Арц агарсини се барес гIягIнили?

Нушала гIямрулизир дахъал байрумти дакIудиубли сари. Гьар бархIи села-биалра байрам саби викIалра, хатIахIеркур. Бахъалгъунти адамтани илди лерилра байрумтачила хIебалули биэсра асубирар. Бахъли Сагаси Дусла, мурул адамтала ва хьунул адамтала бархIила, илкьяйдали майла ва ЧебяхIси Чедибдешла байрумти дирар дурадуркIути. Бусурман адамтани Хала БархIила ва Кьурбан-байрумтира дурадуркIули дирар. ХIяжаттира илдицад байрумти дурадуркIес ибси суалра алкIули саби цацабехIти адамтала. Дила пикрили, байрам адамла гIямрулизиб дебали мягIничебси анцIбукь саби. Ил дурабуркIесра хIяжатси саби. ЧIянкIли цархIил адамтас диргалахIевхъи, вегIла ва цархIилтала арадешлис зарал хIебарили.

Гьалабван лебилра дунъяличиб арадешла бархIи дураберкIибсири. Ил бархIи дахъал улкназир хасти далдуцуни дурадуркIули дирар, сарира арадеш мяхIкамбирниличи, ара-сагъти къиликъуни адилкьниличи, излуми тIинтIхIедирахъниличи дяхIчиаибти.

Арадеш адамла бегIлара мягIничебси сурсат саби, давлара саби. Тарихлизибад-тарих адамти ил мяхIкамбарести тяхIяр-кьяйда даргес или умцIутири.  Нушала гIямрула тяхIяр-кьяйда гьаладяхI ардукьни сабабли, ишбархIи адам вахъхIи хIерирули сай, гьалар арадарес хIейрути излуми ишбархIи сагъдарес вирули сай. Сен-биалра, медицинализир ишбархIира дахъал нукьсандешуни кавлули сари.  Дила пикрили, илдазибад бегIлара челукьусили кавлули саби гьарил адамла гIяхIси медициналичил пайдалабиэс имканти агни. ИшбархIила дунъяличиб медицина вачарли бетаурли саби. Лерилра шуртIри арц лертасцун алкIахъутиван сари. Илгъуна аги саби нушала улкализибра. Пачалихъли полис лебтас медицина матъал саби бикIули биалра, хIякьикьатлизиб аги ургIебли саби. Някълар арц агарли, медицинала учреждениебазиб бекIлил хIеруди барес дигули ахIен. Халаси иштяхI бирули саби вегIдешла медицинала учреждениебази вархьес. ИшбархIи бахъал пачалихъла поликлиникабазиб, больницабазиб бузути тухтурти байхъала бархIи вегIдешлайзибра бузули саби. Се барес хIяжатсив арц агарси адамли? Илкьяйдали дакIудиубли сари сагати журала излумира, сарира гьачамлис арадарес хIейрути. Экологияла шайчирти масъултира лер, сарира адамлис талихIчевли хIериахъес диргаладулхъути. Лебил дунъяла арадеш мяхIкамбарнилис хасбарибси Организация (ВОЗ)1948 ибил дуслизиб бузес бехIбихьибсири. БекIлибиубси мурад саби — дунъяличиб арадеш мяхIкамбарес дурабуркIуси хIянчи балгахъес, медицинала шайчирти хIянчи ца шайчи далдикахъес (стандарты одинаковые) ва улкни арадеш мяхIкамбирнилизир гIердуцес.

ИмцIатигъунти улкназиб арадеш мяхIкамбирнила шайчибси бархIи матъал адамтас медициналашалси кумек гIеббиахъули бирар. ХIяжатти ахтардлуми дурадуркIули дирар. ВегIла арадеш мяхIкамбарес дигалли, гьала хили ахтарди дурабуркIес чебиркур, сенкIун заманаличиб баргибси изала арабарес гьамадли вируси сай. Адамти-ургар мобильный медицинала центрти машгьурдиубли сари. Илди бахъал адамти башуси мерлар тIашиули дирар.

ГIергъиси замана арадеш мяхIкамбирнила масъала дебали мягIничебсили бетаурли саби. Ил арзес багьандан лерилра улкнани, хаслира гьаладяхI ардякьунти, цадалги дузес ва масъулти арзес багьандан хIяракат дакIубарес чебиркур.

Миллионти адамти ишбархIи медицинала кумек агарли, яра ил чебетхIебаибси даражаличиб кайсули саби.

Дагьрила шайчибси арадеш — нерваби, паргъатагардеш, гIязабдешла хIял ишбархIила арадешла гIязабтили детаурли сари.

Излуми дакIухIедиахъес ва арали калес багьандан — вакцина бирес, арадешличи гьала хили пикри бяхIчииэс, физкультурализи ихъес чебиркур.

ВегIла арадеш мяхIкамбирни цазаманализиб дебали къиянси ва мягIничебси, гьар мурталра дурабуркIес хIяжатси хIянчи саби. Дебали мягIничебси саби вегIла хурегличи пикри бяхIчииънира.  ХIушани се букулирал, сегъунти цIедеш ва духълуми  имцIали дузахъулрал  пикри бяхIчииэс чебиркур. Арадешлис диргаладулхъути продуктуни ва цIедеш камдарес гIягIнибиркур. Илди сари зе, чакар, гIявадешлизир дерцIибти секIал, газличилти шин ва цархIилтира.

БикIули бирар: «вяшикIни — арадеш саби» или. Мурталра физкультура бузахъни (дуцIикIни, вашни, куртIикIни) уркIила хIянчилис дебали пайдалати сари. Амма, гуж биресра асухIебирар. Багьла-багьлали бирар гуж имцIабируси. ЦацабехIти тухтурти бикIули саби жумягIла бухIнаб физкультуралис 150 минут декIардирес хIяжатбиркур или.

Халаси кьадри лебси саби гьанкIлара. Дуги-хIерила ухIнав 7-9 сягIят усес хIяжатси саби. Ца заманаличир кадилхьес ва адилзес къайгъибиреная.  Иммунитетличи халаси асар бируси саби гьанкIли.

Пикри бяхIчииэная адаб-хIяяла, дагьрилашалси кабизличира. Гьаваличиб имцIали замана буркIеная, хIушала тяништачил, дигутачил къаршидиркеная. ХIяжатли биалли психологличира дугьадизес дирудая. Специалистли хIушаб дебали гIяхIси кумек биру.

Датирая папрус, держ. Нуни гьаман иргъули вирус даршал грамм держла пайдаласи саби или. Юх, ахIен. Диннизибра бекIла мехIеличи, дагьриличи асарбирути секIал къадагъалати сари. Дусла бухIнаб гьачам биалра, хIушала арадеш ахтардибиреная.

Руслан Ражабов