Кавказла асил урши

Дагъистайзибадти бургъантани гьар мурталра гъабзадеш чедиахъниличила лебтанилра балуси саби. Ну рирхулра, иш яргализибра илди шабагъатуни багьанданцун бургъути хIебиъниличи ва иш анцIбукьлизибра илдани ВатIа гьалабси чула чебла гъабзадешличил ихъули биъниличи. Иш макьалализиб нуни нушала улкала хъархIерагардеш батахъес багьандан, сунела гIямру ахIерахIедирули, ургъуси ца дарган уршиличила бурес дигулра.

Ил сай МяхIяммадгIяли МяхIяммадэминович Акаев. Ил 1983 ибил дусла декабрь базличив Губданила шилизив, колхозникла хъалибарглизив, акIубси сай. Илала дудеш МяхIяммадэмин сунела лерилра гIямру колхозлизив узусири, неш ПатIиматли дурхIни руркънила хIянчи сабри бузахъуси. Илдала кIел урши лебри. МяхIяммадгIяли виштIасигъунари. Ил акIубхIели, илди хIербиэс ГъурбукIла шилизи гечбиубтири. Нушала игит МяхIяммадгIяли ГъурбукIила урга даражала школализив учIули калунсири.

Сунела мугIяллимтани ва барх бучIутани бурни хIясибли,  ил халахIерхуси, дахъал гъай хIейгахъуси ва бяркъчевси дурхIя сайри. Иличи чилра гьимхIеркIи, ва илини чичилра чилра гьимукIахъесра хIелти. Школализив ил ургавли учIуси, низам-кьяйда дузахъуси урши сайри.

МяхIяммадгIялини гехIъибил класс таманаибхIели, Акаевхъали Ставропольла крайлизи гечбиуб. Дудеш букIунни узулри, МяхIяммадгIялини илис кумекбирулри.

2003-ибил дуслизив ил Россияла гIярмиялизиб къуллукъбарес арякьун. Ил ВМФ-лизив (Урхьула дергъла флотлизив) куллукъбирули калун. ГIярмиялизиб МяхIяммадгIялини ВатIан балтахъни сунела хIянчи биъни багьур ва илав къуллукъбирули калес вягIда бигьун. МяхIяммадгIялини гьаланачиб Ставропольла крайла Буденновск шагьарлизиб мерлабиубси 205-ибил бригадализиб къуллукъбирусири.

ВягIда бигьи къуллукъбирути 20 дусла ухIнав ил ибкьти аги-кьяйда кадизурти мер-мусаличивра калун: Адыгеялизив, Грузиялизив, БотIлихлизив, Чечнялизив. 2018 ибил дуслизив ил, шел баз Сириялизивра кали, гIурра Чечнялизи чарухъун.

Нушала гIяскуртала дявила хасси балбуц бехIбихьибти цаибти  бурхIначивадал ил Украинализив ургъули сай.

Старший сержант МяхIяммадгIяли Акаев танкла экипажла командир сай.

Сириялизир жигарчерли бутIакьяндеш дарни багьандан, ил «Миноборонала 3-эсил даражала» ва «Миноборонала 2-эсил даражала» медальтачил шабагъатлаварибси сай. Кавказлизир къачагъуначи къаршити далдуцуназир бутIакьяндеш дарни багьандан, Ермоловла медальличил шабагъатлаварибси сай. Илала «Дявила асилдеш» ва Жуковла уличилси медальтира лерти сари.

МяхIяммадгIялила вецIличирра имцIали медаль лер. Гьайгьайрагу, илдазиб бегIлара дурхъаси  «Гъабзадеш багьандан» бикIуси медаль саби. 92147 номерличилси ил медаль МяхIяммадгIяли Акаевлис 2022 ибил дусла октябрьла 28-личибадси РФ-ла Президентла ХIукму  хIясибли бедибси саби. Ил медальлис бицIахъибси шабагъатунала кIапIилизир ишди дугьби лер: «Акаевла танкла экипажли бронетехникаличил РФ-ла Ярагъладиубти  ЦIакьанани буцибси мерличи баэс дигути душмантала кьукья баргиб. Танклизибад иртули, душмантала  10-личирра имцIали бронемашина заядариб, ва чус кумек гIеббаайчи душмантачил бургъули калун. Ил дявилизир чедаахъибти гъабзадеш багьандан, старший сержант Акаев МяхIяммадгIяли МяхIяммадэминович «Гъабзадеш багьандан» медальличи гьалавирхьулра».

Наб ил гIяхIгъабзала бегIтачил къарширикес имканбакIиб. МяхIяммадгIялила неш ПатIимат зягIипли  сари. Уршиличила шишимтани зягIипдеш гьатIира декIдирахъули сари. Илала дудешли хьуна излуми гIяхIдиахъес къайгъибирули сай ва илизи чули уршиличи пахрубирес гIягIниси саби или бурули сай.

Гьаларван ну МяхIяммадгIяличилра къарширикира. Ил отпускличи хъули вакIилри. ИлхIели нуни илизи сунела гIярмицла гIямруличила бурахъес тиладибарира.

— ИшбархIи гIярмиялизиб нуни набчи хъарси чебла саби ихъуси. Нуни чебяхIси даражала юристла багьуди касибси саби, ил багьандан наб лейтенантла ура гиб. БусягIятла замана ну танкабала взводла командир сайра, иличибли наб жавабкардешра имцIали дихес чевкъули саби. Пахруличил бурес вирусра дила взводлизиб бургъути лебилра солдатуни мицIирли лебал или. Гьалавван ну  Суворовла медальличилра шабагъатлаварира.

— МяхIяммадгIяли, — хьарбиулра нуни илизи, — хIела пикрили, мурт таманбиэсара Россияла гIярмияла хасси балбуц?

— ЧIянкIли ЧевяхIсиницун бала, ил мурт таманбирусил. Нуша, солдатуни, ВатIайс мартили диэс гIягIнитира. Иличи че, нушани командирли буйрухъбарибси саби бируси. Ну Ярагъладарибти ЦIакьанала пенсионер сайра, 2024 ибил дусла август базличиб гIярмияличил бигьунси дила  вягIдара таманбиубсири. Амма, дявила хасси балбуц таманхIебиубли лебай, ну гIярмиялизив къуллукъбирули кавлас.

— Халаси баркалла хIед, МяхIяммадгIяли. Нуни хIед чIумаси арадеш дулгулра, ва хIу чедибдешличил хъули чарухъи дигулра.

Салимат ИсмягIилова