ДР-ла шайчибси Россияла УФСИН-на начальникла заместитель, духIнарти къуллукъунала полковник Марат ХIяжиевличилси пробацияла чебкадси ихтилат газета бучIантасра гьалабирхьулра.
— Марат МяхIяммад-Загьирович, пачалихъла политикализиб сагадешли сабси пробацияличила (танбихIлабарибтас, ихтиюртазибад мяхIрумхIебарили, азадли хIербиахъес бедлугуси имкан) бурили дигахъира.
— Пробация туснакъбарили яра илабадли дурабухъи гIергъи, гIямрула къиянти шуртIрази бикибти адамтас кумек гIеббиахъуси тяхIяр саби. Пробацияла масъулти сари танбихIлабарибти адамтала жамигIятличилти ва хъалибаргуначилти бархбасуни сагадарес, гIямрула аги-кьяйда ункъдиахъес, хIянчи баргахъес, хъали ва белчIудила шайчиб гIеббуцес кумекбарни. Илкьяйдали медицинала, психологунала ва юристунала кумекра гIеббиахъуси саби. Пробацияла мурад саби адамти бархьси гьунчи кабизахъни ва сагати такьсирти дурахIедеркIахъни. Пробация Россиялизиб 2025 ибил дусла январьла 1-личибад бузули саби.
— Такьсирла чебкадси дело таманбируси кабизцуну пробацияла баркьудилизи ахъибси?
— АхIен. Законничи хъарахъили, РФ-ла юстицияла Министерстволи, РФ-ла танбихIлабирутала Федералла кабизли, РФ-ла духIнарти къуллукъунала Министерстволи, РФ-ла бузерила ва социальный бяхIчибизлизиб гьалабяхI башахънила Министерстволи, РФ-ла багьудлумала Министерстволи, РФ-ла арадеш бихIнила Министерстволи пробацияла программа гIямрулизиб бетерхахъес икьалабируси сари. Илкьяйдали регионтазирти хIукуматла органтанира, такьсирла черкадти делоби тамандируси кабизла учреждениебанира, адамти хIянчиличил гIеббурцути кабизунанира, илди бекIахъудилашал гIеббурцути организациябанира, коммерцияла предприятиебанира ва коммерцияла ахIенти организациябанира ил программа гIямрулизиб бетерхахъес икьалабируси саби.
— Дагъистайзир сегъунти учреждениебани пробацияла программализир бутIакьяндеш дирули?
— Нушани 262 субъектличил вягIдурти дигьира. Илди-ургаб лер коммерцияла, жамигIятла, миллатла, динанала организацияби, предпринимательти, гIяхIбаркьла фондани, пачалихъла ва муниципалитетунала органти. Фонданачил дарх чумра далдуц дурадеркIира, хIяжаттас ванати палтар дедира. Арати гIямру дуркIниличи жибирути организациябала вакилти танбихIлабарибтачил даим бузути саби. Кумек хIяжатси адам ишбархIи нушани гIевуцахIелли, жагIялла бархIи нуша-ургав такьсир дурабуркIуси адам хIейрарну, гIяхIси унра ва хIянчизар вирар.
— Январьла 1-личибад пробацияла центртала тяхIяр-кьяйда кадилзахъуси хIукму бузесаибси саби. Нушала республикализир илдигъунти центрти леру?
— Дагъистан Республикализиб пробацияла центр хIербиэс белгиси мер агарти адамтас бекIахъудила кумек гIеббиахъуси центрлизиб абхьили саби. Ил центрлизиб туснакълизибад дурабухъунти адамтала жамигIятличилти бархбасуни кадизахъес, реабилитация дураберкIахъес, кагъурти дучахъес кумекбиру, медицинала ахтарди дурабуркIахъу.
— Реабилитацияла программализир бутIакьяндеш дирути адамтас дебали мягIничебсили бетаурси кумек гIеббаахъибти анцIбукьуни диубу?
— «О пробации» бикIуси РФ-ла закон гIямрулизиб бетурхахънила дазурбазиб ДР-ла шайчибси УФСИН-на хIянчизартани пробацияла центрла руководительличил барх туснакълизивад дураухъунси адамлис кумек гIеббаахъибсири – илис заманалис хIериахъес хъали бедибсири ва жамигIятличилти бархбасуни сагали кадизахъес къайгъни дакIударибтири.
Туснакълизибад дурабухъунти адамтази саби пачалихъли ва жамигIятли гIеббурцни аргъахъни мягIничебси саби. Хъали бедни – жамигIятличил вархикниличи цаибси ганз саби. Илдигъунти чумал анцIбукь диубти сари. Илала хIекьлизибси хIянчи даимбарили бирар, закон хIясибли хIербиэс дигути адамти ихтиюртала ва бекIахъудилашал гIеббуцес багьандан.
— Марат МяхIяммад-Загьирович, ириъличирад нушала республикализир пробацияла программаби дузули сари. Ишдус ил баркьудилизир сегъунтилра дарсдешуни кадиркуру?
— Гьайгьайрагу, кадиркур. 2023 ибил дусла февральла 6-личибадси «О пробации в Российской Федерации» бикIуси Федералла законничи хъарахъили, ишдусла январьла 1-личибад «Пачалихъла гIяхIдешуни» порталла кумекличил туснакълизивад дураухъунси адам гIямрула шуртIрачи бурсивирнила хIекьлизибси реабилитация дураберкIахъес ибси мурадличил гIярза бархьес имканбикIули саби.
— Пробацияла программализир бутIакьяндеш дарес багьандан «Пачалихъла гIяхIдешуни» порталличибад гIярза севан бурхьуси?
— Илаб халаси къияндеш агара. Гьаланачи ил порталлизи вегIла у каберхахъес чебиркур, гIур – хIяжатти кагъурти дучес. ВегIла баянти гьаладихьили, гIярза бурхьуси саби. ГIярза хIербарили гIергъи, хасси органни жаваб чарбалта.
— Туснакълизивад дураухъунси адамла «Пачалихъла гIяхIдешуни» порталличи ухIнаухъес имкан хIебиалли, се бируси?
— Илгъуна анцIбукьлизив адам Дагъистайзибси Россияла УФСИН-низи дугьаизес вирар. Специалистунани илис кумекбиру.
— Пробацияла программализир адамтани саби гIяхIъулали бутIакьяндеш дирутив?
— ГIе, саби гIяхIъулали дирути сари. БекIлибиубсигъуна – танбихIлаварибси адамлис дигни илизир бутIакьяндеш дарес. Иличибли декIарбулхъули саби пробация цархIилти программабазибад.
— Пробацияла программа асарчебли бузни сегъунти далилти хIясибли белгибарес вирара?
— БекIлибиубсигъуна далил саби такьсирти сагадан дурадуркIнила анцIбукьуни камдиъни. Илди камли диубцад, программара асарчебли бузни белгибарес вирар.
ЦархIил далил саби – бекIахъудила гIямруличи бурсиварни.
— Пробацияла программализир бутIакьяндеш дирути адамтани жавабкардеш дихутив?
— ТанбихIлаварибси адамли сегъуналра сабаб агарли программала тяхIяр-кьяйда хIедузахъули виалли, жавабкардеш дихути сари. Ил багьандан, гIяхIил пикриухъи, программализир бутIакьяндеш дирес чебиркур.
Нушала корр.