ГIямрула цIил­цIи­­ла­­г­у­ни

Дусми ардашуцад ну­шазивад гьа­рил­ла деркIибти дус­мала бурхIникад пик­ру­мачил къунз­дулхъути за­мун­ти камли хIе­дирар.

Мякьлабтачил яра бахъ­хIила тянишуначил, гIяхIял-шан­ничил гьунидаили, ихти­лат­­­дикIухIели, тамашала ха­буртази ихъули урдулхъулра. Виш­­тIахIейчирад ишди бурхI­начи бикайчи гIямру­лизир кадикибти ва хъум­хIер­­турли лералти илда­чила гъай­­икIасли, бахълис ан­цIулкь­ни балулра. Кам-хъяш­ти гьан­дуршули, бел­кIа­нала ур­гьур батаасли, сен бии­шира?

Къубила багьахъни
Хала дудеш Къуби даршлим вецIал ва имцIали дус виуб ибти хабурти хъулирра дурарра дурули бири. Гьачамцунра ахIи, Москвализибад, комиссия бакIиб, илала хIи адитIи, илдачил арбякьун. Амма дурусли чум дус виубсирил кабизахъес хIебиуб.
Хала дудешла хабар: «Ну чум дус виублирил хIебалас, бархIехълизив дила дудешличи чили сайрил урчила мурда киб. БекIлил валхIелуси, адамри ил. «Илис хIуни къараулбара, Хулабала Кьурбан» чIумали хъарбариб ва набзи итил хъули дигIянбарахъес хъар бигьунси гавлаг гиб. Кункси ил бурибихIи кабихьили чарулхъуси нуни, гIяхIял кибси адам дила дудешлизи викIули аргъира: гавлаглизир хайдакьлантани дарибти кIарахъан Шамиллис архути хурумла чакма сари. Илди дурхъати диъни нунира ишбархIиличи бикайчи балуси ахIенри. Ишдуги хIушачи чилра цархIил адам хьурамайрахъид. ГIяхIял, гIянручI авцили, ЧидяхI дубурти чедаахъили, гьуниввати»…
Нушани балуливан, Шамил уруслантачил ургъусири 1840-50-ибти дусмазив. Чакмаличила хабар буруси хала дудеш итди дусмазив, камхIисабдан, 10 дус кьалли виубли урги. Иш мерличир пикридухъеная, 1967 ибил дуслизив шалгIевухъунси Хулабала Къуби чум дус хIерирули калил!

Дяхъила къел
Хала дудеш чарх-бекIлизив халаси ва араси вири. Ил кIел метрлацад ахъси сайри. Илала хъянтIалаб дяхъила халаси, нуша диштIатала кIел тIул дайгьарли кадатурхIели гIеладиркуси хIяна бири. «Гьачам Шибаркьличив дукив левли, Хьаркъаркъала мякьлабси гьунчиб хIябал адам хIисаббиуб. БахъхIиагарли илдазибад кIел ханжултачил къалмакъарлизи ахъиб. ХIябъибил илди декIарбарес гъазализиври. Цали ца кабуршугу, ибси пикри бакIили, ила дуцIухъунра ва кIелра къалмакъарчи цаличибад ца тяйдибарира. Илдачил къалмакъарла чевкад гъайикIули левли, чидиллирил дила хъябла се сабрил бяхъибсиван бизур. Итмадан хIила хIеркI кабухъун. Къалмакъарчиби гьарахъбикилри. Илди декIарбарес вархибсини къагъдеш чедакIибси, хIили чяхIкайкIуси наб кумекбариб. ИтхIели мицIирли сен калунсирил балули ахIенра. Ханжа хIяна саби икI дила хъянтIалабси…» — илгъуна хабар бурибсири хала дудешли.

Хабарла кьапIа
Хала дудеш колхозла 300 кигьала дукикьянали узулира гьаниркур. Илини бурибси хабар саби ишра.
«КкуккумягIла шурмала» чедибси катругси майдайчир хIебла гьалар-гьаларти бурхIнала цализир кигьми гIяйдикIахъулри. Гьачамлис илцад-декIар дурахIебикибси кьарлигIир умцIердашути илди урехиагарли къяйцIлизирри. Ну, къалиянра битIикIули, хIякаличи герухъири. Рахли кигьми дебшиб, илдани ну алавуцили, шурмала чедир ласдикIесдииб. Ласяхъира нура ила. Дурзамличи чедухъес хIядурлири авал бецI! Ца илдас гьалаб башулри. ХIябал гIеларти кьяшмачи гугдиилри. Дурзамличи буцIи чедухъалли, халаси палакатдешра бирни, шантала ухIнав нура цIахирни балулри. Нуни итмадан вайлиубси ханжал чIяхIбарира ва ахъли: «Гьара-гьара-гьара!» ибти тIама дурадуршули семцIурра. ГьакIикIира букIун тIерхьалира. ГIяхIдеш алкIули ахIенри. Набра хабарагарли, дила маза кьапIа тIерхьала бехIличи баршили, ахъти тIамара дурадиркахъули, балуй някълизиб илра булхъахъули, алгъай някълизибси ханжалра лямцIбулхъахъули буцIачивяхI вехIизурра. Итмадан буцIи гIеладяхIдиуб, шурмала шайчидяхI ардякьун. Илдани сагадан чябхъинбиру ибси пикри бакIили, кигьми хъулидяхI гьайдарира. Шилизи дурзамличил ваайчи буцIи гIеларадкадикили лералри. Сепайда, илдала гьархIебизур. ИлхIейчибад дила маза кьапIа мяхIкамли бихIули бусягIятра лебал. Чебиулрив, уршила урши, ит тIайчиб ил?»- ну ил баршибихIи ласвахъяхъира.

Пенсияла хъулчи
Партияла дусмазиб хала дудешлис башуси пенсия 12 къуруш сабри. Почтальонни школализи вашес вехIихьибси узи ГIябдурашидлизи бедлугусири ил. Итди дусмазив ну педучилищелизив учIулри. БелкIес ва белчIес, арц дейгIес, илдала жура сегъуна бирусил хIебалуси Къубила пенсия, гьаланачи кепек-кепекли хала дудешлизи биахъи узини. Хала дудешли, танбаку кадерхурхIели, папрусунира сунес кампентунира асахъес арцла ца-кIел кагъар илизи гьадурци. ИлхIели узи шакикиб виэс хала дудешли арц дейгIес хIебалниличи, сунечи пенсия почтальонни баахъибмад, арцла кIел яра хIябал къурушла кагъар хала дудешлизи дедили, гIурилти кампетуни асесра киноличи вашесра харждири, нуша-ургав хIяйт-хIуйткайкIи.
ГIябдурашидли сунела пенсияличил дирутачила нушани хала дудешлизи бурахIеллири, «Селра хIебирар. Наб къуллукъуна виркьуси хIушазивад ил ахIенси агара» или паргъатири.