Ишди бурхIназиб Дербент шагьарлизибси «Нарын-къала»-лизиб Дагъистан Республикала Тахо-Годила уличилси Миллатла музейла филиалли сабси Ахъушала районна край руркъуси музейла «Учалтан. Дагъиста кьисла устадешла дурхъати ваяхI» бикIуси выставка абхьиб. Илизир бутIакьяндеш дариб Лавашала районна Къуппала шила палеонтологияла, археологияла ва край руркънила музейли («Къуппала музей…» МКУК), Чунила краеведениела музейли ва искусстволичи иштяхI лебти адамтани.
Ахъушала районна край руркъуси музейла директор З.Мирзаевани халаси баркала багьахъур Дербентла музей-заповедникличил бархбас бузахънилис. Илини цахIнабикибти Дагъистайзиб акIубси кьисла устала хIянчиличил ва ил гьалабяхI башнила тяхIяр-кьяйдаличил тянишбариб. Дагъистан Республикала миллатла музей бихIнила бузерилизир бекIлириубси Заира Кильдеевани «Къуппала музей..» МКУК-ла филиалтили сарти УбяхI ЧугIлила ва МикIхIила музейтала руководительти ГIямар ХIяписовли ва УмуряхIим Юнусовани миллатла культура, гIядатуни ва тарих мяхIкамдарес хIяжатли биъниличила буриб. Музейла бузери гьатIира гьалабяхI башахъес сархибдешуни далгун.
«Учалтан. Дагъиста кьисла устадешла гьаларла дурхъати ваяхI» выставкаличир имцIаливан гьаладихьибти ваяхI Ахъушала районнизибси музейлизирадти сарри. «Учалтан» кIарахъан мезлизибад шурбаталли, кIуцIли ва алтIанагуни кадирхьуси гIягIниахъала саби. Гьарил миллатла, шила илис сунела у лебси саби. Ахъушанти илис «кьулсадирхь, яра алтIанагдирхь» бикIули саби. Гьалаб ил цIикуртас мас кьяйдали бедлугусири. Иличи хIеръили, рурсила хъалибаргла лебдешла, давлала аги-хIял дагьес вирусири. Гьарилла някьишунира декIардулхъули дуили сари.
Выставкаличир нуша гьаб-убла манзиллизи чардирутиван сарра. Илдачи хIеризурли, дагъистанлантала кьисла устала хIянчи гьалабяхI башнила даражаличила багьес вирули сай. Кьисла устнала цаибти устаханаби вацIурби имцIали лерти мер-мусаличир дакIудулхъули сари. Учалтанти имцIали дирули сари ХIХ-ХХ-ибти даршдусмазир. Илди мер-мусаличибти устнани урцуйзирад яра мегьлизирад кьисла някъишличил декIар-декIарти ваяхI дирули сари. Гьарил районна чучи хасти някьиш ва бузерила тяхIяр-кьяйда дирутири.
Дагъистайзиб ил гIягIниахъала хIябал бутIализибад цалабиркусири. Ургабси бутIализир зе дихIутири, ва илди чебхьлаличил кьяпIдирутири. Дубурлантала хъалибарглизиб ил секIал беркесиличил дархдасунти ваяхI дихIянцун ахIенну, сунезиб дигIяндеш лебси, хъали-цIа дурхъадируси гIягIнихъалара сабри. Адамти бирхутири, учалтан бицниличил вегIла юртлизибси баракат ва талихI деткайхъниличи. Ил бекIлибиубси хъа бяхIлизи бурцахъусири ва ил хъа бегIтала лебдешла умцлалира бетарусири.
Роберт Ченсинерла Дагъистайс багъишлабарибси жузлис «Татуированные горянки и поставцы» ибси у бедили саби. ХIера, жузла авторлис ва жуз лукIухIели кумекбиубти Дагъистайзибадти ХIябиб ГIисмягIиловлис, МяхIяммадхан МяхIяммадхановлис илди цаличил ца дарххIедасунти секIал тамашадизурли сари. Р.Ченсинерли илди ваяхI кадирхьанти халкьла культура давлачеббирути тамашала хазнализи халдирули сай. Илди Северный Кавказлизир чIянкIли Дагъистайзир дирути дуили сари, илхIелира декIар-декIарти миллатунани. Учалтан ваяхI кадирхьанцун ахIенну, хъалибаргла баракатла гьайкарлира бетарусири.
«Къуппала музей…» МКУК ва Ахъушала край руркъуси музей