Гьанна чумал дус даргала районтазибадти, декIар-декIарти шагьуртазибадти ва Дагъиста дурарти мер-мусаличибадти культурала ва багьудила бетуцуназиб бузути, гIядатла дубурланти алавбуцибси «Даргала анкъи» бикIуси къугъаси авидли декIар-декIарти далдуцуни дурадуркIни гIядатли бетаурли саби. Ил кьукья акIахъубси саби нешла мез гьаладяхI дашахъес, нушала бегIтала ва хала бегIтала гIядатуни хъумхIертахъес багьандан.
Илкьяйдали нушала къугъаси авид гьачамличиб-гьачам чебирцIахъули саби вегIла ВатIайчи дигили бицIибти, нешла мез детхIехъахъес къайгъилизибти, дубурлантала гьаларла гIядатуни гьаладяхI дашахъес кьаслизибти, пагьмуртани жагабарибти даргала миллатла узби-рузбани. Нушазиб ихтияр лебси саби илди узби-рузби саби дикIес, сенахIенну гьар савлилизиб илди вацаплизибси кьукьяла кумекличил умути уркIбачил, хIялалти пикрумачил, диги-ванадешла хIяланачил цабехIличи цабехI дугьабилзути саби «делхIунраяв, ахIерти узби-рузби» или. Илкьяйдали кьукьялизив урус мезличил гъайвикIусилизи балахъулира бирар нуша нушала нешла мез гьаладяхI ардукьяхъес къайгъилизиртирану, чIянкIли дарган мезличилцун гъайдикIеная или.
«Даргала анкъи» ибси авидлизиб леб творчестволизиб бузути, мугIяллимти, гIяртистуни ва цархIилти пагьмуртани парчбикIути вакилти. Ил багьандан саби ил кьукья илцадра балгунси, уржибси ва мурталра шадти далдуцуни дурадуркIес къайгъилизибси. ИмцIаливан нушани байрумтас, кьукьяла бутIакьянчибала разити шадлихъунас хасдарибти далдуцуни дирар дурадуркIути. ХIейгеси биалра, кьукьялизир кьисматли гьаладирхьути вайти анцIбукьуначи цаладиркес кьадарбирулира бирар. Се бируси, илра адамла гIямрула ца бутIа биъниличил нуша баришкадирулра ва къияндикибси гIевуцес гьалакдикIулра.
Иш гьакIлисра кьукьяла бутIакьянчиби МяхIячкъала шагьарличибадли гьарахъли ахIенси тIабигIятла жагаси мерличибси «Варъала шурми» ибси шадлихъуни дурадуркIес хасбарибси мерличи цаладикира. Савлиличибадли ила башути бусягIятал берклуми хIядурдирес бехIбихьиб. ЦабехIли чудни дирулри, цархIилтани шашликуни дарес кьасбарилри, хIябэсти хинкIи дарес алавбакIилри,…
Дубурлантани балбуц музыкала жагати агурбачил бехIбирхьули бирар мурталра. Даргала жамигIятра ил шайчиб чисалра гIелабулхъути ахIен ва далай делхъла агурбани алавла бучIескаиб. Даарила кьадарлизир музыкала гIягIниахълумира цаладяхъилри илдани. Республикализиб бурибти далайчибани чула пагьмуртира чедиахъес багьла-багьлали бехIбихьиб. Илди саби МяхIяммадкьади БяхIмудов, Заур ГIялибеков, Загьра МяхIяммадова, БяхIмуд Булатов, Загьидат Рабаданова, Зугьра Мажидова, Зулмира ХIяжиева, Каримуллагь ХIусейнов, Раисат МяхIяммадова ва цархIилтира… Бархьаначи буралли, анкъила къушумлизиб далай-делхъла пагьму агарси цалра адам агара викIалра хатIа бетхIерар.
Дубурла лебгIеб жагаси тIабигIятличибси, къугъали балкьаахъурси мерличиб илкьяйдали дарганти батбухъири. Далай-делхъла агурби яргадикIулри. Чизилра далай белчIахъес яра делхъла мявализи дуравхъахъес тиладиикIес хIяжатли ахIенри. Лебилра шадси авидлизиб пергерси гьавличил батбухъири. ЦацахIели гьанбикеслири илди декIар-декIарти дусмала дубурланти школала гIямрула гIулухъабачи шурбухъи бургар или. СенахIенну илди тяп дахъал дусми гьалабван, лерилра шишимти-анцIкьира ца шайчи лайдакIили, уржибси хъалибаргла узби-рузбиван шадли булхъулри, масхурта бугьулри, далайбикIулри, къугъаси кьумур-алав кабиили, бизити берклумала тIягIям кайсулри…
ДекIар-декIарти хIянчурбачиб чекабизурли бузути анкъилантани илкьяйдали урга-ургади жагали бамсриихъни лебгIеб гIяхIси баркьуди саби. Илкьяйдали анкъиланти гьачамличиб-гьачам гъамтили бетарули саби, узби-рузби ибти дугьби мурхьли дагьрилизи минадарили, гьайбатли гIямру деркIес кьаслизиб саби.
Бархьси саби, ил нушала берхъибси хъалибарглизибти узби-рузбала, къушумлизир далдуцуни дурадуркIухIели, гьарилла чучи хасти бузерила меранира лер. Илдани бизити берклуми хIядурдирули сари, музыкала гIягIниахълуми къайхIедикахъили дузахъули сари, далай-делхъличил цабехIли цабехI хIулбуркIахъули саби. Илдази чили-биалра буйрухъбирули ахIен, хIянчи ургадикили бузра бузули, къугъали бамсриихъули, заманара буркIули саби. Иличиб гьайбатси ва жагаси гIур се биэс бирара? Гьанналауб цабехIли цабехI хIебалути адамтани илкьяйдали уржили ва шадли бамсриахъес бирнили, гьайгьай, дубурлантала хIял-тIабигIятла чебяхIдеш баянбирулира саби. Илдигъунти багьадурти — мугIяллимти, гIялимти, поэтуни, писательти, журналистуни, культурала хIянчизарти, студентуни, гIядатла зяхIматчиби цабалги лебалли, я нешла мез хIедубкIар, я миллатла культура бетхIейхъур.
Бизити берклумала тIемли алавла бицIахъили, далуйтала гьайбатти тIамрани мер-муса зайдикIахъули, дубурлан делхъли ванза зерзербулхъахъули, цалабикибти шакалра хIебикили, бархIехъла манзил гъамбиуб. Амма масхуртира далай-делхъла агурбира замана арбашуцад зумадикIулри, чисалра илгъуна пергер авид бархьбатес дигули ахIенри. ГIяхIцад дусмазиб цали ца чехIебаибти узби-рузбиван илдани бархIи гIелабикниличи хIерхIеили, байрамла балбуц даимбарилри, «дерхъаб, арадеш, балгундеш,…» ибти дугьби зумадикIулри.
Ункъли буркIуси замана къантIсиван билзан бикIули бирар. ХIебиалли, иш гьакIлисра даргала анкъила къугъаси авидли гьайбатли замана беркIни якьинси саби. Гьаннала гIергъира илкьяйдали хIулкIули ва цала цали хIурматбирули, уржили хIербиабну саби!
ПатIимат Кьурбанова