«ПикридикIуси тяхIярли хIеррадирулра…»

Ца бархIи «Как думаем, так и живем» – илгъуна уличил «Дагестанская правда»  газетализиб дурабухъунси белкI халаси иштяхIличил белчIесли саби, сенахIенну илизиб Дагъистайзиб хIербирути имцIатигъунти адамтала пикруми, кьасани ва баркьудлуми сипатдарили, илдас бархьси кьимат гили саби.

АрагIебли улкализиб кьяйдали, гьамадли ахIенси манзиллизиб  хIербирули саби ишбархIи нушала республикала халкьра. Дахъал хъалибаргуначи къячдики сари СВО-ла авара, гьарил миллатла вакилти леб Россияла хъархIерагардеш, нушала дурхIнала челябкьла багьандан гIямру харждарибти-ургаб, вецIну хIябра багьадурли касили саби Россияла Игитла у. Илдигъунти аги-кьяйдализиб нушазивад гьарилличиб чебси саби нушала баркьудиличи чекадизни, адамдешла, законтала тIалабуни хIедулэс къайгъибирни. Се бетарули хIякьикьатлизиб?

БелкIла авторли ишкьяйда лукIули сай: «Нуша ишбархIиличилацун пикридикIули хIердирулра. Дагъистан шуркабухъи саби халаси базарличи, сунезибра адамти ца закон хIясибли хIербирути: гьар секIал дирцути сари ва гьар секIал исути сари».  БелкIлизир гьандуршули сари кьакьадарибти мер-муса ва гьундури, нясдешунази гIеладикибти шагьуртала ва шимала кьакьурби, адамтани цали цала хIурмат-хатир дарес хIебални, мижитунала мякьлар булан жалтази ахънила анцIбукьуни лерни, бахъалгъунти адамтани чус дигуси бирни.

Дагъиста  халкьлис ва хIяким агьлулис гIибратлис гьандушили сари  белкIлизир чечентала мер-мусаличирти  гIяхIти тяхIяр-кьяйда: умудеш, ибгибдеш, адамдешла, цали итилла хIурмат-хатир дирнила лишанти. «Чевверхигу, дурхъаси Аллагь, нушала бунагьуначивад ва дегIдарабагу гIякьлули ва сабурли!» – белкIи саби ахирлизиб.

Пикриухъалли, сегъуна палакатдешлизир калунтири чечентала мер-мусара халкьра! БусягIятла замана биалли, цархIилтас гIибратли биэсли кабизурли  саби. Асубирар Чечняла мер-мусаличир Дагъистайзирцад миллатуни агарли диънила асар лебли биэсра, анцIбукь илизибцун хIебургар, Р.Кьадиров чIумати низам-кьяйда дихIес бажардивиркули виънилизиб бургар.

Ишаб имцIабарес гIягIнили саби ишгъуна секIалра: Нуша гапдикIулра гIергъиси замана Дагъистайзи башути туристуни бахъбаили саби или. ГIядатла халкьлис иличибли зарал биалли ахIенси, гIяхIдеш леб или бурес къиянни саби, сенахIенну, масала, МяхIячкъалализир хъулрала багьни ахъдиуб, шимазир хIянчурби агарли, шагьарлизи гечбиубти адамти дуракайули саби туристуни дакIубухъунмад, «яра хIушанира илданицад арц гая, яра ардукьеная» бикIули. Чечентала мер-мусаличиб биалли илгъуна бетарули ахIен, сенахIенну туристунас хасти мерани хIядурдирули сари, ва адамтала саби-бегIти хъулрази хьурабирахъули ахIен.

…Газетала ил номерлизиб леб багьахъни, сунезибра «Дагэнерголис» бекIдеш дирусила  гIяйиб-хатIаличила буруси.  Гьандикиб 2020-ибил дуслизиб «Мы» бикIуси журналлизиб чебаибси къугъаси жагьил  адамла сурат ва иличила белкI, сунезибра буруси «Дагэнергола» начальникла къуллукъличи катурси, гIяхIси багьуди касибси, жавабкардешличил узес балуси  хIянчизар  гапварибси. Ва, хIера, гьанна ил жагьил адам сецад хатIаикилил! Къалпла документуначил 4 миллион къурушличибра имцIали  пачалихълис зарал бетаахъурли сай ва урегал дуслис азаддешлизивад мяхIрумварес асубирули саби. ДецIагиб, бархьли бурасли, сунечи бихьибси игьдибар марбарес, бахъал цархIилти кьяйдали, ил жагьил адамра бажардихIейкни.   Илдигъунти аварализи вархахъес гIеббугьутира бурги, илдас виргIяхIейэс суненира багьурли ахIен. «Гъамтанилра сен гIякьлу хIебурибара?» – или пикририкIулра ва радиоличи лехIирхъулра.

«РосНАНО-лизиб бузутани пачалихълис 44 миллиард къурушла кьадарлизиб  зарал барили биъни сабабли чумал илаб бузути жавабла хIянчизарти туснакьбарили саби, – бикьулра багьахъни.    – Ил организациялис бекIдеш дирули калунси сай Чубайс, сайра   Россияла дура арякьунси…» «Сен дура арукьяхъес ватурсирира, – гьачам уэн, хIуни бекIдеш дируси  организациялизиб се тяхIяр лебал ахтардибарайчи хIебикIули?» — ибси суал акIубли хьалли, се гIяхIдеша, — ахъушанти бикIуливан, «кIалтIа бячун, шин ардякьун…»

Телевизорличи гъамриубли, улкахъулра ва чебиахъули саби Курскла мер-мусаличиб къачагъунани язихъбарили кабушибти адамти. Ведущаяни къачагъунала  ряхIмуагардешличила бурули сари. Амма ил анцIбукьлизиб пикрибарес гIягIниси цархIил секIал леб: къачагъуни ряхIмуагарти биъни тамашабизеси анцIбукь хIебургар, зулмурти даресра,  адамти инжитбаресра сабину  вайнукьаби чебулхъути. ГIяйибла бегIти саби илди бакIахъес батурти, заманаличиб душмантала  баркьудиличи шакхIебикибти.

ГехIцIанну кIира дус гьалаб Курскла мер-мусаличи фашистуни  чебулхъуси бархIицун ахIенну, сягIятра багьурли буили саби советское командованиели. Гьанна, арцурси тIентI булан чебиахъути  гIягIниахълуми лерхIели хIебагьурли  сен калунсира?    Душманти чебулхъниличила хIебагьурти хIянчизартас ва даршути халкьличи балагьуни дакIахънилизиб гIяйибла бегIтили уббухъунтас сегъуна танбихI барибсил халкьлизи багьахъес гIягIнили ахIенара?

Чумал бархIи гьалар чедаахъиб телевизорлизир 1993 ибил дусла анцIбукьуни: Москвала кьакьурбази дуракабухъунти азирти адамти, Пачалихъла Думала юртличи дяхIчиаибти тупи, адамти кабушили, бяхъили, къиян-жапализи бикахъни.  Харидешлизиб бурги итхIели Россияла душманти,- бахъхIиагарли бехъубли агаркабирар или урусла пачалихъ. Ил бетхIеахъурхIели гьимичеббиуб вайгъубзни Владимир Путинничи, ва буресагарли дахъал вайбаркьуни дяхIчиаили сари нушала улкаличи.

Ил сабабли нушазивад гьарилла чеблали бетарули саби вегI узуси мерличив чеветаили виэс, Россияла душманти чихъали сабил пикрибарили, илдала гъайлис гIергъи хIедашес. Низам-кьяйда ва паргъатдеш гIердурцути органтазиб бузутас ва дявила начальникунас — хаслира чебетаили биэс! ИшбархIи Россиялизиб хIербирутани сецад къайгъи бараллира пачалихъра пачалихъла лебдешра мяхIкамдарес — илцадра игъбарла бирар сагати наслубала челябкьла! Иличила пикрихIейкIес асухIебирар!

П.Маллаева