«Гьарли-марси байрамли бетаур»

                                            Дарган мезла дугьбала

                         Гьалаб икрамбирулра,

                        Илди дила адабла

                        Хазнаван халдирулра

                                        Р.Адамадзиев

Декабрьла 20-личиб МяхIячкъалализибси Этноцентрлизиб столличиб бируси «Элиас» бикIуси хIязла республикала даражала турнир хIяйнайс бетерхур. Ил «Замана» газетала бекI редактор ГIябдуряхIман ИсмягIиловла сипта хIясибли дураберкIибсири. ГьанбуршехIе, гьаланачи ил ДГУ-ла ва ДГПУ-ла студентуни-ургаб, кIинайс даргала шелра районтала школабала бучIанти-ургаб дураберкIибсири. Иш гьакIлизиб турнирла бутIакьянчибили бетаур: Сергокъалала, Лавашала районтала вакилти, ДГПУ-ла студентуни, «Даргала анкъи» бикIуси кьукьяла вакилти ва Даргала театрла гIяртистуни. Абзлизир 6 командали бутIакьяндеш дариб: «Дарганелла», «Даргала исбагьиби», «ДешлахIяр», «Дарганти», «Сенгер ДГПУ» ва «Даргала театр».

Турнир нушала машгьурси писатель Газим–Бег БяхIяндов акIубхIейчирад 85 дус дикнилис хасбарибсили бетаур. Бахъал хIурматла даргантани илар бутIакьяндеш дариб: ДР—ла культурала министрла 1-ибси заместитель Мухтар Кьурбановли, «Орленок Дагестана» бикIуси журналла бекI редактор Басират ХIусейновани, «Дагъистан» жузала издательствола директор Марина ГIямаровани, филологияла гIилмуртала кандидат, ДФИЦ РАН-ла литературала ва искусствола мезанала институтла лексикологияла ва лексикографияла отделла заведующий Хизри Юсуповли, ДГУ-ла профессор, тарихла гIилмуртала доктор Иманутдин Сулаевли, Даргала поэтесса Аминат ГIябдулманаповани, Р.ХIямзатовла уличилси Миллатла библиотекала край руркънила отделла бекIлириубсигъуна хIянчизар Салимат ХIяжиевани ва цархIилтани.

«Элиас» хIязличила бурасли, турнир 8 бутIализибад цалабикилри. Карточкабазир даргала литературала мезли дугьби делкIи сари. Командализивадси цали илабси дев хIебелчIи, декIар-декIарти иличила баянти дурути сари.  Бархтани биалли, илабси дев багьес хIяжатли саби. Ца минутла духIнар 8 бутIализир дахъал дугьби дагьурси кьукьялис цаибси мер бедлугуси саби. Илкьяйдали 2-3-эсти меранира. Иличи че, миллатла палтарли бегIбиубти ва миллатла хурегуни далкьаахъурти кьукьябас баллани имцIадирутири. Ил багьандан иш гьакIлизиб турнир гьарли-марси даргантала байрамличи шурбухъун. Бахъал адамтас цаличил ца къаршибикес ва ихтилатбухъес имканбакIиб.

Балбуц бехIбирхьули гъайухъун Кьурбанов Мухтар ГIяммаевич. «Халаси баркалла багьахъес дигулра «Замана» газетала редакциялис. Нушани чебиулра, газетали сунела бузерила бекIлибиубси бетуцван чесили саби дарган мез мяхIкамдарни. Ил шайчиб мекелли халаси хIянчи илдани дурабуркIули саби. Дагъистан дахъал мезанала вакилти лебси биштIаси ВатIан саби. Нушаб илди мезани калахъес мурталра чекадизурли дузес хIяжатли саби. Иш хIязра республикала жура-журала районтазиб ва шагьуртазиб бетурхниличи вирхес дигулра. Балбуц дебали гIяхIси саби», — викIи ил.

ХIязла гьарил бутIа таманбиубхIели, бутIакьянчибани  делхъ, далай, гьар-урла гIядатунала ва спектакльтала бутIни чедиахъулри. Даргала миллатла культурала лерилра жагадешуни ва давла сунези духIнадуцибси, бегIлара къугъасили бетаур «Дарганти» бикIуси кьукьяли чебаахъибси музыкала номерра.

«Ну иш балбуцличи гьаланачив вакIилра. Халаси баркалла иша живарнилис ва иш турнир дураберкIес пикрибарнилис. ИшбархIила манзиллизиб дебали аргъбаибсили ва челукьусили бетарули саби мез мяхIкамдирнила шайчибси суал. Бурасли, ишдигъунти далдуцуни детурхухIели, нушаб гьеч, асубируси ахIен урус мезли гъайдикIес. Гьанна нешла мез хIедалуси адам хIянчиличи кахIелтес ибси хIукму кьабулбарес ибти гъай лер. Дила пикрили ил кьабулбарайчира дахъал дусми аркьян. Ил багьандан нуша ишбархIил ил масъалаличи пикридухъес гIягIниси саби. Асубируси саби гъайикIухIели, вегIла лугъатла дугьбира пайдаладирес, амма урус мезличил гъйхIедикIехIе. Баркалла лебтасалра», — викIи Хизри Юсупов.

Турнирличи хIяйнайс, кIинайс ва бегI гьалаб бакIибти лебри. ГIяхIлала ихтилатуначи лехIирхъухIели, лебилра бегI гьалаб ила бакIибтиван тамашали гъайбикIулри. «Халаси байрамличиван разили ва хIядурдиубли нуша иша дакIилра» — или бикIулри абзла бутIакьянчи.

«Ну иш балбуцличи бегI гьалар ракIилра. «Замана» газетала хIянчизартас нура хъумхIертнилис, ишдигъунти разити ва кьадричерти далдуцуни дурадуркIнилис баркалла рикIулра. ИшбархIи иша цалабикили саби дарган мезла кьадри балути адамти. Дебали разилира ну хIуша лерниличи. Илкьяйдали уркIи изути адамти лебхIели, нушала мезра детхIейхъниличи умут леб», — рикIи Салимат ХIяжиева.

Абзла баянти хIясибли, цаэсил мер буциб «Дарганелла» командали, кIиэсил мер Лавашала районна «Даргала исбагьиби» бикIуси кьукьяли, хIябэсил – Сергокъалала районна «ДешлахIяр» командали.

Чедидикибти командабала бутIакьянчибас ва илдала мугIяллимтас ГIябдуряхIман ИсмягIиловли грамотаби ва цархIилти савгъатуни пешкешдариб.

«Дебали тамашалиси хIяз саби иш. Жагьилтас ва биштIатасцунра ахIенну, нушаб халатасра иш мягIничебсили бетаур. Дахъал дугьби дакьира ва балбуц мекелли разисили ва тамашаласили уббухъун. ДурхIнас мез руркънила шайчиб цагьатIи кумекли ил бетаур. Ишар мурталра хIедузахъути дугьби нушани дакьира, дурхIнанира илди гIерасиб.  Иш журала далдуцуназир нушани гьатIира бутIакьяндеш дирехIе. Сиптакартас халаси баркалла багьахъес дигулра», — бикIи мугIяллимти.

Чедибикибти шабагъатлабарили гIергъи, дукIелцIила тIама-гьамаличил разити ихтилатуначил балбуц даимбиуб.

 

Балбуцла гIяхIлас ва бутIакьянчибас баркалла балахъули газетала бекI редакторли бурули сай: «УркIи-уркIилавад баркалла викIулра нушала турнир гIеббуцибти даргантас. Иш гьакIлизиб балбуц миллатла культурала ва гIядатунала гьарли-марси байрамли бетаур. «Элиас» хIязла бекIлибиубси мурад – мез мяхIкамдарни ва чеалкIуси наслуличи илди даахъни. Ил масъала «Замана» газетала хIянчизартала бузерила белхъхIебелхъуси бутIали бетарули саби. ХIязла карточкабазир гьанна камли дузахъути ва гьеч хъумкартурти дугьбира къаршидиркули сари. Ил багьандан халати адамтасра илди гьандикахънила шайчиб хIяз кумекли бетаур. Гьанбушес чебиркур, турнир даргала машгьурси поэт Газим-Бег БяхIяндовла юбилейличил бархбасахъи дураберкIибсири. Поэт ва илала творчество гьандикахънилисра ил сабабли бетаур. Мез ва литература дарх дашути сари. Ца агарли итил биэсра хIебирар. Даргала литературала мезличил делкIунти хабурти дучIухIели сари, мезра давлачердикIути. Ил багьандан, Хала бегIтачибад букьурли баибси рухIла давла  мяхIкамбарни гIямрула бекIлибиубси бетуцлизи халбарили вяшдикIахIелли, аги къулайли бирар».

Патимат Шахова