Дагъиста асилти рурсбазирад ца

Дагъистан сунела асилти уршбачилцун машгьурси ахIен, илала хIурмат-кьимат ахъти рурсбира лебти саби, чула бузерили ва баркьудлумани, саби-бегIти гIямрулизирцун ахIи, жамигIятла гIямрулизир, сагати секIал алкIахънилизир, культурализир гIячихъти, шалати къел датурти. Наб бурес дигулра Перзият Кьурбановна БяхIяндовачила, хIукуматла къуллукъла хIянчизарличила, гIяхIси нешличила, дигичерси хала нешличила, мурталра сунечи халкь дугьабилзуси, гьарли-марли шаласи адамличила. Илизиб сегъуна сабил караматдеш леб, илини гьарахъларад адамтала пикруми дучIусиван рирар. Илала шаласи хIерли адам гьарбилзусили ветарахъу. Ил лебтасалра тамашала адам сари.

Ну студенткахIели, МяхIячкъалализир Астраханьская кьакьала 101-ибил хъулир хIеррирулри. Хъа бегIти Сайпудиновхъали Лавашала районнизибадти сабри. Гьачам, бархIехълизиб илдала хъалибарглизиб разидеш сабри, илдала авалра рурси газетализи хIербикIули, разиси хIяйчи бакIилри. «Агь нушала Перзият, духуси ва жагаси, пергерси сари, сен гIяхIси илкьяйда бетаъни», — илди дугьби тикрардирулри рурсбани. Илдала разидешличи нуша студентка рурсбира разидиубли, се хебара или суратличи хIердизурра. ИлхIели Перзият Кьурбановна тах шагьарла горкомла кIиибил секретарьли рикIилри. ВерхIел дус Лавашала комсомолла райкомла цаибил секретарьли рузули кали гIергъи, ил МяхIячкъалализир рузахъес шурратурлири. Жагьси, жагаси, камти гIямруличи хIерхIеили, гIякьлучерси хьунул адам, халкьла ургар хIеррирес ва рузес рехIрихьиб. Илала хIурмат гьалакли ахъбикIулри. ИтхIелла Дагъиста бахъал хьунул адамтас ил гIибратли ретаурлири. ЦацахIели, иличила передача бирниличила багьахъни дакIубухъалри, хьунул адамти телевизорличибад тяйдибиэс бирути ахIенри. ЦацабехIти, иличи мешули бегIбирес бехIбихьиб. Нуни пикрибариливан, Перзият БяхIяндовани студентка рирухIейчирад сунес сунени чердиркIутири челгьути палтар, чеди чераэс адабчерсили, жагасили, исбагьисили ралахъути, гIур халкьличил гъайрикIесра бурсириуб, халкьла ургаб бузес лайикьти адамтала лерилра къиликъуни илизир лерри. Ил-алавти гIямру, сунела пикрумазир, рухIлизир лертиван ласдикIес дехIдихьиб. Илала халаси сабурра лебри. Тах шагьарлизиб илини халаси хIурмат сархиб, ва сунес дигуси замана, чидил-дигара ахъти къуллукъуначибти хIякимтала кабинетлизи арацIес имканти акIуб. Сунела къуллукъ бетхIеахъурли ил аррашуси ахIенри, илала, гьалабихьибси масъала арзили бекIбарес гьуцIдешли, хIякимтас ил рикIуси барес чевкъусири.

Кабатурси масъала бетерхахъес гъира – Перзият БяхIяндовала бекIлибиубси къиликъ саби.

Заманали илала бузерилизир дарсдешуни детаахъур. Социальный бяхIчибиз гIеббурцнила Министерстволизир рузухIели, ил сегъуна сабил декIарси пачалихъ бетаур. ХIянчизартани илала Аллагьлагъуна хIурматбирулри, илала гьуни чебиахъес устадешличила, пасихIси хьунул адамличила гьачамцун ахIи набзи бурибсири дила риштIал рузи Якутли, ил гIяхIцад замана илала бекIдешлиур рузули калунсири.

Паргъатдеш хIебалуси Перзият БяхIяндова ДР-ла Халкьла Собраниелизи кIина депутатли рикIиб, ва хIукмурти далкьарахъули, детурхахъули рузес рехIрихьиб. ЖамигIятла гIямрулизир итира рузусири, депутат ретаурхIели, лерил цIакьани хIянчилис харждирес рехIрихьиб. Савли шаладикибхIейчирад бархIехъ цIябдиайчи сари рикIибтала масъулти ирзули рузулри, бархIехъ рамсурли, амма сунечи сари разили хъули чаррирулри. УркIилизир сабухъчебли беркIибси бархIиличи разилири, гьачамалра рамсниличи зигаррикIули ахIенри, хъулирти тяхIяр-кьяйдали илала рамсни гьамадли чебарбикусири, камси замана арбякьи гIергъи сагали столла гIела кариили, жагIял арзес гIягIнити масъулти пикридирули рузусири.

Наб гьанбиркуливан, ил цацахIели дугурбазирра русули ахIенри. Илдигъунти сягIятуназир илис даргала халкьла далуйтани халаси ряхIятдеш бихули бири, сунела замана сарира жагали далайрикIусири, гьаннара илини дигиличил ГIямарла Батирайла, яра цархIилти чеббикIибти автортала назмурти уркIиличир дучIули рирар. Илкьяйда, дигуси поэзияла кумекличил сунела хIялани ахъси даражаличи диркахъу.

Перзият БяхIяндовала гIямру мурталра жамигIятла гIямруличил дархдасунтири, ил гьаннара сунела халкьла литературала классикунала жузи, мезла словарьти сага-сагали дуракайули рузули сари. Илини мурхьли руркъули сари сунела халкьла гьаб-убла тарих.

Наб гьанбиркуливан, ил сунела районнизир, шилизир, школала директорли, ДР-ла, яра РФ-ла рурибси учительницали рузули, сунени бучIахъутачи пахрума риркьули калес рирусири. Амма илис кьисматли мурталра сагадешуни гьаладирхьутири. Дагъиста обкомла секретарь Шахабаз ГIязизович ИсмягIиловличил къарширикнили илала кьисмат ва челябкьла барсбариб. Илини жирарибсири Перзият Кьурбановна МяхIячкъалализир рузахъес. ИлхIейчирад халкьлис къуллукъличир рузес рехIрихьиб.

Илала юбилейла вечерличир, тах шагьарла Урусла театрлизир нура лерсири. БерхIила рангла халаси кIана хъуцIрумачи кабуцили, сценаличир пергерли креслоличи кариилри Перзият Кьурбановна. Ил-алав азир рангла, дурхъати вавнала майдан бетаурлири, сари биалли атхIеблизир вавнала авлахъла дубличи кариили бамсриихъусиван сарри, хIебла арцантала мерличиб илис далайбикIулри Дагъиста бегIлара чеббикIибти гIяртистуни.

«ВегIла дубуртала макьамтачирра, агурбачирра ахIерти, дигести, давлачерти далуйти гIур дунъяличир лерти ахIен», — илкьяйда рикIусири гьачам, сунела кьисматличи разили, Дагъиста асилти рурсбазирад цали сарси Перзият Кьурбановна БяхIяндова.

Илини сунела пархдикIули ухути баркьудлумачил халкьла уркIбазиб гьарли-марси дубурлан хьунул адамла, ва хIукуматла къуллукъла хIянчизарла сипат акIахъуб. Амма наб ил гьаннара, хIергъибсили, дахъал шалуби сунезир лерси адамли кавлули сари. Челябкьлализиб, бакIили замана, ил сегъуна сарил рагьурли, лебилра сипат гьаргбарес имканбакIесра асубирар.

Бикеханум ГIялибекова, Россияла писательтала Союзла член