«ДурхIни талихIчебли дигулра»

Дахадаевла районна ИцIа­рила шилизивадси, Че­бяхIси ВатIа дергъла бутIакьянчи М.ГIяб­дул­лаевла «Нуша даршудеш­гIер­лира, амма…» ибси республикала «Ленинна байрахъ» газетализиб 1978 ибил дусла февральла 16-личиб дурабухъунси белкI бучIухIели, дила дагьриличи халаси асар бариб. Агь, вегIебш, ишди нушала улкаличи къаршили мурталра кабилзути убяхIти душманти, чIичIалалаван бекI бячIи фашизм къирбарили хьаллира, сеннира паргъатбирули буили ахIенгу илди. Ишгъуна гьарил секIал гьаладяхI ардякьунси манзиллизиб фашистунира, бендеровцыбира ва илдачи мешути цархIилти убяхIтира чинад дакIубухъунти гьанна? Илди жанивартиван хIиличи мурталра гъаргъти буилигу. ГIур се дигули Украинализир сегъуналра гIяйиб агарти адамтала жан къябиули, абархили, гьатIи, илди? Сен агарсира илдигъунти гъармукабас танбихI? Илди сели биркьаллира батес хIяжатлив, гьатIи? Илдигъунти усал гъубзни сабабли бетаурли, дахъ къугъати гIямру къябиули кьадин ишбархIи селалра гIяйиб агарти жайран жагьилтала. Сепайда…

ХIера, сейкIулил М.ГIябдуллаев: «Лебилра дунъяличиб дигуси дев саби даршудеш ибси. Илала кьадри биштIатанира халатанира гIяхIил бала. Амма ил хIейгутира лебли саби…
1941 ибил дусла июньна 22-личир немецунала фашистунани нушала паргъатти ва даршути гIямру къябаибхIели, ВатIан балтахъантала къяйлизи кабизур ИцIарила шилизибадти урчIемцIалицад гъабзара.
1941 ибил дусла сентябрьличив нура саби гIяхIъулатала къяяназив дергълизи арякьунсири. ИтхIели ну 18 дус виублири ва Бакула набтла мягIдунтазив узулри. Ну Крымлизив, Краснодарлизив, Белоруссиялизив, Лит­вализив, Латвиялизив, Эстониялизив ва цар­хIилти мераначив ургъули калунра. Нушала бургъантани гьар мерличир гъабзадеш ва чу­ла ахIерси ВатIайс мардеш чедиахъутири. Ил­дани я урехи, я бугIярдеш, я гушдеш, я милигдеш хIедали. АхIерси ВатIан балтахъантала гьунарлизи камси биалра пай кабихьес бикниличи нура разилира. Дергълизив ну верхIна вяхъира. Дила дявила гьалмагъуначил нуни картIибти хIи дугIли архIедякьун. Нушани гъармукаби чула бекIлибиубси пукьалаб мукIурбакIахъира.
Нуни ахъибси дявила гьуни ахъли кьиматлабариб, бекI командующийли чуйнара баркалла багьахъур. Советское правительстволи ну ХIунтIена Зубарила ва ЧебяхIси ВатIа дергъла цаибил даражала ордентачил, гIяхIцад медальтачил шабагъатлаварира.
Дургъби тамандиубхIели, ну шилизи чарухъунра ва даршуси бузерилизи ахъира. ДекIар-декIарти хIянчурбачив калунра. Нуни урчIемал дурхIя абикьурра. Илдазибад цабехIти халакабаили, санигIятунира касили бузули саби. ЦархIилти институтуназиб ва школализиб бучIули саби.
Лебилра бегIтас кьяйдали набра дила дурхIни талихIчебтили, илдала гIямру разитили, чула чедибси зак умусили кали дигулра. Ил багьандан сарригу нуша дургъули калунти. Ил мурадли сарри бахъли чула жан кьурбандарибтира.
Гьаннара дунъяличиб ярагъличил жавабагардешличил хIязтабиркьути, халкьла азаддеш кебасес кьасбарибти даршудешла душмантас се бетаурал хъумкартурти лебал. Багьаб чули, янсав-хIярхIя нушалара лерниличила. Нуша даршудешгIерти адамти сарра. Амма дургъес нушаб чебуркъалли, нушани къяйкдикIес хъумартурли ахIенра».