Илдигъунти даимлис кавлути биалри!

Дарган мезличил республикализиб дурабулхъуси газета «Ленинна байрахъ», кIинайс «Замана» газеталичил дила гьалмагъдеш школализив учIухIели дехIдихьибтири. Газетализиб макьала дурабухъунхIели, халаси замана хIебикили, почтализи гонорар баши. Наб гонорар бакIни халаси разидеш сабри. Дила пикрили, газетализи кабяхъибси макьалалис гонорар хIебакIибси анцIбукь хIебири. Илала дурабад, газетала редакциялизирад набчи ну уркIичеввиахъес ва, газетализи гIурра макьалаби лукIахъес гапварили, кагъуртира даши.

Даргантала газетала чумра редактор барсбиуб. Нушала эркинси зурба улка СССР пашбехъубли, палакатбиубти дусмазив (1993 ибил дуслизив) «Ленинна байрахъ» газетала редакторли катурсири Юсупов ГъазимяхIяммад ЖабрагIилович.
Даргала писатель-тилмаж ГъазимяхIяммад Юсупов акIубсири Лавашала районна ЦIудхъурла шилизив 1941 ибил дуслизив. Шилизибси урга даражала школа белчIи гIергъи, илини сунела белчIуди В.Ленинна уличилси Дагъистанна пачалихъла университетлизиб даимбариб.
ДГУ-ла студент вирухIели, вехIихьибсири хабуртани лукIес. Илала цаибти хабурти республикала «Ленинна байрахъ» газетализир, «Гьалмагъдеш» альманах журналла бяхIяназир дурадухъунтири.
Даргала писательтала лугIи чебирцIахъулри илини. ГIядатла адамтала гIямру сипатдирули илини делкIунти хабурти даргантас гIяхIдилзулри. Гъ.Юсуповла хабуртала цаибил жуз Дагъистанна жузала издательстволи 1974 ибил дуслизиб дураибсири.
Университет белчIи гIергъи, ГъазимяхIяммад ЖабрагIилович, вахъхIи пикрихIейкIули, «Ленинна байрахъ» газетализи вакIиб. Редакцияла хIянчизартани ил разили корреспондентла хIянчиличи катур. Студент вирухIелира даргала редакцияличил жигарчебси бархбас бузахъуси илала газетализир имцIали макьалаби кадирхъутири. СССР-ла замана фабрикабазиб, заводуназиб, колхозуназиб, совхозуназиб адамти, бикIуливан, бамсри хIебалули абзбикили бузути бири улка эркинси бетаахъес ва чула хъалибаргуни адикьес. Илдигъунти бузерила адамтачил гьунибаэс республикала газетабала корреспондентуни архIяличи арбашутири. ГъазимяхIяммад ЖабрагIиловичра дубурла дахъал шимази ваиб, бахъал адамтачил тянишиуб, илдала гIямру чедаиб, чумра бучIантас тамашадизести «мицIирти» макьалаби делкIун. БугабикIулри жагьил журналистла кьалам. Бамсри хIебалули узулри ил.
Журналистла хIянчила дурабад илини тилмажла хIянчира бузахъулри. Гъ.Юсуповли дарган мезличи шурдатур М.Лермонтовла «Нушала заманала игит», Аркадий Гайдарла «Школа», Г.-Х. Андерсенна «ДяхIила издаг», Л.Астридла «Хъалчличив хIерируси Карлсон ва ВиштIаган» бикIути ва цархIилтира жузи. Сабухъчевли узуси жагьил журналистличи пикри бяхIчиаиб ва гьала-гьала биштIати дурхIнас дурайуси «Лачин» журналла редакторли катур. ГIур ил узули калун Дагъистанна педагогическое издательстволизив редакторли ва редакцияла заведующийли. Чинав узаллира, сунечи хъарбарибси хIянчи чекайзурдешличил ва чебетаибдешличил, сабухъчебли бирусири илини.
«Ленинна байрахъ» газетала редактор ве­таурхIелира халаси къайгъи дакIубарибсири сагаси редакторли, редакцияла хIянчизартачил варх узули, газетала хIурмат-кьадри мяхIкамдарес, тираж камхIебиахъес, бахъхIи бузули, устадешчебти, жигарчебти редакцияла хIянчизарти калахъес.
ХIякимдешла тахличи абаибхIели бирар цацабехIти хIякимтани адамти мучлахIебирути, ши-шанти ва юлдаш-тянишуни хъумуртути. Гьачам УбяхI МулебкIила шилизибси гумайлизиб адамти ихтилатбикIухIели, колхозла сагали катурси председательличила гъай детаур. «Валлагь председатель гIяхIси адам сайну шанти сунела бузериличил разибирахъу», иб чилирил. «Адам гIяхIсив яра вайсив багьес багьандан ил хIяким варес хIяжатси сай. ХIердикIехIе, хIякимдешла мах бихес сен-сен бажардивиркурал ил», — иб дахъал гIямру деркIибси тямада Ханзахъа ГIябдуллани.
ГъазимяхIяммад ЖабрагIилович редакторли катурхIели, илизирти адамдешла лишанти гьатIира гIяхIдухъун. Ил коллективличил халадеш ва хамдеш агарли узи. Илис имканбакIиб уржибси ва цабалги бузуси редакцияла коллектив цалабяхъес. Сунела хIянчи чекайзурли ва жигарчебдешличил бируси илини, хIянчизартира сай кьяйда бузахъес бурсибариб. Редакциялизи хIянчиличи ил жявли ваши ва бузерила бархIи ахирличи бикили, лебилра хIянчизарти арбякьи гIергъира ил бамсри хIебалули, узули вири. Мурталра хIядурли вири ил редакцияла хIянчизартас кумекбарес, илди сунела имканти пайдаладарили, гIеббуцес. Халаси пикри бяхIчиии редакторли газета бучIантачилти бархбасуни къябхIедиахъес. Бурги замана редакциялизи дакIибти кагъуртала цацабехIти автортас жавабти чардирес.
СССР-ла писательтала Союзла член (1986 ибил дус), СССР-ла журналистунала Союзла член (1970 ибил дус), Дагъистан Республикала урибси хIянчизар, ГъазимяхIяммад Юсуповли сай-вегIти халали ахIенти хабуртала ва повестунала чумал жуз дураиб. Илди сари: «Гьанагарси гьуни», «ХIерли…», «БуцIарси бархIи», «ХIердикIехIе, хIер!.». «ХIердикIе, хIер!» повесть хьулчили буцили илини «ХIердикIехIе, хIер!.. бикIуси пьесара белкIунсири. Ил пьеса хIясибли ГIямарла Батирайла уличилси Даргала театрли спектакльра кабихьибсири.
Ну ДГУ-ла филологический факультетлизив учIухIелира, белчIуди таманбарили, школализив учительли узухIелира, республикала даргантала газета дурайуси редакциялизи вашусири.
Редакцияла хIянчизарти чучи гIяхIладли бакIибтачи разили гьунибии. ИмцIаливан ну мулебкIан Ражаб Адамадзиевла кабинетлизи айцIусири. Ражабли набчил яхши-хуш дарили гIергъи, редакторличи зянкъдирхъи «мулебкIан МяхIяммадмухтар лев нушачи гIяхIладли вакIили» или. Ражабра нура редакторла кабинетлизи ардашутири. ГъазимяхIяммад ЖабрагIиловичли, сунела дирути хIянчира дархьдатурли, нуша кьабулдирутири, нушачил ихтилатбарес замана бурги. Ну узуси школала коллективличила, дурхIнала белчIудиличила, МулебкIила шилизиб ва махьурбазиб хIербирути шантачила, колхозла бузериличила суалти хьардии. Ихтилат таманбиубли дурадулхъухIели, илини чуйнара иб: «МяхIяммадмухтар, нуша мурталра хIечирад дакIибти кагъуртачи хIерли дирехIе. Газетаби дучIантас хIела макьалабира хабуртира гIяхIдилзнира балас. Эгер «гьанна биур нуни школализиб дурхIначил барибси хIянчи» ибси пикри бакIалли, нушани хIу разидешличил редакциялизи кьабулирури».
Бунагь-хатIа урдуц, ГъазимяхIяммад мицIирли левай, кьадархIебиуб наб «Замана» газетала редакциялизив узес. Дила халалгъуна рурси тах шагьарлизир хIеррирухIели, хIянчи баргес хIерирулри. Ил суал бекIбарес ца бархIи ну багьудила Министерстволизи вякьунра. Илаб набзи белгиси жаваб хIегиб. КIинайс ГъазимяхIяммад Юсуповличи гьаввакIира. Дила мурад бурили гIергъи илини иб: «ХIуни ишбархIи гIярза белкIадлира хIянчиличи урцури. ХIела рурсилис лайикьси хIянчи гьанна агара. Амма пикримайкIуд, нуни ил хIянчи агарли хIералтас». Нунира балулри хIянчурбала чинабалра «дефицит» сабни. ГIяхIцад замана бикили гIергъи, «Замана» газетала редакциялизирад зянкъ дакIиб. «МяхIяммадмухтар, ГъазимяхIяммад сайра. Чевверхи кьай зянкъдяхъниличи. ХIела тиладиличила нуни хъумартурли ахIенра. Документунира сарира рурси редакциялизи ракIахъа». Илини, халаси замана хIебикили, рурси хIянчиличи руциб.
Сунени бурибси гъайлис къянахIейуб ил. Сепайда, илдигъунти хIякимти хIукуматла учреждениебазибра организациябазибра бахъ камли кьадин. СССР-ла хIукумат пашбехъубла дахъал дусми ардякьи сари. Гьар дус халати заланази цалабикили хIякимтани рушбатчидешличи къаршити совещаниеби, заседаниеби ва декIар-декIарти далдуцуни дурадуркIули дирар.
Амма бегIлара гIядатла хIянчиличира арц хIегили хIянчизар урцули ахIен или бикIули саби дагъистанланти. Нуни биалли кIел руководитель балас хIукуматла учреждениелизи арц яра «магарыч» агарли хIянчизарти кабалтути. Цаибил сайри дахъал дусмазив «Ленинна байрахъ» ва «Замана» газетала редакторли узули калунси Юсупов ГъазимяхIяммад ЖабрагIилович ва гьанна «Замана» газетала редакторли узуси Юсупов Арсен ГъазимяхIяммадович.
ГъазимяхIяммад ЖабрагIилович, улка пашбехъубли, халкьла лебдеш хIякимтани хъям-кьацIбируси замана редакторли узули кали виалра, я илини шилизиб кIялгIягъуна юрт тIашхIебатур, я миллионти дедили дурхъаси внедорожник хIесиб. ХIукуматли сунес бедибси секциялизив хIерирули, адамдешра дубурланна яхI-ламусра арцлис хIедицили, хIялалси бузериличил хъалибарг абикьурли хIериуб.
Илдигъунти хIянчизарти даимлис кавлути биалри, гIяхIсири. Амма сепайда…