Гъабзадешла хатIли делкIунти къел.

«Шинна удибадли башуси гамиличибгъуна цугдеш чинабалра бируси ахIен, илабти лебилра яра барх чедибиркути саби, яра барх улхути саби» М.И.ХIяжиев.

1996 ибил дусличибадли гьар дус мартла 19-личиб Россиялизиб моряк-шинна удиб башуси гамиличиб къуллукъбирусила санигIятлашалси байрам дурабуркIуси саби. Ил байрамла бархIи дагъистанлантанира мурталра пахруличил гьануршули вирар хабарла моряк-подводник, Северный флотла шинна удирадли дашути (подводные) гамурбала бригадала цаибил дивизияла командир, кIиибил рангла капитан, Советский Союзла Игит МяхIяммад Имадутдинович ХIяжиев. Дагъистайзивадли ил бегI гьалав сайри Советский Союзла Игитла уличи лайикьикибси.

МяхIяммад ХIяжиев акIубсири 1907-ибил дусла декабрьла 7-личив Гъунибла районна МемухIила шилизив. МяхIяммадла дудеш Имадутдин цадехI баянти хIясибли дарган сай, цархIилти баянтазив кIарахъан сай или бурули саби. Неш Кумухлизирадси Хурбиче (Хурибича) булеги сари. Документуназиб биалли ил кIарахъан сай или белкIи саби. Илкьяйдали ил хIябалра миллатли чула вакиллизи халируси ва лебилра Дубуртар Улкала пахрули ветаурси гIяхIгъабза дубурлан сай.

МяхIяммадла дурхIядеш Кумухлизир шалгIердухъунтири. 1920-ибил дуслизив илини ХIунтIена ГIярмияла къяяназиб къуллукъбарибсири. Пулеметная бригадала хIунтIена гIярмиц М.ХIяжиевли Северный Кавказлизир кабикибси граждан дергълизир бутIакьяндеш дарибтири.

ГIур ил узули калун заводлизивра. Илини 1925 ибил дуслизир Дагъиста педагогический техникумла кIел курс таманаибтири.

МяхIяммад ХIяжиев 1925 ибил дусличивадли Дявила-урхьула флотлизив сайри. 1931 ибил дуслизиб М.В.Фрунзела уличилси Дявила-урхьула училище таманаибсири. ЦIудара урхьула Урхьула цIакьанази вархьибсири ва шинна удибадли башуси «А-2» («Коммунист») лодкаличив дявила минабала частьла командирла къуллукъуни хъардарибтири. 1932 ибил дусла майличиб С.М.Кировла уличилси белчIудила заведение таманаибсири ва шинна удибадли башуси А-4 («Политработник») ибси лодкала командирла кумекчили катурсири. ГIур заманалис Л-6 («Карбонарий») бикIуси шинна удибадли башуси лодкала командирла къуллукъуни дузахъулира калунсири. Ил дуслизив М-9 бикIуси шинна удибадли башуси лодкала командир варибсири. КIел дус ил къуллукъ бузахъули калунсири. ЦархIилти къуллукъунира хъардарибтири иличи.

1939 ибил дуслизиб МяхIяммад ХIяжиевли К.Е.Ворошиловла уличилси Дявила-урхьула академия таманаибсири. ГIур ил урхьули сай Северный флотлизи ва иличи флотла штабла 2-ибил отделла 2-ибил отделениела начальникла къуллукъуни хъардирули сари. 1940 ибил дусла октябрьличив ил Северный флотла шинна удирадли дашути лодкабала бригадала цаибил дивизионна командир варибсири.

ЧебяхIси ВатIа дергъ бехIбихьибхIели М.ХIяжиев Северный флотлизив сайри. 1941 ибил дусла июльла 30-йчиб илис 2-ибил рангла капитанна у бедибсири. Дергъ бехIбихьибхIейчирадли М.ХIяжиевла дивизионни 12 дявила архIя дурадеркIибтири. 1942 ибил дусла дуцIрумлис М.ХIяжиевла бутIакьяндешличил душма 10 транспорт кагIяхъибтири. Урхьула дявилизир ил дубурлан багьадурли чедиахъути игитдешла баркьудлумала хабардерхуртири. Лерилра гамурбачив ил урхьулизи дураулхъухIели, бортличив халалгъуна вирусири ва буйрухъикIусири.

Лерилра хIясибдарибхIели МяхIяммад Имадутдиновичли 127 бархIи-дуги деркIили сай дусличира ахIебикибси манзиллизир. Ил ахъси кьиматличи лайикьси баркьудира саби.

ЧеалкIуси наслулис игитдешла ва гъабзадешла мисалли ветаурси дубурланни дурадеркIибти гьунартачила дахъал баянти даили сари нушачи. Гьанна нушала улкала бургъантани СВО-лизир бутIакьяндеш дирухIели, илдигъунти игитуначи мешубикес кьасбирни якьинси саби. Илдигу адам итил дунъяличи арякьи гIергъи, дунъяличир кавлути бегIлара дурхъати ва черяхIти къел… Гъабзадешла хатIли делкIунти къел.

ПатIимат Кьурбанова