МикIхIила къярдличиб гIяламатла секIал

Ишдусла февральла 11-личиб ГI.ГIямаровличил ва илала уршиличил, АметеркIлизивадси гид Ш.ГIябдурашидовличил ва иличил барх бузути хьунул адамтачил МикIхIила къярдличи дякьунра. Ила дукьнилис сабабли бетаур жяв замунтазиб адамтани бузахъуси БерхIила сягIят-календарь белгибарни. МикIхIила шилизибси Къуппала музейла филиалла руководитель У.Юнусова ва илала мурул МяхIяммад, илкьяйдали МикIхIила мижитла имам МяхIяммад ва илала урши нушала кьукьяличил бархбикиб.

Нуша 3 машиналичир МикIхIила къярдличи даира. Катругси бяхIлизирад 80-100 метрла уди уряхIяхъибхIели, балуй шайчиб тамашала сурат къаршибикиб. Нушачи шалигьабли адамла бекIличи мешуси къаркъала халаси кьала хIербикIулри.

Адамла бекIличи мешуси чебаала тамашала биъни хIисаблизи касалли, ил объект къярдличиб жяв замана хIербирути адамти дурхъаси секIайчи бирхнила ва динна гIядатуни дузахънила бутIали биэсра асубирар.

Циила уди уряхIяхъибхIели, къаркъала гIена къаршибикиб. Иличир нушани БерхIила сягIятла-календарьла чукълаби чедаира. Къибдарили дарибти чукълабала лугIи 40-йчи абикилри. Буралли, илдигъунти календарьти руркъутири геологияла-минералтала гIилмула доктор М.Исрапиловли. Илала «Наскальные рисунки Дагестана и измерения полюсов и наклона оси Земли в голоцене» бикIуси жузлизир илдачила баянти тIинтIли гьаладихьили сари.

Къибла някьишличил календарь барибси къаркъала гIена жагали хIербарибхIели, востокла шайчиб бухъянбитIунси чукъла лебри. Дила пикрили, ил шин дихIуси яра кьурбан лугьуси мерван пайдалабирули калунси биэсра асубирар.

АрагIебли касалли, ил къаркъала гIеналичиб БерхIила сягIят-календарьла халаси обсерватория чебаэслири, суненира дуги-хIери цугдиркути бурхIначила, дуцIрумлизиб БерхIи абаъниличила, янилизиб – кабаъниличила, гье делгIниличила, сабухъ бурчниличила балахъуси.

Ил майдайчивадли уди увяхIяхъили, къярдла дубкад, 800 метрлацад тяйдити лусентазир мерладиубти жяв замунтала гIинкъурбази укьес вирулри. Илди гIинкъурби А.И.Абакаровла ва О.М.Давудовла «Археологическая карта Дагестана» бикIуси жузлизи кадерхахъурли сари. Жузлизиб белкIни хIясибли, гIиникъла мякьлаб адамтани нушала заманалис 3 азир дус гьалабла жармала барда ва жидала къиза даргилри.

Дила пикрили, гьатIиралра ункъли илди мер-муса ахтардидаралли, жяв заманала адамтани пайдаладирули калунти секIулти якьиндиэсра асубирар, чулира гьаб-убла замана МикIхIила къярдличиб хIербирути адамтала бекIахъудиличила ва гIямруличила гIячихъли аргъахъес икьалабирути.

Ш.ГIямаров, тарихла гIилмуртала кандидат, «Къуппала край руркънила, археологияла ва палеонтологияла музей» МКУК-ла заведующий