Тамашала адамтачил къаршиикес чебуркъуб наб ишдус мартла бехIбихьудличиб. Нушала шагьарлизибси халкьла этнический центрлизи учибикилри «Дагъистан» журналла ишдусла цаибил номерличил тянишбиэс бакIибти 50-60 адам. Журналла бекI редакторла къуллукъ заманалис бузахъуси Марат ХIяжиевли сабри илди ила тIалаббарибти. ТIалаббарибтала лугIилизир лерри нура дила юлдаш «Дагестанская правда» газетала вахъхIила корреспондент ГIябдуряхIман МяхIяммадовра.
Цалабикибтала ургаб жура-журала даражала альпинистуни лебри, амма илдазив нуни валуси цалра аги, ГIябдуряхIманни балути лебри.
ЦIунтIила районна Тинда шилизивадси сай ГIябдуряхIман, ва, сайра альпинист сайливан, илини хIябал 4 азиричир ахъти ва чумал 3 азиричир ахъти дубура мутIигIдарибти сари. Ил багьандан, ну ит бархIи этноцентрлизивси ГIябдуряхIман сунела юлдашунала ургав сайри викIес вирус.
ГIе, ит сут бархIи бетерхурси балбуцличи бакIибти бахъалгъунти адамти дубуртачи абицIути (альпинистуни) сабри. Илдала ургав 8848 метрла ахъдешла Эверест дубура мутIигIбарибси дагъистанланра леври. Ил сай Шамильский районнизив акIубси Рашид ХIяжиясулов. Бурни хIясибли, илини дунъяла бегIлара ахъси дубурличи Дагъистанна хIябрангла байрахъ баршили уилри. Бурес чебиркур: Эверестличи ацIибси цаибси дагъистанлан гап-чяхI хIейгуси ва уктемдеш агарси гIядатла адам сайри.
Цалабикибтала лугIилизив леври сунечила хабардерхурси Дагъистанна адамти уцахъан (спасатель) ва дубурти мутIигIдиран (альпинист) Зиявдин НикIамяхIяммадов. Балбуц бузахъуси Марат ХIяжиевли илис дубуртачив алхунси Дагъистанна урибси альпинист МяхIяммад ГIямаровла дневник бархли пешкешбариб.
Зиявдин НикIамяхIяммадовли МЧС-ла музей акIахъубли сай, сунезирра хIябал азиричирра имцIали экспонат лерси. «Дагъистаннизиб, — викIар ил, — 48 адамти уцахъан леб, илдазибадти авал дунъяла халкьани-ургабси даражала саби». Илдала хIянчиличила гъайикIули, илини буриб ил хIянчи дебали къиянси биъниличила. Иличила баянти лер «Дагъистан» журналла ишдусла цаибил номерлизи каберхурси Зиявдин НикIамяхIяммадовличилси ГIябдуряхIман МяхIяммадовла ихтилатлизиб. Зиявдин НикIамяхIяммадовли «Дагъистан» журналла абзур номерлизи альпинистуначила делкIунти макьалаби кадерхахънилис Марат ХIяжиевлис баркалла багьахъур.
Балбуцличиб гьанбушиб 1981 ибил дусла ноябрьличиб Фийский хъябагьриличиб (3156 метрла ахъдеш) алхунти Дагъистанна политехнический институтлизиб бучIути туристунала кьукьяличилара. Илди дуцIрум дяхIи бацIибхIели баргибтири. Журналлизиб ил анцIбукьличила буруси археолог Рабадан МяхIяммадовла макьалара леб.
Балбуцличиб гIурра гIяхIцад альпинистунани чула гьанбикуначила буриб. Лебилра илди баркалла бикIулри саби балбуцличи кибси, заманалис «Дагъистан» журналла бекI редакторла къуллукъ бузахъуси Марат ХIяжиевлис.
Цалабикибтала ургаб хьунул адамтира лебри. Илдира альпинистуни биэс гIягIнилири.
Ну тамашавиубра илдала бархбасуначи. Илди гIяшли гъайбикIулри ва цаличи ца дигиличил хIербикIулри. Ит бархIи тамашала адамтала урга къаршиикира ну.
Илаб наб хабаралра агарли гьанбикиб «Земля Санникова» бикIуси дебали жагаси кинофильм. Кинола ахирлизив хъули чарулхъуси, гьунарагарвиубли, вашес хIейруси кинофильмла бекI игит Александр Ильин хIилхIи калун буцIани угули. Илини къяйкбарибси тапанчала тIама бакьили, ил варгибти эскимосуназивадси цали, ванзаличив хъусли вашуси адамличи дугьаизурли, дурибтири ишдигъунти дугьби: «Эй, адам! Сен ца мерличив уэс хIейрусири хIу? СелигIив къяйцIикIусири?»
Этноцентрлизив альпинистуначил къаршиикайчи, дилара илдачила пикри илгъуна бурги. Чула гIямрулис урехи лебни балукъира, селис башути илди дубуртачи чебяхIихъес. Лебсигу бурала «Духуси дубурличи ахIейцIур, духусини дубура алавбиру» («Умный в гору не пойдет, умный гору обойдет») бикIуси.
Юх! Дила макьалала игитуначи ва гьаннала гIергъи набчи ил бурала цугхIебиркур. Нушачи цугдиркур чIянкIли ишди далайла дугьби: «Дубуртичир гIяхIти дирар дубурти, гьачамлис чучи чилра ахIецIибти» («Лучше гор могут быть только горы, на которых никто не бывал»).