УркIи кабихьибси бузери

Физкультурализиб бузутала БархIилис хасбарили, гIяхIси спортсменничила белкIахъес хъарбарибхIели, Уркухъла шилизибси, сага­ли тIашбатурси «Солнышко» бикIуси дурхI­нала анхълизив физкультурала инст­рукторли узуси Мухтар ХIясанов гьаникиб.

Гьалавван къаршиикибхIели, биштIати дурхIни каратэличи бурсибирули узули виъниличила гьанбушибсири илини. Ихтилатли набчи асарбарили биэс асубирар, физкультурник сайливан бусягIят ил уркIила вакIиб.
Иличила баянти дагьес дигули, «Солнышко» дурхIнала анхълис гьуни чебиахъуси Жамиля Мусаевачил ихтилатбарира.
Мухтар ХIясановла бузерилис бархьси кьимат кабатес багьандан, гьаланачивад вехIихьес гIягIнили саби.
Мухтар МяхIяммадович 1958 ибил дуслизив акIубси сай. Илини 1984 ибил дуслизиб Смоленск шагьарлизибси физкультурала институт таманбариб. УчIухIели, ца заманаличив, шагьарла ва областьла физкультурала абзаначив гьаман чедииркули, гьаларти мерани сархули, иштяхIличил спортлизи ахъибсири.
1984-1987-ибти дусмазив Дахадаевла районна физкультурала ва спортла отделла заведующийли узули калун.
1987-2002-ибти дусмазив баркьудила адам ветаур. ИлхIелира спорт убхIебатур, Ростовла областьла Ремонтненский районна волейболла командала тренерла хIянчи гIяхIти сархибдешуначил бузахъулри.
Илала сархибдешуначила балули, 2002-ибил дуслизив Дахадаевла районна спортла комитетла Председательла хIянчиличи живариб. 2018 ибил дусличи бикайчи, районнизиб спорт гьалабяхI башахънилизи халаси пай кабирхьули, гьуни чебиахъути хIянчурбазив узули калун.
2018 ибил дуслизив, «Солнышко» дурхI­нала анхълизибти дурхIни спортличил гьал­магъбиркахъули, узес вехIихьиб. Цазама­на­лизиб ХIямид ХIямидовла уличилси дурхI­на­ла ва гIулухъабала спортла школализиб (ДЮСШ) каратэла секцияра бузахъулри.
Районна ва республикала мер-му­са­ли­чир дурадуркIути абзаначир илала бекI­деш­­лиуб спортлизиб биркьутани, гьаларти мерани сархули, гIяхIти сархибдешуни ди­ахъуб.
ДурхIнала анхълис гьуни чебиахъуси Жа­миля МяхIяммадовна Мусаевани Мухтар Мя­хIям­мадовичла бузери гапличил гьан­­бушиб.
«Каратэ журала спортлизи дурхIни би­тIакIили, гьар бархIи илдачил узули сай. Иличибли М. ХIясановли дурхI­нала ара­дешлис халаси ку­мек бетарахъули сай. Спортла гIяхIдешличибли дурхI­ни аратили, вяшбикIес дигутили, гьар секIайчи гьамадли бурсибирутили бетарули саби.
Каратэ журала спортли дурхI­нала лерилра чархла бир­кIантачи гIяхIла шайчиб асар­бирули саби. ДурхIни чархлизиб ва гIякь­лулизиб ара-сагътили халабиули са­би», – буриб Жамиля Мусаевани их­ти­­латлизиб
Мухтар МяхIяммадовичла бузерила мурхьдеш аргъес багьандан, дурхIнала бегIтачил бируси хIянчи пикрилизи касес чебиркур. Илини дурхIнала бегIтачил, лерилра хъалибаргуначил булан бархбасуни кадизахъурли сай. Анхълизибти дурхIни хIербикIахъули, узбала, дудешунала, хала-дудешунала ургар «Уркарахъ Ареналичир» футболла абзани дурадуркIули сай.
«Илини дурадуркIути спортла байрумтачир, нушала дурхIядешлизи кадицIули дирехIе. Гьарил дурабуркIуси бал­буцлизир сагати конкурсуни гьаладирхьули вирар. Далдуцуни хъум­хIертести, разидешличил детурхути дирар», — бурули саби дурхIнала бегIтани, Мухтар Мя­хIям­мадовичла бузери кьиматлабирули.
Селрайчивра гьалав ил бузерила гIяхIси уста сай. БегIлара иличи хасси къиликъ дурхIни дигахъули виъни, илдачил вяшикIес хIемсули виъни саби. ДурхIначил дурабуркIуси хIянчилизи илини лебилра уркIи кабирхьули сай. Ил багьандан сари гIяхIти сархибдешунира лерти.
Гьалар-гьаларти чедибдешуни, анхъла дурхIнани Дербент шагьарлизир дура­деркIибти абзаназир 2 хIябъибти мера­ни сархили чедаахъибтири. Илдани, 2019 ибил дуслизир, «Уркарахъ Арена» иб­хьухIели, бахъал цалабикибтала гьалар, культурала Юртлизир чула гьунарти чедаахъибтири. ДяхIиван цIуба жагати каратэла палтар чегьурти дурхIни, халкьла гьала дурабухъунхIели, ил гьаб-уб хIебиубси сагадеш сабри. Лебтасалра цагъунти далдикибти палтар тIалабдарес, илди челгьахъес дурхI­ни бурсибарес, илди мурталра умутили диахъес бируси хIянчиличила чинабалра гьанбушили ахIен, амма ил сегъуна хIянчи сабил гьарил нешли бала.
2019 ибил дуслизир Дербентлизир де­терхурти абзаначир Мухтар ХIя­са­новли бурсирарибси Мадина Бя­хIямм­адовани 1-ибил мер сархиб, ва лебилра бутIакьянчибазирад бегIлара гIяхIси спортсмен сарливан черрикIиб. Баягъи ил дуслизир, сентябрь базличир Избербаш шагьарлизир детерхурти абзаначир Мухтар ХIясановли хIядурбарибти дурхIнани абздикIути командаби-ургаб кIиибил мер сархиб. Ил дусла октябрь базличир спортлизи ахъибти 65 дурхIяли каратэла мургьи бухъутIа камалличи саби лайикьбирка­хъути имтихIянти чедибдешличил дедиб.
2020-ибил дуслизир детерхурти рес­публикала абзаначир Уркарахълизибадти 15 дурхIяли бутIакьяндеш дариб ва гьаларти мерани сархиб.
2021 ибил дусла июнь базличир, район 90 дус бирнилис хасдарибти республикала кьадрила гьаргти абзаначир 11 командали (200 дурхIяли) бутIакьяндеш дарибтири. Районна шайзибад илаб 57 дурхIя абзлизи кабизур. Илдазибад 22 дурхIя «Солнышко» анхъла сабри. Илаб районна командали цаибил мер буциб.
Дила пикрили, чина къиян кабихьаллира, илар гьарилла сархибдешунира дирар. Мухтар ХIясановли, 2021 ибил дуслизиб дураберкIибси «Россияла воспитательти» бикIуси лебил улкала бухIнаб бетерхурси конкурсличиб цаибил мер сархиб. Республикала багьудила министр ЯхIъя Бучаевли шадлихъла аги-хIяйзиб Мухтар МяхIяммадовичлис конкурслизиб цаибил мер буцниличила буруси Диплом бедиб.
Районна гьуни чебиахъути хIянчи­зар­­танира, илала бузери чебаиб. Лебил рай­онна гьуни чебиахъути хIянчизарти ца­лабикибси совещаниеличиб, районна бекI­ли М.ХIясановлис ДР-ла каратэла федерацияли бархьибси Баркаллала кагъар бедиб. Илаб Мухтар ХIясановли сунени бируси хIянчиличила къантIливан буриб: «Ка­ратэлизиб биркьес, уршбасцун ахIенну, рурсбасра дигахъули саби. Каратэли биркьутала ургаб бегIлара биштIати, дурхIнала анхъла халати ва школализи хIядурбирути кьукьябала дурхIни саби. Шел-урегал дус биубти дурхIнани чус гIяхIбилзуси секIал белгибиру, дигуси баркьудилизи къиян кабихьесра бала. Тренер сайливан, гIядатла палтарличил каратэлизи ахъес вирниличил разиикес хIейрус. ГIядатла палтарван, лерилра гIягIниагарти пикрумира нушани залла дурар далтули дирехIе. ДурхIни, каратэлизибси гIядат хIясибли, салам бедлугули спортлизи ихъес бехIбирхьур. ГIур чула лерилра пикруми низамличи дуршу, илала гIергъицун каратэличи бурсибирес бехIбирхьур.
Нуни бируси хIянчила бекIлибиубси мурад дурхIнани чедибдешуни сархни ахIен, илди ара-сагътили, лерилра гIям­ру­ли­зиб спорт дигутили халабаахъни саби. ЦацабехIти хьарбикIули бирар: «лебилра дурхIни ца секIайчи секьяйда бяркъес вирара? Илди лебилра декIарти саби». Ну викIулра, илди селичи-биалра руркъес гIягI­нидеш лебси ахIен, илди чули се-биалра барес дигахъутили халабаахъалли, баибси саби. ИлхIели лерил секIал далкадиркур».
Нуни пикрибариливан, гьанналис Мухтар ХIясановли барибси халаси хIянчилис лайикьси кьимат кабатурли ахIен. Жагати цIуба палтарчебти, тренерла гьарил шикьличи хIулби черхIейсули хIербикIути дурхIни пикрибарибхIели, аргъира, шабагъатуни багьандан илгъуна хIянчи барес хIейрар. Мухтар МяхIяммадович уркIила дигиличил, сунела лебилра рухIла ва чархла гьунар харж­бирули, узули сай. ДурхIнала, илдала бегIтала дигира ва баркаллара чевяхIси Аллагьличи даалли, илала уркIилис дигути детурхахъу, дила пикрили. Бурули лебсигу: «Барили гIяхI­деш, урхьулизи лайбакIа, ил хIечи чарбирар».
М.ХIясановла бу­зериличила лерилра гIяхI­ти пик­руми гъайличил дурес хIе­ри­уб­­ра или гьанбиркули саби. Илаб бируси хIян­­чиличила жагаси кинофильм бал­кьа­а­хъурли, Россияла халкьлисцун ахIенну, ле­бил дунъяла халкьлис булан чебаахъес лай­икьлири. Тяп СССР-ла халкьла урибси учитель, гIярбукIан Къараев ГIяхI­мад­хан­ни­чилаван.