Нушала аслу-мина хъумхIертехIе!

Нушала тарихла дебали мурхьти мякьи лерти сари. Амма сецад дусми ардукьялра, нушала дурхъати аслу-мина ва тарих дарсхIедиубли кавлути сари. Тарихла бяхIяни, садяхъили гIергъи, сеналра дарсдаресра вируси ахIен. Сен иличила хIергъусира ишбархIи нушала улка убяхIбарес къайгънабиркьутани?

«Ардякьунти дусмала тарих хIебалусини, челябкьлара сегъуна бирусил хIебала», — ибти, жяв замунтазир дурибти урусла машгьурси гIялим Михаил Ломоносовла дугьби гьаннара аргъбаибтили кавлули сари.

Хаслира ил белгибирули саби дунъяла КIиибил дергъла тарих чеббелкIес дирути къайгъни чедиухIели, илхIелира Советский Союз кабикибси мусибатлизиб гIяйиблабирули. Западлис гIяхIъулабиэс багьандан, илди гIяйибти чедуршути улкнала лугIилизи кадурхули сари ил дергълизир имцIаливан зараллизи дикибти. Илгъуна политикали, арбякьунси даршдусла байхъайчиб тIутIукьякьябарибси миллатчидеш сагадан «мицIирбиэс» ва чула тарихличила хъумуртути улкнас бяхъ чегахъес асубирар.

Советский халкьли миллатчидешличибад сархибси (ЧебяхIси ВатIа дергълизиб) ЧебяхIси Чедибдешла тарихлизибси бархIи гьарахъбикIуцад нушала гIярмияла гьунарти «цIудардарес», итхIелла дусмала гьарли-марти баянти къалптили детааэс, далилти дарсдарес дигутала къайгънира гьатIиралра имцIадикIули сари. Даршути гIямру диахъес багьандан чула жан кадихьибти бургъантала гъабзадешличила нуша гьар бархIи гъайдикIес хIяжатхIели, Европализиб илдачила гьанбикуни халкьла гIякьлулизирад дулънила чебкад жигарчебли бузули саби. ХIера, илди саби Россияла душманти: дигIяна-гIяшли хIякьикьат адамтас цархIилван гьалабирхьути.

Германияли вершадеш дарили, фашистуни Советский Союзличи чебухъунхIели, нушала халкьлис сегъунти балагь-бунагь чекасес, чIямдарес чебуркъубсирил итхIелла узити улкназибадти бахъалгъунти гьанна пикрибулхъули ахIен. Фашизмаличибад нушала халкьли чедибдеш сархибси хIебиалри, ишбархIила кьисмат сегъуна бирусирил, якьинси саби.

Дигахъаси алавчарли кадиркути анцIбукьуни пикридирути адамти душмантала авараличи, гьатIиралра – илдала дурутачи лехIхIейхъули. Нушала дурхъаси тарих арагIебси пачалихъла лебилра халкьли чула хIиличил белкIунси саби. Вайнукьабани сецад уюнти даралра, я ил барсбарес вируси ахIен.

Бара жагьдеш хьурадиубти гIулухъабани нушала аслу-миналичила, тарихличила хъумхIертули, илдала кьадри-кьимат балули, чус гIергъи халабиутазира илдала мягIничебдешличила иргъахъалри, нушачи къаршили дяхIчиаибти душмантала къайгънира итмаданал пашдирхъниличи рирхулра.

Салимат ГIялиева