Майла урегличив, 77 дус виэс 6 бархIи лералли, дила бегIлара гъамси юлдаш Арсен Гъаниев гIямрулизивад шалгIевухъун.
Ишдус илини сай акIубси бархIилис хасбарибси шадлихъ Дагъистайзиб дураберкIес пикрибарибсири, ЧIярадала районнизибси Гунух бикIуси шилизиб яра сунела жагьхIелла гIямру деркIибси МяхIячкъалализиб. ХIябал дус гьалав, Арсен отпускличи хъули вакIибхIели, шилизибси нешла юрт, сагабарили, балкьаахъурсири. Ил дуслис гIергъити хIябалра дус илини сунела отпускла бурхIни акIубси шилизир дуркIутири.
Ишдус нура чула шилизи укес пикри лебсири илала. НукIун ила Арсе неш ребкIибхIелицун сайри вякьунси. Сепайда, валкьхIеурра.
Байхъала дусалра хIедикиб Арсен хIянчиличивад арякьунхIейчирад. Илди бурхIназив хъули кайили уэс илис дебали къиянбулхъули бурги. Ил багьанданра биэс гIягIнили саби ил гьар бархIи набчи зянкъикIуси, цацахIели — бархIилис кIина-хIяйна ва имцIали.
Илини майла кIиличирра набчи зянкъдяхъиб. Сай хIерируси юртла мякьлабси скамейкаличи кайили, набчил ихтилатикIули калун. Илала куц держла бержибсилагъунари.
«Даг нуни гехIел гIержакь (бомж) держли бахунра», — викIар ил набзи, ихтилат даимбирули. «Дунъяла халкьанала ялчнала цауркIдешла бархIи хIечил барх бержеси, гIержакьуни ахIи, цархIил варгес хIейаубли вииши хIуни», — чарбатурра нуни жаваб. «ГIержакьунира адамтира саби ялчнира, чула селра агарти шаддикьуни биубхьар, бикIуливан, люмпен-пролетарийти. Байрамла бархIи илдас бержеси какьесил, ну ахIи, цархIил чилра ахъили ахIенри. Нуни илдала хIурматбарира. Сен хIед ил нуни барибси хIянчи тамашабилзуси?» — дугьавизур набчи юлдаш. Нуни телефон бишахъунра: ил суалла чевкад наб гъайвикIес дигули ахIенри.
ГIергъила бархIи или барниличи, гьайгьайрагу, ну пашманиубра ва Арсейчи зянкъдяхъира. Юлдаш Дагъистайзи лявкьулил, наб чараагарли багьес гIягIнилири. Илини трубка кахIесиб. Илис гIергъиси бархIи гIурра зянкъдяхъира. Жаваб агара. ГIур нуни багьурра, сунела гIямрула гIергъити кIел-хIябал бархIи дила юлдашлизиб телефон агниличила.
Майла 7-личиб бархIехъ нуни дила юлдаш вебкIниличила вайси хабар бакьира. Майла гехIличир савли, цIябли лебалли, узи МяхIяммадра нура аэропортлизи, Арсен левхуси самолётлис гьала дякьунра. Илаб Арсе хьунуйзи, рурсилизи, узизи кабикибси анцIбукьла чебкад нушала децI багьахъурра.
Гьанна нуни Арсера дилара мурул адамтала чIумати юлдашдешличила бурисра. Нушала юлдашдеш дус камли 60 дус духъяндитIунтири.
1966 ибил дуслизив ну Дагъиста пачалихъла университетлизи учIес керхурсири. Дурала улкнала мез руркъяхъуси факультетла англияла отделениелизи. Сен ила учIес керхурсири или набзи хьарбаалри, «Джек Лондонна ва Эрнест Хемингуэйла жузи чула мезли дучIес багьандан» викIули нуни жаваб чарбалтусири. Секьяйда ну учIес керхуррал, нуни «Урхьула дублабси дила шагьар» бикIуси хабарлизиб белкIи леб. Университетлизив ну секьяйда учIусирил, дила «Карван башулри», «Иш шагьарлизив хIерирусив яра…», «Нушала жагьхIелла заманала далуйти» дикIути ва цархIилти хабуртазиб нуни бурулра.
Цаибси белчIудила дусла гьала гIебшнила ца алхIят бархIи ну Ленинна уличилси кьакьакад къунзикIулри. ХIерикIулрагу: кьакьала ургабси дякьличибси хъайзи пиво лерхули. Къалабавикили адамтала яргала къяйлизиб мер буцира. Дила, ца кружка асили, милигдеш ахъес пикри сабри. Ца-хIябал адам наб гьалабра лебри. Наб гIелаб биалли, бусягIят вецIличибра имцIали адам абаиб. Яргала къяйла ахирлизиб мер буцибси дила гIямрула адам наб гьалавра чеваибсиван бизур. Ил багьандан бурги, набчи ярга баибхIели, нуни, илра пикрилизи касили, цала мерличир кIел кружка пивола асибти.
Ил жагьил уршира нушала факультетлизив кIиибил курслизив учIуси студентли увухъун. Арсенра нура илкьяйда тянишдиубтири.
Илис гIергъи, гьар къаршивикибхIели, «ца пивола кружкали хIуни ну лерилра гIямрулис хIед дигутани виркьахъес уцибсира» (завербовал на всю жизнь) викIусири набзи Арсен. «ГIе, гIе, бархьси саби, — викIусири ну, дукаркIули, — Америкала урхьула пехотинецли асес хIейубси хIу нуни 18 кепеклис асибсири» (Арсе гIямрулизиб Америкала разведчикличил ил анцIбукь гьарли-марли биубси саби).
Арсенра нура ца зданиелизир дучIутири, ил багьандан бархIилис къаршидиркутири. Ну Батирайла уличилси кьакьалав ДГУ-ла общежитиелизив хIерирусири, Арсен – бегIтачил варх М.ХIяжиевла уличилси кьакьализибси секциялизив. Ил общежитиелизи набчи шадив вашусири ва илав лебилра дила юлдашуначил тянишиубсири. Камси заманали илди лебилра Арсера юлдашуни бетаур.
ЦацахIели Арсейчил варх нура илдачи гIяхIладли вашусири. Дебали гIяхIти адамти бири дила юлдашла бегIти. Дудеш ХIяжимуса ГIябдулгъаниевич хIурматла адам вирусири. Илала хьунуйс ХIяпсат бикIи. Ил Арсе биштIати узби Аркадийла, Камилла ва АсхIябла неш сарри. Арсера Арслара нешлис Кавсарат бикIусири. Ит замана ил шилизир хIеррирусири. Бурес чебиркур, ХIяжимусала хъалибаргли ну чула гъамси адамлизи халвирусири или.
Бежтала урга даражала школа медальличил таманаибси Арсен ДГУ-ла дурала улкнала мезани руркъяхъуси факультетлизи учIес керхур. Илини университет хIунтIена дипломличил таманаибсири.
Лерилра нуни дирути суненира дируси Арсен, нуван ахIи, дебали гIяхIли учIусири. Нуни ил гьаннара аргъес вирули ахIенра: мурталра набчил варх шадив вашуси ил секьяйда валкьарусирил отличноли учIес.
Арсенра нура кам-камли хулигантили дирутири. Шуибил курслизив учIуси Арсен, къалмакъарлизи вархни багьандан, университетлизивад дураибсири. Амма камси заманали студентли чарвариб. Сен? СенкIун илини вецIалра сессиялизирти лерилра имтихIянти «шула» кьиматличил дедили уилри. Нуни дакьибти сари нушала хулигандешличила Арсе дудешли ишди дугьби дурули: «Бархьси саби, Арсен хулиган вирусири, амма илала хулигандешла гьарил хIянчи гIяхIси гъабзала хIянчиличи мешусири».
Наб гьанбиркур, Ленинна площадьличиб ца забли ургьуси бай дуги яргаличилси камси хулиганна хIянчи барибти нуша, ургарти гIямрула милицияла старшинани дуцили. Арсе удостоверениеличи хIерикIуси ил дила юлдашличи ишкьяйда дугьавизурсири: «Гъаниев ХIяжимуса хIела чи сая?» «Ил дила дудеш сай», — чарбарибсири Арсей жаваб. «Асубирусив гьатIи хIед, хIурматла ХIяжимуса ГIябдулгъаниевичла уршилис, хулиганна хIянчили виркьес, товарищ старший лейтенант?» Арсен, селра хIеили, бемхIурси площадьличивяхI ватихьиб. Илис гIергъи – нура (илхIели Арсен КГБ-ла старший лейтенантли узусири).
Арсейсра набра назмурти дучIес дигахъутири. Ца дуги нуша, Арсе узикьар МяхIячличил дарх биштIаси машиналичи адиили, Тарки-Тау дубурличи дякьунтири. Расул ХIямзатовла назмуртани дучIули, бай дуги бикайчи илар лералри. МяхIячли чевяхIси поэтла назмурти кIарахъала ва немецунала мезли дучIутири, Арсей – кIарахъала ва англияла мезли, нуни – урусла ва даргала мезли.
ХIябалра нуша чевяхIси поэтла тяништира сарри. МяхIяч Р.ХIямзатовла гъамси юлдаш вирусири, Арсен иличил кIина-хIяйна къаршивикибсири, ну биалли – гьачам. Р.ХIямзатовлис ну гьанхIейкесра асубири, нуни биалли илди тянишдеш гIямрулизир хъумхIертис (нуни иличила хабарра назмура делкIунти сари).
Арсейс дила жагьхIелла заманала назмурти дебали дигахъи. Илини илди ухънаваибхIелира уркIиличир дучIули вири. Нуни иличи назмуван белкIунси кагъар гьарахъси Мадагаскарлизи бархьибсири. Илини ил кагъар-назму уркIиличиб бучIули вири.
1967 ибил дусла июльличир нуша, ДГУ-ла дурала улкнала мез руркъяхъуси факультетла студентуни, Кегерский консервный заводлизи дузахъес дукибтири. АлхIят бархIи Арсенра нура дубуртачи шадибгьуни барес дашутири. Гьачам нушани пикрибарира Къойсу хIеркIла алгъай шайчибси Гъунибличи хIербикIуси дубурличи адацIес. ИлхIели нушаб ил дубура дунъяличибра бегIлара ахъсиван кабизурсири (иличила нуни «Салам, Гъуниб!» бикIуси хабарлизиб белкIунра).
Арсен, Гъунибличи хIерикIули ва някъба гьакIикIули, назмурта учIес вехIихьиб. Юлдашли бегIлара гIергъити назмула тугъи делчIунмадан, ну баягъи илини белчIунси назму урус мезли бучIес вехIихьира:
Арсен нуни лебилра назму белчIайчи лехIяхъиб, гIур, ца тамашавиубсиван набчи хIеризурли, викIар: «Секьяйда багьурри кIарахъала мез хIедалуси хIуни нуни бучIуси Расул ХIямзатовла «Гъуниб» бикIуси назму биъни?» «Назму Расул ХIямзатовла биъни багьес багьандан, кIарахъала мез далес гIягIнити ахIен. Назму Р.ХIямзатовла биъни, се мезли бучIалра, набзи дила уркIили балахъуси саби. Иш яргалис хIунира наб кумекбарири: назму бучIуси хIу, ну тяхIярли исбагьичи гIяшикьван, мурталра Гъунибличи хIерикIулри ва Расул ХIямзатовван някъбара гьакIикIулри», — чарбатурра нуни жаваб.
КIиибил курсла ахирлизиб университетлизибси белчIуди бархьбатурли, ну гIяхIъулали гIярмиялизиб къуллукъбарес арякьунра. Арсен учIули калун. Амма иличирли нушала юлдашдеш къябхIедердиб: нуша цаличи ца кагъуртани лукIутири. Арсей наб гIярмиялизи посылка бархли бархьибсири. Посылкалар кIел къизларла коньякла шишара дерубти цIедешра лерри. Арсей, студент виублихьар, наб посылка бархьес вирусири: илини, «отличноли» учIни багьандан, цархIилтаничиб халаси стипендия кайсусири, ва илис, университетла азадли мушулбашутала командализи керхни багьандан, кьацIли укахъес талонтира дедлугутири. Ил багьандан илала кисалар арц камхIедири.
Бурасли, Арсен гьар мурталра Дагъистайзи вакIибхIели, «Молодёжь Дагестана» газетала редакциялизи айцIусири. ИтхIелла газетала бекI редакторли узуси ХIяжи Абашилов илала гъамси юлдаш сайри. ХIяжис гIергъи бекI редакторли вируси ХIяжила виштIалгъуна узи Абашличил ил нуни тянишварибсири. ЦацахIели газетализир Арсе макьалабира дурадулхъули дири.
МяхIячкъалализи гечиубхIели, нура урус мезли хабуртани лукIес вехIихьибсира. Дила цаибти хабурти «Молодёжь Дагестана» газетализир дурадулхъутири, ва илди газета бучIутас гIяхIдилзули сари бикIули бири. Илдала лугIи даршличи абикибхIели, нуни хабуртала жуз дураэс пикрибарира.
Чили-биалра ил жузлис гьалагъай белкIес гIягIнисири. ИлхIели нуни дила хабуртачила Арсей «Молодёжь Дагестана» газетализи белкIунси макьала баргира, ва наб иларти дила хабуртачила юлдашла пикруми жузла гьалагъайлизи кадерхахъалли гIяхIсири или гьанбикиб.
«Гьари иш макьала хIясибли дила жузлис гьалагъай белкIен», — тиладибарира нуни 50 дусцадхIи «Дагестанская правда»-лизив узуси пагьмукар журналист ГIябдуряхIман МяхIяммадовлизи, гьабуцили илизи газетала дурабухъунси номер. Ил разивиуб. ЦархIил тяхIярли биэсра хIебири, сенкIун ГIябдуряхIмай сайри ну хабуртала жуз дураахъес гьуцIварибси.
ГIергъиси бархIи савли, набзи газета чарбирули, ГIябдуряхIман викIар: «Юлдаш ХIяжимурад, наб хIела хабурти дучIес дигахъис, сенкIун хIела хабуртала жанр цархIилти лукIуталайзибад декIарси саби. ХIуни лукIути документальный рассказуни сари, ва нушачив хIу тяхIярли лукIуси гIур цархIил агара. ХIечила ва хIела хабуртачила хIела юлдашли халаси устадешличил иш макьала белкIи саби. Вирхаи набчи, илиниван ункъли хIела хабуртачила чилилра хIелукIа, ил багьандан, хIела жузлис гьалагъайли, селра барсхIебарили, илала лебилра макьала кабати». Ну ГIябдуряхIма гъайличи лехIяхъира ва дила «Чакмализир коньяк» бикIуси жузлис гьалагъайли Арсе «Дибгашила шилизивадси учитель» бикIуси макьала касира.
Ну гIярмиялизивад чарухъунхIели, МяхIячкъалализив Арсен аги: университет таманаибси илини гIярмиялизиб къуллукъбирулри. Арсей гIярмиялизиб бузахъуси хIянчи Индийский океанничибси нушала дявила урхьула флотла эскадрала командирла тилмажла сабри.
ГIярмиялизиб сунечи хъарси къуллукъ таманаили гIергъи, Арсен Гъаниев камси замана Дагъиста мединститутла англияла мезла мугIяллимли узули калун. Илис гIергъи ил КГБ-ла бяхIчибиз хIясибли, учIахъес вархьибсири. ГIярмиялизивад чарухъунси ну ДГУ-ла филологияла факультетла бархIехъла отделениелизив учIулри ва хIерила замана узулри. Ну дахъал журала хIянчилизи ахъира: стройкаличив пигьлачила, МяхIячкъалала портлизив ва бялихъла консервоби дируси комбинатлизив грузчикла, пивзаводлизив малярла…
Акьути бурхIназив Арсейчил ва Бадрудинничил варх шадив вашусири. Бадрудин Арсей набчил тянишварибсири. Ил политехнический институтлизив нуван бархIехъла отделениелизив учIусири ва стройкаличив узусири. Ил дебали гIяхIси адамри, нушачил валкайкибси. ЧIянкIли ца секIал сабри илис нушала гIяхIхIебилзуси: илис назмурти хIейгахъи. «Рахли ишбархIира хIушани назмурти дучIадалли, ну хIушачил варх хIякьяс», — викIи ил, нуша шагьарлизир къунздухъес дурадулхъухIели. Илала гIямрула гьунира къантIсили уббухъун. Нуни дила кIел уршилис юлдашунала уми дедибти сари: халалгъуна уршилис — Арсен, бегIлара виштIасилис – Бадрудин.
Гьанна бикайчи Арсейчила дунъяла халкьани-ургарти анцIбукьуначила лукIуси журналист ва дипломат сай бикIутири. Гьанна, ил вебкIили гIергъи, ил гьарли-марли чи сайрил буресра асубирар. Дила юлдаш Арсен ХIяжиевич Гъаниев дурала улкназиб бузахъуси нушала разведкала хIянчизарли вирусири. Журналист ва дипломат сайливан хIянчиличи катурси, дигIянали сунечи хъарси хIянчи бируси разведчик. Ил урегна халаси заманализиб (дусличибра имцIали) бируси ва дахъал камси заманаличил (дусличибра камли) дирути хъарбаркьуначил 30-цад Европала, Азияла, имцIаливан Африкала улкнази командировкабачи вархьибсири. Калунси замана Советский Союзла ва Россияла МИД-ла хIянчурбачив узусири. Илини дебали гIяхIил дали англияла ва францияла мез, дали немецунала мезра. Ил гехIна дуцIар-ружерила (малярия) изайзи викибсири.
Сунела гIямрула гIергъити дусмазив дурала разведкала полковник Арсен ХIяжиевич Гъаниев Россияла дурала разведкала Академияла мугIяллимли узусири.
Африкала дахъал улкназирад нуни илала кагъурти кайсули вираси, Мадагаскарлизирад, Ганализирад, Йеменнизирад… Наб гьанбиркур, Сейшелила ва Камбоджала Республикабала чедив, закив урцухIелира, ил набчил телефоннизивад гъайикIули.
Гьаларти дусмазив отпускличи хъули вакIалри, Арсен санаторий «Дагъистайзив» хIерирусири. ИлхIели сай вакIниличила набзи балахъусири. Шилизив учительли узуси ну ца-кIел бархIилис МяхIячкъалализи вашусири. Нуша МяхIячкъалала кьакьурбикад къунздикIутири ва нушала жагьхIелла гIямру гьандиркахъутири.
Наб гьанбиркур Арсей ну Хасавюртлизи, сунела хьуна дудеш, хIурматла Мирза Халиловличи укили. Узи МяхIяммадра нура ила дякьунтири. Ит бархIи Арсе хъубеш дудешличиб ил чеваэс бакIибти бахъал гIяхIли лебри. Илаб нушала халаси хIурмат барибсири.
Арсен, цархIил яргалис хъули вакIили, ну МяхIячкъалализи вякьунхIели, нушачил кабикибси ца анцIбукьра гьанбуршисра. Камси бержили, Буйнакъскийла уличилси кьакьалар къунздикIути нуша, масхара барес хьулдухъи дииши, кинотеатр «Дружбала» мякьлабси жузала тукейзи духIнадухъунра. Арсен тукенчи рурсилизи англияла мезличил дугьавизур. Дила юлдашла гъайлизибад селра хIергъибси исбагьи дубурлан рурси набчи ласряхъиб. «Америкализивад вакIибси нушала гIяхIяй, — викIулра ну, — хIушала тукейзир Расул ХIямзатовла се жузи лерал хьарбиули сай». «Р.ХIямзатовла жузи дирцухIели, тукейзиб илди исутала халаси яргала къяй бируси саби», — англияла мезличи шурбатурра нуни рурсили бурибси. «ГIяхIмадхан Абу-Бакарла се жуз леба хIушачиб?» — гIурра хьарикIар Арсен англияла мезли. Илди дугьбира нуни тукенчизи урус мезличил дурулра. «ГI.Абу-Бакарла жузи дирцухIелира ил тяхIяр бируси саби», — рикIар исбагьи, бара пишряхъили. Нуни рурсила ил жавабра англияла мезличи шурбатурра (ДГУ-ла инфакла кIел курс делчIунси дила тилмажла дирес ахъри лебри).
Нуша-алав бахъал адамти багьарибиуб. Масхурти диур или заманаличир пикрибарибти нуша, тукейзирад дурадухъи, Къумукъла театрла шайчидяхI гьайдиубра.Камси замана бикили гIергъи, гъамхIебиэсу нушачи авал жагьил дурхIя. Илдазивадси бегIлара ахъси ца жагьил дубурлан матросла палтарличил вегIиубсири. Илис дила юлдаш гIяхIхIейзурли виэс гIягIнилири: гьарахъси портлизир америкалан морякличил къалмакъар дарибти дурги илини. Шагьарла бегIлара бахъал адамти бируси кьакьалар къалмакъар дехIдихьиб. Авал дебали зантти хIунтIена ляжубар дубурлан, кIел гъярцIа дурала улкалантачи пяхъбикIули чебаибси хьунул адам, «Дурала улкаланти итули!» — рикIули, ахъли вяврикIес рехIрихьиб (камси замана гьалар илра жузала тукейзир риэс гIягIнилири). Морякра илала юлдашунира хъярхъли гьаббухъун. (Нуни ил анцIбукьличилара хабар белкIунси саби).
Ит бархIи нушачил кадикибти анцIбукьуни иличирли таманхIедиуб. БархIехъ баягъи итди авалра кинотеатр «Комсомолец»-ла гьалабра нушачил къаршибикиб. ГIурра гъамхIейэсу Арсейчи матросла палтарличилси дубурлан. Иш яргалис ил кIарахъала мезли гъайикIулри. КIарахъала мез хIедалуси ну ил Арсейс бяхъес хьуликIули виъниличи шакикира ва… ВалкьхIеур матрос дила юлдашлис бяхъес: ца секундла гьалаикили, нуни удибад чеди матросла хъяйхъяйлизи бикахъира. Ил кинотеатрла гьала, чIябарличи кайкиб. Арсей ну зузварира ва викIар: «Къалмакъар дирули уцасли, ну хIянчилизивад улхъасну, ваши, дубшехIе!» Ярагъскийла уличилси кьакьакад нуша лаг дебшира. Камси заманали нушани барибси чебаибси жагьил милиционер наб гIевваиб ва, гIелабад плащла сури буцили, зузбарили, сайра кайкили, нура кайкахъира. Ил набчив гьалав харчизур. Дила биалли, харчизес ахIенну, айзесра пикри аги: хапли чедакIибти дукелцIили ну гIяндуршулри. Набчи хIерикIуси илра дукаркIес вехIихьиб, нушаб гIергъи – Арсенра. Арсей чула мезли ца бархIила духIнар лерилра нушачил кадикибти анцIбукьуначила илизи буриб. Нушачивад арукьес гьалав низамличи хIеруди биран жагьил кIарахъан набчи дугьавизур: «Секьяйда шакикири нушала мез хIедалуси хIу моряк хIела юлдашлис бяхъес хьуликIниличи?» «Дила даргли багьахъур набзи» (нутром почувствовал), — сабри дила жаваб. «Дилара виалри ца хIелагъуна юлдаш», — викIар ил Арсейзи, илала някъ цIацIабирули. Дила някъ илини кIелра някъли буциб.
ГIур яргаличил МяхIячкъалализи вакIибхIелира Арсей ну Буйнакъскийла уличилси кьакьализи арукира. КъунздикIули Дагъиста писательтала Союз мерлабиубси юртла унзала гьала даибхIели, ил викIар: «Ваши, хIела юлдашуни писательти рестораннизи аркехIе». Илини бурибси набра гIяхIбизур биэс, ацIили Сулайбан Рабаданов ва ГIямархIяжи Шахтаманов лебси кабинетлизи, нуни Арсей дурибти илдази дурира. Ил тяхIярли нуша, 7-8 адам, «Лезгинка» рестораннизир дагьардиубра (ИтхIели рестораннизиб бетаурсиличила нуни «Илини илди дигIунти сари» бикIуси хабарлизиб бурулра).
Ну гьачамцун сайра дила юлдаш акIубси шилизи вякьунси. ИлхIелира, Арсе неш ребкIили, пашмандеш багьахъес.
Набчи гIяхIладли Дибгаша Арсен кIина вакIибсири. БегI гьалав – сунела у бихуси дила халасигъуна уршила мекъличи. КIинайс набчи лявкьухIели, илини сунечил варх ца сунела юлдашра кибсири. Греко-римский журали мушулвашуси хабарла спортсмен, СССР-ла чеббикIибси командала тренер Александр Юркевич. Илди набчиб жумягIцадхIи гIяхIладли калунтири. Дила шантани илдала халаси хIурмат барибсири. ИтхIели Дахадаевла районна КПСС-ла цаибил секретарьли вируси Ражаб МяхIяммадовли нуша сунечи гIяхIладли ардукибтири. ГIергъила бархIи, кадиили райкомла «Волгаличи», нуша Кубачила художественный комбинатла музей чебаэс дякьунтири. Дила гIяхIлас иларти матяхI тамашадизуртири, илдала лугIилизиб, гьайгьайрагу, Надыр-Шагьла шушкара. Илдази Кьара-Кьурейшра чебаахъес пикри лебсири дила. БетхIеур: забли ургьниличибли «Волгаличир» ила дукьес хIедиубра, хьурали башули букьес саби разихIебикиб.
Киевла «Динамо» командала урибси футболистли вируси Владимир Мунтян набчи гIяхIладли дубуртази савкесра Арсе пикри лебсири. Ну МяхIячкъалализи гечиъниличибли, Арсен ил савкес валкьхIеур. ГIеларти бурхIназив ну Москвала урибси тухтур МяхIяммад ГIябдулхабировличил тянишварес дила юлдашли кьасбариб. ВалкьхIеур.
Арсен Гъаниев дила шантани ва юлдашунани валусири. Ишди бурхIназиб илала бебкIаличил бархбасунси чула пашмандеш илдани набзи балахъули саби. Баркалла биаб чус.
Макьалала ахирлизиб бурасли, Арсенра нура цаличил ца дебали цадалгунти юлдашуни сарри. 59 дусла бухIнаб нушала ургаб цалра балхIебикибси анцIбукь биубси ахIен. Дила юлдашлис 76 дус виубхIелира кафебази, ресторантази, дугели дузути клубунази вашес дигахъи. Илав ил бекIлил хIебалути адамтачил бусягIят тянишвири, ихтилатвикIи.
Арсейс дебали дигахъи сунела гъамти: хьунул Майя, дурхIни, имцIаливан рурси Зарина. Илис узбира узбикьуртира дебали дигахъи, МяхIяч, Аминат ва цархIилти. Илини сунела узила рурси писатель Алисачи пахрубирули вири. Алисала автографличил Арсей наб илала кIел жузра пешкешдарибти сари. Дила юлдашли ихтилатлизиб имцIаливан гьанбурши сунечил барх бучIути, жявли вебкIибси Кадым ва мицIирси Альберт.
Ишдус майла 22-личиб Москвализиб Арсен ХIяжиевич Гъаниев гьаниркахънилис балбуц дураберкIибси саби. Баласра: ил анцIбукьличи бахъал ил валути бякьун, тухумти, Москвализибти дагъистанланти, барх бузути. Гьайгьайрагу, илдани ил жагати дугьбачил гьанушиб. ЦархIил тяхIярли биэсра хIебири: бахъ дигахъигу илис сунела юлдашуни.
ХIяжимурад Ражабов