Сивакла пайда

Сивак яра мисвак арак галгала кьялубазибад барибси цулби умудируси секIал саби.

ГIялимтани балахъни хIясибли, дурадеркIибти хIя­лумцI­лабани чебаахъиб, цулби умудирахъес Идбагла (с.гI.в.) хIядисуназиб маслигIятбируси сивак пайдалабирни пастара щеткара пайдаладирниличиб гIяхIцадла къулайси биъни.
Саудхъала ГIярабия­ли­зиб­си пача Саудла университетлизиб бузути цулбала тухтуртала кьукьяли сивакла лишанти чедетаахъили ахтардидариб. Гьар дус Рабазан базлизир Маккализир ва Мадинализир халати кьадуртазиб сивакуни дирцни имцIабирули бирар. ГIя­лимтала ахтардили сивак пасталичиб ва щеткаличиб пайдаласи биъни марбариб. Си­­ваклизир дахъал цархIилти гIяхIдешунира лерли дуили сари: ил пайдалабирутал­а цулбазиб парадонтозла изала камли къаршибиркули саби, кIинчIуби дебадирули сари. Илала дурабад, сивакли адамла хурегличи иштяхIра имцIабирахъули буили саби. Илини цулби умудиру ва арадиру, кьаклизибси гягI агарбиру, адамла тIамаличи, ва ле­бил кьаркьайчира бархли гIяхI­си асарбиру. Ил гьаман пай­далабирутала цулбачибси къаркъа ва кариесра хIебирар, бекI­ла изала хIярхIбиру, хIул­бала шала ункъбиру ва дагьриличи гIяхIси асарбиру, биологиялашал жигарчерти ме­раначи (биологически ак­тив­ные точки) асарбирули, къа­­къла чIалаличи, чимхъа-дарг­махличи гIяхIлашал халаси асарбиру. Илди хIялумцI­ла­б­и дурадуркIнилис бекI­деш­дирули калунси тухтур Халид Алмасли бурни хIясибли, сивак пайдалабирути адамтас папрус битIикIнилизибад гIелумбизес булан гьамаддеш алкIули саби.
Тухтуртани кабизахъурли са­би, кьаклизирти 80 процентла зараллати секIал сивакли дубкIахъули диъни. Илизир цIакьти демдриличи, бактериябачи ва микробуначи къаршити хасдешуни лерти сари. Лебил дунъяла арадеш мяхIкам­бир­нила организацияла (ВОЗ) докладуначиб бурибсири, цулбала щеткаличиб сивак пайдаласи биъниличила.
Нушала диннизибра ил гьаман пайдалабирахъес мас­ли­гIятбирули саби: Кьуръан бу­­чIу­хIели, мижитла яра хъули айцI­у­хIели, сапарличи аркьу-ляв­кьу­хIели, кайхьес гьалаб ва айзурхIели, кьаклабад гягI ба­шухIели, укес гьалаб, убкIуси адамра ил пайдалабарнили беб­кIала гIязабтазивад уцахъули сай.
Дазала дирухIели, дехIи­байс гьалабра ил пайдалабарни суннатлизи халбируси саби. Сивак пайдалабарили дарибти дехIиба даража 70-йнали имцIабируси саби. Нушала Идбагли (с.гI.в.) бурибсири (мягIна): «Дила умматлис ил секIал къиянси хIебиалри, нуни гьар дехIибала дирухIели, сивакличил кьак умубирахъес суннатли ахIенну, фарзли бирахъаси», «Сивак – ил кьакла умудешцун ахIенну, лебил кьаркьа арадеш ва ЧевяхIсила хIушачи разидеш саби».