ХIялалси бузериличил адамтала уркIбази дякь бургуси

Тухтурла дебали халати жавабкардеш тIалабдирути, вегIли гьунчибиркахъуси къуллукълизиб хатIа уббатес асухIебируси санигIят саби. Дигесли бирар илдигъунти жавабкарти, санигIятлашал мурхьти багьудлуми лерти, чула хIянчи ункъли балути, дугьаизурсила мурад барес хъярхъти дарганти чебиухIели.
Наб ишаб сунечила бурес дигуси тухтурра тяп илгъуна сай. Сунела лерилра гIямру адамтас къуллукъбирнилис харждируси, бузахъуси санигIятлис марси. Илис бикIар ГIяхIмадов Бадрутдин МяхIяммадович. Ил Дахадаевла районна Бакьнила шилизивадси сай.

Урши мурталра къайгъназив вирар дудешличи, хала дудешличи мешусили ветаэс, илдала гьуни даимбарес, гIямрулизиб цархIил бетуц чеббикIалра, сунела бегIтаниван илра машгьурбарес, сархибдешуни диахъес.

ХIера, Бадрутдин ГIяхIмадовла хала дудеш ГIяхIмадов ГIяммай ГIяхIмадович ЧебяхIси ВатIа дергъла ветеран сайри, суненира, Сталинградла фронтла цалабяхълизив сайливан, Сталинградличибад Веналичи бикайчи дявила гьуни ахъибси. Дявила чебла асилдешличил ахъибси хала дудеш хIябдарш дусличибра имцIалира биубси машгьурси насаблисцунра ахIи, ишбархIила замана лебтасалра гIибратли ветаурли сай.

Б.ГIяхIмадовла бегIтас, 1981 ибил дуслизиб Дагъиста шила хозяйствола академия таманбарили, распределение хIясибли Астраханьна областьлизи арбукьес кьадарбиубсири. Илаб сабри илдала дурхIнира акIубти ва халабаибти.

Дудеш ГIяхIмадов МяхIяммад ГIяммаевичли Бадрутдиннис гIяхIси бяркъ бедиб, гIямрула гьунчи дураиб. Илкьяйдали биъни белгибирули саби тухтурла гьар бархIиласи бузерилизиб ва гIямрулизиб.

Бадрутдин ГIяхIмадовла биографиялизирадти баянтачила бурахIелли, акIубси сай ил 1986 ибил дусла майла 4-личив, Астраханьна областьла Восток шилизив. Илаб цахIнабси багьудила урга даражала школа таманбарили, 2003-ибил дуслизив Астрахань шагьарлизибси медицинала академияла (Астраханьна пачалихъла медицинала Академия — АГМА) педиатрияла факультетлизи керхур. 2014 ибил дуслизиб ил таманбарибсири. 2015 ибил дуслизиб биалли, илис имканбакIиб ил университетла хьулчиличиб «ДурхIнала хирургия» санигIят хIясибли интернатурара хъараахъес.

Б.ГIяхIмадовли, нушала улкала декIар-декIарти регионтазиб дурхIнала хирургли узули, гIяхIцад хIянчи дариб.
2008-2009-ибти дусмазиб илини Россияла МВД-ла духIнарти гIяскуртала цалабяхълизирти Ярагъладарибти ЦIакьанала къяяназиб къуллукъбариб.
2018 ибил дусличивад ил улкала тах шагьар Москвализив хIерирули ва узули сай. ДурхIнала хирург, эндоскоп, арадеш бихIнила организатор сайливан, илини сунела бузерила гьуни Москвала дурхIнала больницала приемное отделениелизивси гIядатласи тухтурличибад Подольскла областьла больницала клинико-экспертный кабизла отделла заведующийличи бикайчи ахъиб.

Сунела хIянчила дурарад, Бадрутдин ГIяхIмадовли арадеш мяхIкамбирнила кьялилизир алкIути аргъбаибти масъултачира пикри бяхIчииули вирар. Ил илкьяйдали жамигIятла хIяракатчи, РФ-ла Пачалихъла Думала ДР-ла шайчивси депутат, Пачалихъла Думала арадеш бихIнила шайчибси Комитетла член, «Держли хIебужуси Россия» бикIуси жамигIятла хIяракатла гьавкьяна ХIямзаев БийсултIан СултIанбиевичла кумекчира сай. Депутатла кумекчи сайливан, илис ва илдала командалис цаванзалантала арадеш бихIнила шайчирти, ил лугIилизир — СВО-ла бутIакьянчибалара масъулти гьунчидиркахъес чебиркули саби.

Хъайчикайибси сай, хIябал дурхIя абилкьули сай.

Бадрутдин МяхIяммадовичлизи сунела санигIятла черкад чумал суал хьардаэсра имканбакIиб:
— Тухтурла санигIят чеббикIес хIела пикри сабрив яра бегIтала насихIят?

— Ил дила пикри сабри. Наб мур­тал­ра гIяхIбилзусири ил санигIят, ва дила мурад-кьас бетерхахъес имкан­ба­кIиб.

—ГIяхIси тухтурли ветаэс багьандан, хIела пикрили, сегъунти къиликъуни диэс хIяжатти адамлизир?

— Тухтур ветаэс багьандан, къалабали, асарчевли узес балес, пайдаласили виэс, зягIиптас кумекличи музаулхъес хIядурсили виэс гIягIниси саби. БегIлара бекIлибиубси — сунечи хъарти къуллукъуни ахъси даражаличир дурадуркIни.

Тухтур ветаэс багьандан, сунела гьала тIашдатурти мурадуни сархес бажардивиркуси, халаси сабурла, багьудичевси, секIал гьала хили балусили виэс гIягIниси саби. Селрайчибра гьалаб, илгъуна адамла гьаргси, гIяхIдеш барес гьуцIси уркIира биалли, илхIели илизивад гIяхIси специалист ветарар. Кьяркьси, адамтазибад гIекIибси уркIила вегIличи хасси ахIен сеналра иш санигIят.
— Бадрутдин МяхIяммадович, имцIаливан дугьабилзути зягIипти излуми сагъдарес сабив яра гьаланачирал мяхIкамдешла далдуцуни детерхахъесу?
— ДурхIнала хирургли гьанна гIяхIцад дусмазиб хIянчи барили ахIенра, ну узулра тухтур-эндоскопистли. Ил бетуцлизиб биалли, дурхIначилцун ахIенну, халатачилра узес чевкъули саби. Нушачи дугьабилзули бирар излуми сагъдарес кьяйдали, илдазибад мяхIкамдеш гIеббуцес ибси пикриличилра. Хаслира диспансерла тяхIярла ахтарди дураберкIахъес дигули бирар халатас.
— ХъумхIертеси сегъуна-биалра анцIбукь кабикибсирив?
— Бархьли буралли, лерилра анцIбукьуни хъумхIертестили детарули сари. Амма, илдазибад наб дебали уркIилизи атIунси ца анцIбукь гьанбиркахъисра, сабира дила ахIерси Дагъистайчил бархбасунси.

2018 ибил дусла август баз сабри. Савли набчи документуни лерхули сари. «ХIера, хIела цаванзаланти сабину, илди хIуни бекIбара», – или лугули сари. ИлхIели ну приемная отделениелизив дурхIнала хирургли узулри. Ахтарди дураберкIес хьулухъунхIели, нуни чебиулра дебали цIубвиубси хIябал дусла дурхIя ва илала мякьлаб дебали бачабархибти бегIти, гъамти. Нуни тиладибарира дурхIяличил варх ца адам, хаслира — неш, калахъес, цархIилти дурабухъахъес. Нешличил дурхIя калунхIели, нуни илала черкад лерилра баянти дучира: ил мурт ва чинав акIубсирил, сегъунти излуми лертирил ва цархIилти масъултала шайчир. Таманси хIукму дурасес багьандан, ил сагадан ахтардиварес хIяжатлири, илдачил лерти илис гьалар дарибти анализунала баянтира сасили.

ДурхIя кьакьавакIахъилри хъехIли ва иличил дарх дурадулхъути хIили. ГIярзъала, нешли дурибти баянти ва анализуни хIердарили гIергъи, хала нешличи ва хала дудешличи лехIяхъесра пикрибарира. СенахIенну, бегIти хIянчурбачиб бархили биъни багьандан, халасигъуна замана дурхIяличи илдани сабри хIерудира бируси. Хала нешли дурхIялис хиви (миндаль) дедлугули руили сари. Ну гьалавра вяхIягибсири МяхIячкъалализир кадикибти биштIати дурхIнани кьяраибти секIал, хургьрази гьава башахъути сурсла кьялубазиб (бронхи), гьигьла кьакьарилизиб (трахея) гьалакабиубти анцIбукьуначи. Ил багьандан, иш яргализибра, хала нешла дугьби дакьибхIели илгъуна анцIбукь биъниличи дила ташмишдеш кахIелун. Урши таракальная хирургиялизи каркьес хIяжатлири, бронхоскопия барахъес. Сурсла кьялубазиб секIал лебни марбиалри, ил убкасесра хIяжатсири.

ДурхIя больницализи каркьира. Амма бегIтас ва хала бегIтас калес мер агарли уббухъун, илди къалаба-хъярхъли бакIилри. Дила дежурство таманбиубкъира, бронхоскопия барайчи калунра, ил дебали къиянси балбуцра саби, хаслира — дурхIнас. ВиштIасила бронхилизиб секIал лебни марбиуб, иличир шахара дархли дагьардиублири. Иличибли дурхIяла бронхопневмония бетарулри, антибиотикуни дедибхIели, къулайванвирулри, кIинайс сагадан зягIипдеш чедидулхъулри. Ил дурхIялис дирусигъуна кумек гIеббаахъили, сурсла кьялубазибси секIалра дурасибсири. Нуни ил чеваира, илала гIергъи кIел бархIи дикибхIели, ил къулайкайрулри. Ил нешличил палатализиври, дудешра хала нешра биалли нуни набчи квартирализи жибарира, илди мерлабарили, ну биалли, юлдашуначи арякьунра.

ВиштIаси жумягI бикили гIергъи, больницализивад дураибсири. ХIунтIендиубти ляжубачибли багьеслири, илис медициналашалси кумек лайикьси даражаличиб ва бархьли гIеббаахъни.

ХIера, илгъуна анцIбукь бетаурсири.

Бадрутдин МяхIяммадовличилси ихтилатлизибад нуни багьурра ил Гиппократла хъялис марси, сунела санигIят дигахъуси тухтур виъни. Тяп сунени бурили кьяйда, илала дебали малхIямси, адамтачи дигили бицIибси уркIи биъни иргъулра нуни. Сунезибад лябкьусигъуна барили, илини зягIипсила мурад бетурхахъули сай.

АхIерси Дагъистайзибад бакIибти ца­ван­за­­лантира илис дебали гъамти адам­ти­ван ка­бил­зули саби. Сецад сай гьа­рахъ­ли виалра, рухI­ли­­чил мурталра дагъистан­лан­тачил варх виъни чебиулра нушани илала баркьуд­лу­ма­зи­бад. Дар­ган­тала, дагъистан­лан­тала халаси игъ­бар саби ул­кала тах шагьарлизив илгъуна тухтур лев­ни, сайра, кумек хIяжатбикибхIели, мурталра муза­ухъес хIядурси.

Гьаннала гIергъира хIела гьамадли ахIенси бузерилизир сархибдешуни, чархлизиб чIумаси арадеш, хъулиб балгундеш диаб, хIурматла Бадрутдин МяхIяммадович!

Салимат ГIялиева