«Жавабкардеш ахъдуцили…»

Ну Ахъушала районна шила хо­­­зяйс­т­вола управлениела на­чальник Дауд­­хIяжи Да­у­дов­ли­чил гьунираира ва ихтилат ду­ра­бер­кIира.

— ДаудхIяжи ХIямзатович, сен саби нушала районна СПК-базиб мицIираг адилкь­нила аги?
— Ахъушала районна шила хозяйст­во­ла бекIлибиубси кьяли мицIираг адилкь­­ни саби. МицIираг, хаслира ма­за-масла лугIи имцIабирахънила шай­­чиб бегIлара мягIничебси манзил са­би бусягIятла. 2021 ибил дусла бехI­бихьудлис районна СПК-базир, МУП-аназир, КФХ-базир 189245 неш-маза лерхIели апрельла 15-лис, 119224 му­кьа­ра сархили сари. Мукьра­ла лугIи гьа­тIи­ра имцIали бирниличи хьул­ди­кIул­ра.
Районнизир лер ишбархIилис 29 СПК ва 71 КФХ. Лерилра илдани, цар­хIилти районтани кьяйдали, ДР-ла лебдешла Министерстволизибад ижара­лис сасили ванза бузахъуси са­би, ил лу­гIи­лизиб мицIираглизи яни бур­кIахъес пайдалабирусира. Ванза гIягI­ниси тя­хIярли пайдалахIебирнила анцI­букь чебиули биалра, ишбархIила кадизахъурти тяхIяр-кьяйда хIясибли шила хозяйствола управлениелизиб ихтияр лебси ахIен ванза кебасес, ванза заябирути жавабличи битIакIес.
Гьалабван, бетаурси совещание­ли­чибра ил суал ахъбуцибсири. Геч­ди­кIа­хъули мицIираг адилкьнила суалтазиб бузуси республикала Управлениела къайгъиличил хIябал шайчирадти организациябала бархбас кабизахъес пик­рибарибси саби: республикала леб­деш­ла Министерствола, районтала ад­­министрациябала ва ижарачибала шай­зи­бад.
Республикала бекIдешличи С.Ме­ли­ков вакIили гIергъи, ванзурби пайдаладирнила масъултачи хIеруди имцIабиуб. Спутникли ванзурбала, мер-мусала суратуни касили, сегъуна даражаличир сарил ахтардибирули ва аги къулайбиахъес тяхIурти далдурцули сари.
МицIираг адилкьнилизир дузути хозяйствобала гьала ишбархIи чIу­ма­ли суал тIашбатурли саби — янила дуки-гьунила диркьаличирти мерани дуцI­румла манзиллизир акьудатурли диахъес! МицIираг гечдарес чинар-дигара мерани даргес гIягIнили саби — дубуртазир агара диалли, Ставропольла крайлизир, Чечентала мер-мусаличир, Калмыкиялизир. Ил хIебаралли — ванзурби шуркадулхъули сари гъумла авлахъуначи. Сецад къиянти чедуркъаллира, мицIираг гечхIедирес гIямалагарли биъ­ни аргъахъиб совещаниеличиб гъай­­бухъунтани.
СПК-бани чули лебдешла Министерстволизирад ижаралис сасибти ванзурбачир адамтала саби-бегIти мицIираг дихIяхъес ихтияр лугуси тяхIяр (субаренда) гьаннала гIергъи убкасес асубирар, сенахIенну ванзурби къулайси агиличи дуршнила шайчирти харжани СПК-басцун детарули сари. Ил сабабли СПК-бачир гIегудилис сасибти арц, ва цархIилти харжанала халати чеблуми детарули, пачалихъла декIар-декIарти программабази кадерхес бажар­ди­хIе­диркули урдулхъули сари.
2020-ибил дусла шуртIри хIясиб­лира дахъал мераначиб ванзурбала чедибси къат заябиуб, хаслира Ногъайла ва Тарумовкала районтазиб. Илис сабаб — абзур дуслизир мицIираг дихIни. Гьаннала гIергъи пикрибарили саби гьарил хозяйстволи дарибти харжанала документуни диахъес.
Нушала районна Мичуринна уличилси ва «Хъяли» СПК-бала ванзурби, сарира Сухокумскла мякьлар мерладиубти ва мазала-мас адилкьнилис пайдаладирути, хаслира нукьсанси агиличи дикили диъни сабабли, иларадра мицIираг бекIлил ардукес, ванза къулайси агиличи буршнила шайчирти хIянчи дурадеркIес чараагарли хIяжатли саби. Сельхознадзорли илди мераначирад, илкьяйдали, цархIилти районтани пайдаладирути ва вайдиубти мераначирадра мицIираг ардукни ахтардибируси саби, ил хIебарибти жавабличи битIакIили бирар.
— Сен саби хъуми дузахънила аги?
— Хъуми дузахънилис гIер­гъи­ти дусмазиб арагIебли рес­публикализиб халаси зарал бирули саби цIурцIбани. Че­диб гьанбушибси совещаниеличирра, ил масъалала черкад гъай детаур. Ахъушала районна 12 хозяйствола ванзурби лерти сари Кочубейла мер-мусаличир. Ванзурби цIурцIбачи къаршили дармадирнила шайчибси план цалабяхъили, Оперативный штабра акIахъубси саби илди хIянчи къелгIердикуси. Февральла 20-личирал лерилра СПК-бани «Россельхозцентрлизи» мер-мусаличиб сегъуна аги сабил ахтардибарахъес заявка бедибси саби. Лебилра 3260 гектарла ванза районна хозяйствобазиб заралчибачи къаршили дармабарес гIягIниси саби. Районна шила хозяйствола управлениела специалистунани илди хIянчи детурхниличи чекабизурли хIеруди гIеббурцу. Дила заместитель М.ГIисаевли Кочубейла мер-мусаличи хIеруди биру.
ИшбархIилис хIебла хъумала хIян­чи гIяхIил детурхули сари «Ахъуша», «ТIебек», «ГIялихан», «Гъуладти», С. Кьурбановла уличилси СПК-базир, «Ахъуша» МУП-лизир ва цархIилти хозяйствобазир. КФХ-базиб, саби-бегIти хозяйствобазиб бузутачира хъарбарибси саби заралчибачи къаршили пайдаладирути гьар секIал хIядурли диахъес ва ил шайчирти хIянчи кьан­хIе­диахъубли дура­дер­кIахъес.