьукья агарбирухIели. КьадигIямарла танк цIали бигуб. Сай аргъайзивад ухъун. Сагъвиубли гIергъи, илини танкличиб сунела дявила гьуни даимбариб. ДекIар-декIарти мераначиб бахъал фашистуни кабушиб, илдала гIяхIцад техника заядариб. Илини Украина азадбалтахънилизирра жигарла бутIакьяндеш дарибтири.
Чедибдешла БархIилис КьадигIямар Вена шагьарлизив гьуниваиб.
ВатIайчи къиян бакIибхIели дакIударибти гъабзадешлис илини СССР-ла Верховный Главнокомандующийла шайзирад 12 Баркаллала кагъар касиб. 13 медальличи, «ВатIа дергъла кIиибил даражала» орденничи ва цархIилти шабагъатуначи лайикьикиб.
Хъули чарухъи гIергъи педучилище, педагогический институт тамандариб, чеалкIуси наслулис бяркъ ва багьудлуми дедлугули, 47 дус хIянчи бариб.
РСФСР-ла ва ДАССР-ла урибси учительла хIурматла умачи лайикьикиб. Кабизалачевси, халкьла диги, халаси хIурмат сархибси коммунист сайри. Илини бучIахъули калунти лугIилашал бахъал дурхIнани гIямрула бархьси гьуни буциб. Илдани КьадигIямар ГIисаевич саби мицIирли лебалли хъумхIерту.
ГIямрула талихI илини дубурлан рурси Хамисличил баргибсири. Илдала 5 урши акIубтири. Лебилра багьудлумачи бегIбиахъес бегIти бажардибикиб. Илданира чула талихIла пукьни делшун. Сепайда, 38 дусла гIямруличив, кIел дурхIяра хьунулра гIелаб батурли, виштIасигъуна урши Ибрагьим гIямрулизивад арякьунсири.
ГIямрула гьунчир къаршидикибти къияндешунани, уршила дардли КьадигIямар ГIисаевичла арадеш усалбикахъиб. Илра гIямрулизивад жявли шалгIевухъун.
Итцадра кьяркьси дергъла балагь-бунагь чекасибси, душмайс мутIигIхIекIили, чедибдешличил хъули чарухъунси гIяхIгъабза нушала уркIбазив даимлис мицIирли кавлан.
Салимат ГIялиева