Халаси пай кабирхьу

Поездличибси музей ибхьнила балбуцлизир бу­тIа­кьяндеш дариб Пачалихъла думала депутат А.Би­чаевли, Дагъистанна Правительствола Пред­седательла заместитель М.Телякавовли, жагьил­тала шайчирти къуллукъунала министр К.СягIи­довли, арадеш мяхIкамбирнила министрла къуллукъуни заманалис дузахъуси Т.Беляевани ва багьудила управлениела начальник М.Ибрагьимовли. Цала­би­кибти-ургаб лебри школабала бучIанти, студентуни ва жамигIятла организациябала вакилтира бархли.

Илдачи дугьаизурли, Муслим Телякавов викIи: «Гьайгьайрагу, нушани дявила тарих балехIе ва ЧебяхIси ВатIа дергъла анцIбукьуни хъумхIертехIе. Амма ишкьяйда дергъла тарих гьаб-гIергъидеш хIясибли чебиахънили, адамтачи тамашала асарбирули саби. БегIлара мягIничебси — нушала наслули чула наслулизира илди анцIбукьуначила балахъни ва хъумхIертахъни. СенкIун итхIели, дургъбазиб нушала улкали чедибдеш сархибси хIебиалри, лебил дунъяла инсаниятла тарихлизир асарчерти дарсдешуни кадикес асубири. Ишгъуна балбуц пикрибарили, лебил улкалис чебиахъути адамтас баркалла багьахъес дигулра».
Камил СягIидовли сунела яргализиб буриб: «Чедибдешла поездли» гIулухъабас ва жагьилтас патриот бяркъ бедлугнилизи халаси пай кабирхьу. Нуша лерилра вагонтази даира ва гьарли-марли ЧебяхIси ВатIа дергъла анцIбукьуни чедаира. Лерилра хIялани чедакIиб: пашмандеш, анцIкьи-шишимти, паргъатагардеш ва ахирра Чедибдешла разидешра талихIра. Ил багьандан ну вирхулра, иш балбуц халаси кьадри-кьиматла биъниличи. Республикала жамигIятли халаси пикри бяхIчиаиб ва 1500 билет цаибти бурхIназирал тамандариб».
Экскурсия дурабуркIули сари рурси Лидияни, сарира дявила манзил паровозла машинисткали рузули калунси. Поездличир 8 вагон лер. Илдачирти видеопроекторти хясибли, ЧебяхIси ВатIа дергъла тарихла гьарли-марти бутIни чедаэс вирар.
Иличир гьаладихьибти экспозициябани дунъяла КIиибил дергълизиб советский халкьла бебкIаагарси игитдешличила бурули саби.
Поезд-музейла гьарил вагон декIарси темалис хасбарили саби. Мисаллис, цаибил вагоннизиб чебаэс вирар дяви бехIбихьес гьалабси, даршуси манзил. КIиибил вагоннизиб советский халкьла гъабзадешла ва цIакьдешла бекIлибиубси лишанни кавлуси, Брестла къалаличи фашистунала Германия чебухъни.
ГIергъити вагонтазир музейла гIяхIлани чедаэс бирар дергълизи аркьути бургъантала сипатуни, санитартала вагон. ГIур уркIиличи бегIлара халаси асарбируси – концлагерьра бархли. БегIлара гIергъиси вагон Чедибдешлис ва нушала бургъанти дергълизибад чарбухънилис хасбарибси саби. Вагонтала улкьайтазирадра ит манзилла суратуни чедаэс вирар.
Поезд-музей нушала улкала 80-йчирра имцIали шагьарлизи баибси саби.