МяхIяммадгIяли МяхIяммадович МяхIяммадов акIубхIейчирад – 95 дус

МяхIяммадгIяли МяхIяммадович МяхIяммадов, Россияла Федерацияла бузерила Игит, Республикала Пачалихъла Советла ХIурматла Председатель, республикала халкьла гьарли-марси хала дудеш, 1930 ибил дусла июньна 15-личив Лавашала шилизив, гIядатла зяхIматчила хъалибарглизив акIубсири.

Илини сунела бузери шила школализиб математикала учительли узули бехIбихьиб ва Дагъиста Пачалихъла Советла Председательла къуллукъличи бикайчи гIямрула ва бузерила асилси гьуни ахъиб.

СССР пашбехъубли, халаси улка тIутIукьякьябиубхIели, дахъал миллатуначилси нушала республикалис бекIдеш дарахъес гIякьлучевси, халаси сабурла вегI, гъабзадешчевси адам кьадарвиъни, нушала халкьла игъбар бетаур.

Лебил Кавказ бижгурли, цабехIличил цабехI дявилизи-къавгъализи кабизурхIели, Дагъиста халкьла ургар бизи-ванадеш калахъес илала сабурра, гIякьлура, гъабзадешра даиб.

Илини 1994 ибил дуслизиб, Дагъистайс бегIлара балбикибси, гIур чинабалра агарси, республикалис бекIдеш дируси кабиз — республикала Пачалихъла Совет пикрибарили бузескаибсири. Пачалихъла Советлизи Дагъиста 14 миллатла вакилти каберхахъуртири, лерилра далдуцуни саби-ургар пикридарили, илдани лебтанилра кьабулбарибси, бархьси пикри дурайсусири.

ГIур, аркьути гIямрули, МяхIяммадгIяли МяхIяммадовичла пикри бегIлара балбикибси биъни чебаахъиб, лерилра нушала миллатуни сари-ургар цадалгун, миллатуни хIясибли декIархIебикили, Дагъиста халкь бетаур.

1998 ибил дуслизиб, М.М.МяхIяммадов Москвализив архIяличивхIели, шаригIятла вакилтала гIердирутачил вайнукьабала кьукьнира дархдикили тIама-гьама ахъдуцибтири, илдани Пачалихъла Советла Юрт буцибсири, кабинетуназирти ваяхI, техника хъямдарибтири, Юртла чеди исламла динна шиниша байрахъ катIунсири.

Иличила багьурхIели М.М.МяхIяммадов самолетличив гьалакли МяхIячкъалализи чарухъун. Пачалихъла Советла Юртлизибад гьаббухъунти хIякимти ва ил балтахъути къараулти, илис аэропортлизиб гьунибаибтири. Илдани вайнукьабачи къаршиси штаб абхьес, ярагъличил ва цIакьличил Пачалихъла Советла Юрт азадбатахъес маслигIятбирулри. Илкьяйда барибси виалрира, иличи чилилра гIяйиб хIебири. Пачалихъла Советла Юртлизиб ва илала мякьлабси Ленинна уличилси майдайчиб, чузир сегъуналра низам-кьяйда агарти адамтала, халати кьукьни учидикилри, илар дахъал тIама-гьама лерри. МяхIяммадгIяли МяхIяммадович, сунела гIямрулис урехи лебниличи хIерхIеили, сегъуналра ярагъ, яра сай валтахъути къараулти барх агарли, пунтбиубти адамти лебси майдайчи, чумал адамличил варх, сай гьалав вашули вякьунсири. Илала кегIебси чарх, ахъли кабуцибси бекI, сай вархьли виъни балуси уркIила бухIнабадси чIумадеш, урехиагарси хIулбала хIер чедаили цалабикибти гIелабяхI битIакIиб, илдала ургабад Юртлизи ухIнаухъахъес МяхIяммадгIяли МяхIяммадовичлис гьарзаси гьуни бетаур.

СМИ-бала бутIакьяндеш агарли, пунтбиубтала гьаркьянаби сарра бикIути уршбачил, ил чумал сягIят ихтилатикIули калун. Илини уркIби гьалакдиубти жагьилтази чули далдуцибти авара челябкьла агарти, урехилати, духудеш агарти диъни иргъахъулри. Мякьлабси кабинетлизиб цалабикибти биалли, ил каршусил, яра мицIирли валтусил хIебалули гъайбикIулри.

Илини, ца сунела гIякьлуличил, уркIила чIумадешличил, духути гъайличил пунтбиубти, дунъяла хIякьикьатличи кьабулагарбиубти уршби, сунела пикриличи бакIахъиб, даршули, чус танбихI хIебарили илабад арбукьяхъес ихтиярбариб. Иличибли республикализиб балгундеш калун.

1999 ибил дусла август базличиб, СССР-лис гIергъи Россияра пашбехъахъес хьулбикIутала, дунъяла вайнукьабазирад цаладикибти кьукьни, Дагъиста дубурла районтази духIнадерхур. ИлхIели, чилалра буйрухъ агарли, гIядатла адамти, илдас ярагъличил гьунибаиб. ИлхIелира МяхIяммадгIяли МяхIяммадович халкьличил варх сайри. Илини камси заманала бухIнаб Пачалихъла Советла, Халкьла собраниела, республикала Правительствола заседание бучиб ва Дагъистан цасили, белхъхIебелхъусили, Россияла Федерациялизи каберхурли калниличила масъала хIербариб. Илини Дагъистан къачагъунала кьукьназибад азадбатахъниличи дяхIчиаибти, гьалар-гьаларти, гьалакти, далдуцуни дурадеркIиб, лерилра журала ярагъладарибти цIакьанала, саби гIяхIъулали къачагъуначи къаршили дурабухъунти халкьла, далдуцуни къелгIердикуси, къалабали бузуси штаб акIахъуб. Камси заманала бухIнаб, къачагъуначибад чедибдеш сархес имканбакIиб.

МяхIяммадгIяли МяхIяммадовла бекIдешлиуб, 1999 ибил дуслизиб, Дагъистан Республикаличибад бехIбихьили, Россияла Федерация белхъни, тIутIубирни тIашбизур. ИлхIейчибад Россия гьалабяхI башусири, чIянкIли нушала улка бехъахъес ва хъямбарес дигути гьаннара камли ахIен.

М.М.МяхIяммадов нуша-ургав агарли, гьанна хIябэсил дус саби, (сунела бунагь-хатIаличивад Аллагь чевверхаб). Марлира нушаб ишбархIи илала бархьси пикрира, чIумаси уркIира, малхIямси девра диули ахIен. Дагъиста тарихлизир илини саби-ургаб халкьани уржахънила, республика сунела хъаливан ахIерабирнила, даршудеш калахънила, гъабзадешла хабар ва мурхьти къел гIелар калахъун.

Илини хIукуматла шайзирад гIяхIцад шабагъатуни касиб, лерилра илдачила гьанбушесра гьамадли ахIен, амма илала гIямрула ва бузерила бегIлара халаси сархибдеш Дагъистайзиб цадеш, балгундеш, даршудеш калахъни сабри.

Рирхулра илала уршби-рурсбанира илдачибад акIубтанира лерилра дунъяла жагадешуначиб ва къулайдешуначиб Дагъиста жагадешра, къулайдешра гьалар чедиъниличи. Илди даргантили, лавашакантили, дагъистанлантили хIербирули ва халабиули саби. Гьарил адамлис вегIла ВатIан, дунъяличиб лебси дурхъадеш саби.

Дагъиста халкь биалли, ишбархIира, МяхIяммадгIяли МяхIяммадович МяхIяммадовли калахъунси даршудешла баракатличил хIербирули саби.

М.Хаттаева