Тарихчи ва хIурматла адам

Сергокъалала район­на ХIурхъила ши гIя­лим­тачил, поэ­ту­на­чил, писательтачил ва гIил­му­ла хIян­чи­зартачил Дагъис­тан­ни­зиб машгьур­биуб­си саби. Ил дар­гала интеллигенцияла мягI­дан­низи, гIевдухьлизи хал­би­руси саби.

Дагъистаннис ва Россиялис чебяхIти пасихIкарти гIялимти ва жамигIятла, по­литикала хIяракатчиби абикьурси хIурхъантала жинс­ли­зирадси сари Эльмира Мур­тузагIялиевна ТIалхIят. Ил жинсла мякьи мурхьли ардякьи сари даршдусмазибси хIур­хъантала тарихлизи.
Э.ТIалхIят 1968 ибил дус­ли­зир Дагъистанна Пачалихъла Университетла исторический факультетлизи ка­рер­хур­сири. КIинайс илини Ле­нинг­радлизибси Пачалихъла Уни­­верситетлизиб белчIуди даим­бариб.
1977 ибил дуслизир ил университетла аспирантурализи карерхурсири ва илабра бел­чIуди ункъли хъараахъурсири.
1978 ибил дуслизиб «Аг­рар­ное движение в Дагестане между двумя революциями» бикIуси тема хIясибли, кандидатская диссертация гьалабихьиб. Гьанна ил рузули сари РАН-ла ДНЦ-ла археологияла, этнографияла ва историяла институтлизир. Илабси Эльмирала бузерила гьуни гIил­мула хIян­чизарлайчибад бехI­би­хьили, отделла бекI­лайчи баайчи бухъянбитIи саби.
Э.ТIалхIятла гIилмула хIян­чур­ба­зир Кавказлизир диубти дургъби таман­диуб­хIейчирад, Дагъистаннизир кадикибти дарс­дешуни, ил социальный ва экономикалашал гьалабяхI арбукьни, Россияла пачалихълизи Дагъистан каберхурхIели илаб хIербирути адамтала пик­руми-кьасани секьяйда дарс­кадиубал ибти темаби имцIали къаршидиркули сари.
2000-ибил дуслизиб «XIX-XX-ибти даршдусмазиб Дагъистанна хъубзардеш. Социальный ва экономикалашал гьалабяхI арбукьни» ибси тема хIясибли, Э.ТIалхIятли докторская диссертация гьалабихьибсири.
2004-ибил дусличибад бехIбихьили, Дагъистанна тарихла центрла институтлизир бекIдеш дирули калун. Илини бекIдеш дирути хIянчизартани Дагъистанна тарихла хьулчилизирти суалти хIердирули сари. Илди-ургар лер – Дагъистаннизиб капитализм дакIубиъни, советский ва илис гIергъиси манзиллизиб культура ва экономика дарсдиъни.
Дагъистанна гIилмула хазнализи ил дубурлан хьунул адамли кабирхьуси пай мекелли халаси саби. Ил нушала хIукуматлира чихъли кьиматлабирни, дебали дигеси саби. Э.ТIалхIят ДР-ла Правительствола, ва Халкьла Соб­раниела, Россияла гIил­муртала Академияла грамотаба­чи лайикьри­киб.
Чесабиуси хьунул адамтала халкьани-ургабси БархIиличил бархбасахъи, хIур­мат­ла адам ва пергер гIялим дигулра муба­рак­рарес. Эльмира Мур­ту­за­гIя­лиев­на, хIед ва хIед дигутас къаркъаван чIумаси арадеш, гьамадли ахIенси бузерилизир сархибдешуни дулгулра!