МицIирагла гIямруличила баянти дагьес дигахъусири наб, ил багьандан мурталра илдачила передачабачи хIеррикIули рирус. Гьачамра халаси дугIла гамушла вайтIа кьяш бячи, шикьбухъес хIебирули чебиахъулри. Илала мякьлар хIявбуцIи дакIудухъун. Илди гамушлизирадли урухкIулри. Ил цIакьагарли биъниличи шакдикили, иличидяхI гъамдирескадииб. Илала зурбати мукукуразирадли урухкIули, гIела шайчирадли иличи чедухъун. МицIир-мицIирли ил бергес дехIдихьибти илдачи хIерикIес тяхIяр аги. Илди хIяяагарти жанивартачибси гьимили ва гамушличибси уркIецIили дила хIулбазирадли цабагьали нургъби гердикIахъулри. Илдигъунти чедаэсра куцагарти ва мурталра гIямултази ахъили, вайти баркьудлуми дурадуркIути сархIели буили саби адамтани илди усал гъубзначил цугдурцути.
Вайнукьабира хIявбуцIала журала жаниварти саби викIалра, хатIа бетхIерар. ИлдаскIун ЧевяхIсини цархIилти адамтасгъунти гIякьлу, някъби, кьяшми, хIулби… дедили сари. Илдала адамдеш чина дикибти гьатIи? Аллагьли акIахъубти жан илиницун керасесра вирусигу. Адамлис сайгъуна адам кавшахъес яра гIязабверкIахъес чили ихтияр бедибси?
ИмцIаливан жагьилтигу вайнукьабани ил баркьудилизи битIикIутира. ХIебиалли школабазиб чеалкIуси наслулис лайикьти багьудлуми дедлугули ахIен, бегIтани чула дурхIнала баркь-бацличи хIяжатсила кьадарлизиб пикри бяхIчииули ахIен. Хъалибарг мискинни биънилисра бегIти саби гIяйибла бегIти, сенахIенну илдасра чекабизурли бузес дигули ахIен. ДурхIнанира илдазибадли мисал кайсули саби ва сабира бегIтачибра азгъинтили бетарули саби. Илкьяйдали, гьамадли къуруш бикахъести тяхIуртагIиб умцIули, къачагъуначи бяхIигули саби.
Илди вайнукьабани дурадеркIибти жанивардешла баркьудлуми гьандикаллира, чархличибадли бугIярси ружери чедибурхули саби. УркIецIиагардешличил чучиб сегъуналра гIяйибагарти биштIати, хьунул адамти бархли гIязаббуркIули, кабуршули дурадеркIибти къачагъдешла баркьудлуми лебилра дунъяличирван, Дубуртар Улкала ванзаличирра камли ахIенри.
Чумра гIяхIгъабзала жан хабарагарли къябаиб кьалли гIергъити дусмазир убяхIти нажасунани. Дарганталацунра ахIи, абзурли Россияла пахрули бетаурти микIхIен ХIямид ХIямидов, кьункьан Гьарун Кьурбанов, бакьлан Рабазан Атциев, хайдакьланти СултIан Жаруллаев ва МяхIяммад МяхIяммадов,… Лебталалра уми гьандушесра имканхIебикIур, сенахIенну илди бахъал саби. Илди ахIерси ВатIа марти уршбачила абзурли жуз белкIес лайикьлира саби.
Иш макьалализиб чIянкIли Гьарун МяхIяммадовичличила сари гъай. ГIергъити дусмазир улкализир кадиркути далагардешунани кьакьавакIахъибси ил багьадурли рушбатчидешличи, вершадешличи, къачагъдешличи, хIиллала баркьудлумачи къаршили дяви бузахъусири. Адамтала гIямрула ва яшавла даража къулайбиахъес, даршуси закла удиб чеалкIуси наслула вакилти талихIчебли хIербиахъес, халкьличирадли зугIлуми гьарахъдикахъес ва талихIчебли биштIа-халати хIербиахъес багьандан, сунела багьудлумала давлачебси хазна ва кагибси гIякьлу пайдаладирули, сабухъчевли сабурличил узусири ил гIяхIгъабза. Хамдеш-халадеш агарси ил нуни ит барира ва иш барира или, цацабехIтиван, гап-чяхIлизи ихъуси ахIенри. Илини, республикализирцунра ахIи, абзурли улкализирра гIяхIла шайчи дарсдешуни диахъести баркьудлуми дурадуркIутири. ЦархIил секIайчила гьанхIебушалра, илини «РГВК «Дагъистан» канал акIахъни хIебиулив, адамтас къуллукъличи каибси. Илала гIяхIдешличибликIун лебилра дунъяличиб дагъистанланти бузерили жагабарибтили, пагьмуртани ахъбуцибтили, спортла ахъанайти ихъутили,… чебиахъули саби. Дубурланти кьяркьти, уркIецIиагарти, яшавлизиб ва дагьрилизиб гIелакабухъунти саби ибти гIяхIцад халкьла пикруми иличирли дягIли дирихьван кIундацIахъиб.
Ил къаркъала къалаван кайзурсири Дагъиста миллатуни цадиахъести, улкализир дявила ва терроризмала баркьудлуми хIедиахъести, чеалкIуси наслула вакилти багьудичебтили биахъести ва гIялам халкьлис дахъал цархIилти къулайдешуни диахъести гьундурагIив умцIули ва илди дургули. Сунела пасихIдешла чебяхIси бетуц пайдалабарили, илини чумра сагадеш акIахъубтири республикализирра. Иличил бузутани ва ил гIяхIил валутани бурни хIясибли, ил караматдеш лерси ва секIал гьала хили балуси, чевяхIси гIялим сайри.
Пагьмучевси политик сайливанра, илини жамигIятла бетуцуни къулайдирахънилизир умутчерти гунзри кайцIутири. Сунени халкьлис бируси гIяхIдешла мягIничебдешличи цархIилтазира иргъахъули, мурталра гьалавяхI вашусири. Ил гIялим, философ, журналист, ишхIелла манзилла бетуц умутличил сипатбируси эксперт сайри.
Гьарун МяхIяммадович хIякимдешла тахличив гьалавяхI вашес хьуликIуси ахIенри, илала гIямрула жили бетаурлири адамтас къулайдешуни акIахъни ва ванзаличиб даршудеш калахъни.
Дунъяла верхIцIали улкализиб чебиахъуси сунела, бикIуливан, някъбани «тIашбатурси» РГВК-ла бузериличи дебали разили вирусири ил. ИшхIелла манзиллизиб сабухъчебли бузути ва пагьмучебти журналистуназибадли илини команда акIахъубсири ва илдала бузери къелгIеббикесра замана бургусири. Илкьяйдали гьалабяхI арбякьунсили ва машгьурсили бетаурли саби ил канал.
Илини дин саби лебси тяхIярли кьабулбирусири, амма, ил пайдалабирули, такьсирти дурадуркIутачи мурталра къаршисири. ВиштIахIейчивадли гIякьлу-дагьрили гьалавяхI викуси илини, республикала политикала ва жамигIятла гIямрулизир бутIакьяндеш дирухIели, халкь-ургаб халаси хIурмат сархиб. Ил философияла гIилмуртала доктор сайри.
Сунела гIямрулис урехи лебни балукъира, ил хабарла игитван ишхIелла манзилла убяхIти къачагъуначи, вершабачи, кIибяхIянтачи, рушбатчибачи,… къаршили ургъес даимиубсири. Миллатла политикала министрли узухIелира илини дигалли хIякимтази, дигалли цархIилтази сунела пикри дяхIлизи бурусири ва бархьдешгIевли шанда къалаван тIашкайзурсири.
Гьачам илизи сунела гъамсили бурили сай:
— Гьарун, хIу сен къараулти барх агарли вашусири, усал гъубзнани сецад политикунас, журналистунас ва цархIилти бархьдешгIебтас ламартдеш дирулил чехIебиулрив?
Гьарунни илис къантIли жаваб чарбатурсири:
— Нуни чисалра вайдеш барибси ахIенгу. Чис хIяжатси дила бебкIа?
Адилгерейличи къаршили ламартчибани баргберд дураберкIили, больницализи викили сай ибси хабар МяхIячкъалакад бурямван тIинтIбиубхIели, травматологияла больницализи республикала лебилра хIякимти дуцIбикIули чебаибтири нуни. Ил больницализи кайхьунси гъамсиличи гьарракIес рякьунсири илхIели ну.
ЧIянкIли Гьарун МяхIяммадович сайри сайцун илав вагьаривиубси. Ил, цархIилтачи пикрилра бяхIчихIеили, умутличил ва сабурличил гьалавяхI вашулри…
Сепайда, ил гIяхIгъабзас лебилра адамти сай тяхIярли пикрибикIули бургар или гьанбиркули бурги…
ДР-ла Президентла гьалабси пресс-службала ва багьахънибала политикала Управлениела начальникли узухIелира илини организацияла хIянчи ахъси даражаличи бикахъибсири. Ил илцадра чекайзурли узусири мурталра, хIятта акьути бурхIнасра акьудеш балуси ахIенри. ЦацахIели дугила замана узес вехIихьалри, савлиличи бикайчи кавлути анцIбукьуни дирутири.
Республикала СМИ-бала бузери дурусбиркахъусили (координаторли) узухIели, бахълис мисалли ветаурли, сунела санигIят бузахъусири.
2011 ибил дусла июльла 28-личиб МяхIячкъала шагьарла Манташевла уличилси кьакьализиб вайнукьабани дураберкIибси такьсирла баркьудили ДР-ла Президентла гьалабси пресс-службала ва багьахънибала политикала Управлениела начальникли узули, дагъистанлантас къакъбяхъли ветаурси ил гьарли-марси игитла гIямрула ги къяббердахъиб. Илкьяйдали савлила манзиллизиб балагьла анцIбукь кабикибси мерличиб ламартчила хIярхIубани Гьарун МяхIяммадович ва илала шофер ИсмягIил ИсмягIиловла гIямру бегIлара вавалидяхъибси манзиллизир къябаибтири.
Саби баркьибти нешани, хIербируси улка ва, чула хIяя дицибти нажасунани Дагъистайчи бархIи-дугила бухIнаб адаб-хIяяла нурли парчбикIути ва ил вавалибяхъяхъес багьандан, чула жанра цIакьанира ахIерахIедирули, черяхIти баркьудлумази ахъибти гIяхIгъубзнала цаибси къяйлизивси дарган уршила республикалацунра ахIи, улкала челябкьла шаласили ва даршусили биахъес кьасанани бицIибси уркIи тIашбизахъур кьалли. ИлкIун гIялам халкьлис гьававан, дегъси ванзалис ряхIмуван, бара ванзаличибадли гьаббакIибси бухъалалис берхIила нурван, къияндикибсилис къаркъала къалаван,… хIяжатси, кайзурси дубурланри. Илгъуна Аллагьли халкьлис гIяхIдешуни дирахъес вархьибси караматчиван чеалкIуси наслулис даршудеш биахъести бетуцунала кIялгIни гIяхIси устали зурбаси юртлис лацван лушуси адамличи някъ ахъбуцес виубсини сай варкьибси нешла уркIилизи ханжал атIахъесра селизилра хIебиру.
Ишцад гьарзаси дунъяличиб ЧевяхIсини илдигъунти кепеклис адамдеш дицибти ва инсанна жураличиб ванзакад хIявбуцIачибра убяхIти ва цIахти къаралдлуми дашахъес сен пурбанбирусира? Илцад кахси такьсир дураберкIили ва гIялам халкьлис ихцад халаси децI чебетаахъили, заклизибси берхIи бархли шявбиахъубсиван, дунъя хIясратбиахъубси баркьудили илдас цIаххIебизур вара? Марлира, гьаннала гIергъира илгъуна убяхIси баркьуди дураберкIесил айхъуси вара ишцад къугъаси дунъяличиб… Сецад дурхIни ятимбирахъу илдани…?
ГIе, нажасунала къур агарбаресцад цIакьагарсили уббухъун нушала зурбаси улкара. Къачагъунала кьукьни такьсирти дурадуркIес даимдиубли сари. Гьаларванра гIядлу-зегъа далтахъути органтала хIянчизарталара жагьти ва къугъати гIямру къябдердахъиб илдани…
Лебилра дунъяла халкь цабиубли, къачагъуни хьулчидан агарбарес хIейрусира? Чили бала, гьаннала гIергъи чичи чедетиурал илдала ламартдешла хIили дясунти някъби…
ПатIимат Кьурбанова