Писательла виштIахIелила гIямрули­чила

ГIяхIмадхан Абу-Ба­кар акIубси сай дунъяличир ха­бар­дерхурти мур­гьи-арцла уст­ни, гIялимти, пи­са­тельти ва поэтуни акIубси Ку­ба­чи­ла ши­лизив, ми­нала мургьи-арцла уста Абу-Бакарла хъа­либарглизив. Ус­­тала хъа­ли­барглизив ил марзла дурхIя сай­ри. Че­лябкь­лализив ха­бар­ла писатель ве­та­ур­си ГIяхIмадха дудеш ус­тацун ахIен­рину, заманаличи далдикибти пик­румала вегI адамра сайри. ВиштIахIели ил мад­расализивра ва динна ахIенси шко­ла­ли­зивра учIули ка­лунсири, 30 ибти дус­ма­зиб би­алли, илини Кубачиб мургьи-арцла ваяхI дируси ком­­бинат абхьахъесра халаси къай­гъи­­барибсири.

ИтхIели ГIярбукIла шилизиб верхIел клас­сла школа-интернатличил барх ФЗО-ра бузули лебсири. Илаб дурхI­ни Кубачила устадешличи бурсибирутири. ФЗО бел­чIун­тас ГIярбукIла устадеш дяркънила хIябэсил разрядла мас­терла у лугусири. Бахъал хIурматла гIярбукIантани бел­чIу­ди даимбарили касибси цар­хIил санигIятичиб чула ус­тадеш ахъли чебиусири. Гьай­гьайра, гIярбукIантала бухI­наб камли ахIенри дурхI­нази чебяхIси даражала багьуди ка­­са­хъес къайгъибирутира. Или биалра, лебтанилра гIе­ба­сес хIяжатсири чула бегI­тала устадеш. БегIтала уста­деш гIерхIесибси адам, гIяр­бу­кIантани мучлаагарирусири ди­­кIахIеллира, хатIа ахIен.
Тяп ил суал писатель ГI.Абу-Ба­карли ахъбурцули сай «Дила риганайлис духури» бикIуси повестьлизиб. Повестьла игит Багьа­дур, бегIтала устадеш даим­­­хIебарили, шантала пикри хIя­­­сибли, пайдаагарси белкI­лизи вархибси адамван че­виахъули сай. Ил багьандан сай акIубси ва хIерируси ши­лизиб илала ил­цад-декIар хIур­матра аги.
Бурес чебиркур, Кубачив мургьи-арцла някьиш дирес хIебалуси адам итхIели, ма­жа­хIят, урги или. Нушала улкализибра хабардерхурти тухтурти Шамовхъаланира ункъли далу­тири, бикIар, чула бегIтала ус­тадеш. Далутири илди ГIяхI­мад­­хан Абу-Бакарлира. Дудеш хIянчили виркьухIели, ил илала мякьлав тIашли вирусири, дудешли бирусиличи хIе­ри­кIусири, илис кумекбирес къайгъ­назив вирусири – илкьяйда гIерисули уилри илини дудешла устадешра.
Дудеш вебкIили гIергъи, неш­ли ГIяхI­мадхан ФЗО-ли­зи учIахъес вархьибсири. ГIяхI­мад­­ханничил барх илаб бу­чIу­ти буилри, нушала улкализибра бурибти, мургьи-арцла устни Расул ГIялиханов, ХIяжи-БяхI­муд МяхIяммадов ва цар­хIилти. Гьайгьайра, тамай бурес вирар, ГIяхIмадханнира ГIярбукIла устадеш дяркъурти дуили сари или. Амма сунела гIямрула бекIлибиубси хIянч­или илини цархIил санигIят чеббикIиб.
ГI.Абу-Бакар Советский Союзлизивцун ахIенри хIурматла писательлизи халируси, илала повестуни дахъал дурала улкнала мезаначира шурдалтутири ва дучIутири. Илала произведениеби хIясибли вецI­ли­чирра имцIали кинофильм дураибтири. Илцадра машгьурси писатель ветаахъес илис кумекбирусири виштIахIелил жузачи акIубти дигили.
Халаси асарбирули буили саби адамла гIямруличи виш­тIали левалли кабикибси анцI­букьли. Гьари илис ца нушала цархIил поэтла гIям­ру­ли­зибад мисал лебкехIе.
Советский Союзлизивси поэт В.Ма­я­ков­скийли де­л­кIун­ти сари ишди удирти дугьби: «Ну­­ни бегI гьалаб белчIунси жуз «Птичница Агафья» би­кIу­си­­ри. Ца-кIел гьатIи илдигъунти жуз набзи дикибти диалри, дила учIес иштяхI беткайхъи. Игъбарлисван, кIиэсил жуз «Дон-Кихот» сабри. Ил гьарли-марли гIяхIси жуз сабри!»
ГI.Абу-Бакарлис биалли дебали гьарбизурлигу. Гьари, дучIехIе илини бегI гьалар сунени делчIунти жузачила ду­рибти дугьби. «Литератураличил ну тянишиубсири шел дус виубхIели, дудешли наб хабар белчIунсири. Ил урусла халкьла хабар «КьехIе» саб­ри. Ил хабар суратуначилси, жуз­лизиб сабри. КIиэсил жуз, нушачи гIяхIладли вакIибси чилирил хъумкартурли, набзи бикибсири. Диккенсла «Оливер Твист» бикIуси роман сабри. Дебали бабза диштIати хIурпрачил белкIунси жузри ил. ВахъхIи калунсири ну халаси иштяхIличил ил бучIули. ХIя­бэсил жуз 1939 ибил дуслизиб бегI гьалаб дураибси даргала поэтунала назмуртачилси альманахри. Тукентазиб ил баргес вируси ахIенри. Ил альманахлис ца маза яра 12 метр читла лугутири. Дила дудешли наб ил альманах баргиб». Вирусирив илала гIергъи ГIяхIмадхан писатель ветхIеэс?
ДурхIни биштIали лебалли, ГIяхIмадха дудеш вебкIибсири. Чилирил Уркарахъиб сунес столоваялизибрил яра буфетлизибрил хIянчи баргили, илала неш районна центрлизи хIер­риэс гечриуб: илис гIягI­ни­лири хIябал биштIати абикьес.
ГIяхIмадхайс Уркухъла урга даражала школализив учIес чебуркъубсири. 1949 ибил дуслизиб, илини школа таманаиб. БусягIят Уркарахъла гимназияли ГIяхIмадхан Абу-Бакарла у бихули саби.
Школализив ГIяхIмадхан гIяхIли учIу­сири. БелчIудилизив цархIилтичив гьа­ла­ул­хъни багьандан, ГIяхIмадхан чуйнара ХIур­матла Грамотабачил ва жузачил шаба­гъат­лаварибсири.
Ишаб гьанхIебушес хIей­рус­ра нуни ца секIал: набра дила биштIати узбасра ункъли дучIнилис школализир шабагъатлис жузи лугули дири. Илди жу­зачирли дехIдихьибтири ну­ша вегIдешла библиотека учи­­бирхъули. Бахъал хIебургар нушачиб дилагъуна библиотека лебти. Агь, вегIебш! ЧIянкIли иларти жузи дучIути адамти саби гьанна агарти (Чердерхирая наб­чирад: чедибси лирикала от­­с­тупление сабри).
ИтхIелила замана Уркара­хъла урга даражала школализив учительли узуси И. М. Иоффин бикIуси адамли дурибти сари ГIяхI­мадханничила ишди удирти дугьби: «ГIяхI­­­мад­хан бегIлара пагьмучевси учIан ви­­ри класслизивра лебилра школализивра. Или­ни «шула» кьиматуницун дири кайсути. Ил уктемдеш агарси, низам-кьяйдачевси ви­ри».
СакIубси ва шадси урши абзур бархIи тапли виркьалра умсхIемси. Илис шахматунала хIязра дигахъи. ЦацахIели илини урцуйзирад жагати шахматунала къалипунира алъи, някьишличил. Дахъал секIал дарес бали ГIяхIмадханни. Амма илини халаси иштяхIличил бируси хIянчи, жузи дучIни сабри, хаслира художественный.
Школализив учIули левалли да­кIу­би­уб­си­­ри илизиб лукIес устадешра. 1948 ибил дус­лизиб «Колхозла байрахъ» газетализиб илала «Ухъна ХIясан» бикIуси назму дурабухъунсири. Школа таманаили гIергъи, ГIяхIмадхан «Колхозла байрахъ» газетализив литературала хIянчизарли узули калун, гIур биалли – жавабла секретарьли. ИлхIели сай узуси газетализир ГIяхIмадхан Абакаровла назмурти, басняби ва балладаби дурадулхъутири. ГIур Дагъистанна халкьла писатель ГIяхIмадхан Абу-Бакар «Ленинна байрахъ» газетала бекI редакторли узулира калун.
Газетализив узули левай ГIяхIмадханни балулри, писательла хIянчиличи бурсивируси хасси белчIуди кахIесили, сай гьарли-марси художник ветаэс хIерниличила. Су­нени чеббикIибси писательла хIян­чи­ра ду­дешунала устадешла хIянчиличи мешуси биънира иргъулри илини. Гьарил хIянчи ус­тадешличил бирес багьандан, учIес гIягIниси биънира балулри. ХIера, ил багьандан, 1951 ибил дуслизив ГIяхIмадхан Москвализибси М.Горькийла уличилси Ли­те­ра­турный институт­ли­зи учIес керхур.