Дунъяла тарихлизир даршдусми дикаллира хъумхIертути дахъал анцIбукьуни ва илдала бутIакьянчиби лебти саби. ВатIан батахъес ва халкь даршуси заклиуб хIербиахъес къайгъибарибти, мурталра цаэсти игитунази халбирути саби. Иш макьалала игит, ЧебяхIси ВатIа дергъла бутIакьянчи, чедиб гьанбушибтала къяяназивад ца сай.
Сулайбанов ГIябдуллагь МуртузагIялиевич акIубси сай Сергокъалала районна Мурегала шилизив 1923 ибил дуслизив, бахъал дурхIнала хъалибарглизив. Илала дудеш МуртузагIяли шила школала мугIяллим вирусири. ГIябдуллагь Сулайбанов школализив ункъли учIусири. БегIтас кумекбирули, виштIахIейчивад хъубзурала къиянти хIянчила мягIна илини багьурсири.
Шила школа таманбарили гIергъи, ГI.Сулайбановли Избербашлизибси ФЗУ-лизиб белчIуди даимбарибсири ва илра шула кьиматуначил хъараахъурсири. 18 дус виубхIели, ил гIярмиялизиб къуллукъбарахъес живарибсири. Дергъла дусмазив ва 1948 ибил дусличи бикайчи ил Туркмениялизирти дазу балтахъантала гIяскуртазив къуллукъбирули калунсири. Гаши, милигдеш ва кьисматла цархIилти кьутIкьути шуртIри чIямдарес илисра чебуркъибсири. Дергъла дусмазиб хIербирути халкьли сегъунти-дигара чябхъинти чедаибтири. ВатIан багьандан жан кайхьес хIядурли, ГIябдуллагь Сулайбановра дуги-хIери хIеили, гьанкI агарли хъарбаркьуни тамандирули калунсири. Дургъби тамандиубли гIергъира, дебали къиянти дусми даимдиубтири. Дергъла цIали дигубти ва тIутIударибти шагьурти сагадан лушули халкь бахъхIи бузули калунтири. Илдала лугIилизив мурталра вирусири ГIябдуллагь МуртузагIялиевичра. 1948 ибил дуслизив ГI.Сулайбанов сунела шилизи чарухъунсири ва илабси культурала Юртлис бекIдеш дирули калунсири. Амма ил вахъхIи ил хIянчилав кахIелун. ВатIайс итцадра къиянси манзиллизив сай Россияла ГIярмиялис имцIали багалавирус или, гIурра верхIел дус ил гьалабси бузерилизи ахъиб. ГI.Сулайбановла гъабзадеш ва чIумадеш чуйнара чихъли кьиматладарибтири ва жура-журала медальтачил шабагъатлаварибсири.
Дебали духуси ва гIякьлу-дагьрилизив кагибси жагьси специалист Избербаш шагьарлизибси «Нефтяник» бикIуси клубла директорла мерличи катурсири. КIинайс биалли, бекIахъудила масъулти ирзуси (жилищно-комуннальная) конторалис гехIел дусцадхIи бекIдеш дирули ил калунсири.
Бузерилизив мурталра гьалавяхI вашуси ГIябдуллагь МуртузагIялиевич Горгазла руководительла хIянчиличи шурватурсири. Илди дусмазив ГI.Сулайбанов Марксизмла-Ленинизмла Университетлизивра учIули калунсири.
Дургъбала гIергъи, бахъхIи шагьурти-шими сагадирули бузутири. Ил шайчибси бузерилизирра ГIябдуллагь Сулайбановли жигарчерти бутIакьяндеш дарибтири. Хъулри лушнила шайчибси Дагъиста управлениелизиб илини дахъал дусмазиб хIянчи бариб. Иличил барх бузутани ГI.Сулайбанов дебали жигарчевси, духуси, сегъуна-дигара къиянси суал арзес балуси адам кьяйдали гьануршули вири, или бурули саби илала дурхIнани.
ГIябдуллагь МуртузагIялиевичла рурсиличил ихтилатрикIухIели, илини дудешличила белкIунси макьала чебаахъиб. Гьайгьайрагу, ил бучIухIели, сецад хIурматла адам уилри ил или наб гьанбикиб. Ю.Арсланбековли ГI.Сулайбанов санигIятлис марси ва ил ункъли бяркъурси хIянчизарван гьануршулри. Дебали уркIи гьаргси, малхIямси ва гIяхIялдеш дарес балуси адамра вирусири ил. Сунечил барх бузутас илини чуйнара гIяхIялдеш дарибтири. Илгъуна дебали разиси, жагаси ва кагибси дубурлан хьунул адам рирусири ГIябдуллагьла гIямрула рархкья Убайдатра.
Илала Рурси Марьямли набзи дудешла гIямрулизиб кабикибси ца анцIбукьличилара буриб. «Ну итхIели риштIаси рурси рирусири. Цагьачам дудешличи пулан мурул адам гIяхIладли вакIибсири. ИтхIели камли дирути сегъунтирил ваяхI даргнилис дудешлис савгъатлис коньякла шишни хибтири. Дудешли илди гьеч кахIейсис или иб, амма мурул адам цалра каса или тиладивикIули, ца шиша батурли арякьунсири. Ил анцIбукь чебаибси нуни, дудешлизи хьарбаибсири сен савгъат чарбаради или. ЦархIил виалри, дила пикрили ил кайси или. ИлхIели дудешли набзи хьарбаибсири: «Марьям, цIализиб хIейгуси ва шиннизиб кахIейгIуси се сабив баладу?» Дудешла тамашаласи суай ну риштIаси рурсили жаваб хIебаргира. «Адамла гьанбикуни сари дила рурси, гьанбикуни. Коньяк держили тамандирар, шиша бячес асубирар, амма дарибти гIяхIбаркьуни халкьли муртлисалра хъумхIерту». Бархьли бурасли, гьанна ну 60 дус риублира, амма дудешла итди дугьби наб гьанна бусягIятра гIералгьули лерал. Нуша урегал узи-рузи лерра. Дудешла амру бихес ва халкьлис гIяхIдеш бирули хIердиэс къайгъибирулра», —рикIи илала рурси Марьям.
ГIябдуллгь Сулайбановгъунти адамти нушала дунъяличиб бахъбикIаб. Дявтала къиянти дусмани ва гIямрула цархIилти къияндешунани илала уркIи кьяркьхIебиахъуб ва гьачамалра гIямрула гьунчив ил къардхIевхъун. Сунечил къаршибикибти бахъла баркалла сархибси, хIурматла дубурлан гIяхIгъабза сайри ил.
ЧеалкIуси наслули чула Игитуни балес хIяжатли саби.
ПатIимат Шахова