Хайдакьла някьишличила баянти

ЖявхIелила Хайдакь хайдакьла някьишла ВатIан саби. Иличила балахъули саби Е.М.Шиллингла, А.С.Ивановла, Д.А.Чирковла, Ф.А.Гаджалаевала ва цархIилти гIялимталара хIянчурбани. Илдала белкIаназиб хайдакьла някьиш Баршамайла, ГъярацIанна, Жавгъатла ва ЧIибяхIнила шимачил имцIали бархбаси саби. Хайдакьла някьиш (халтIикьвяшжи някьишдирни) жагати ваяхI алкIахънила искусстволизир бегIлара тамашалати, урхIмешуахIентили детаурли сари. Халкьла пагьмула журали детаурти хайдакьла някьиш 17-18-ибти даршдусмазир акIубти диъни бурули бирар. Някъли дирути тамашала секIултазир жявхIелила грециялантани, Индо-Европализибти халкьли някьишдирутигъунти лишанти чедаэс вирар.

Жяв заманаличирадал хайдакьла устнани кIазла мулкъала хъулразирад архIяла гьимирти дирутири, илди ранг-рангли дикутири ва чIянкIи душутири. Амма, 20-ибил даршдуслизир хайдакьла някьиш детихънила дазуличи детикибтири, илди чилилра дирули ахIенри, лертигъунти някьишра дурала улкнази ардухибтири.  ИшбархIи дахъалгъунти някьиш Парижла, Лондонна, Римла, Миланна, Нью-Йоркла, Стамбулла вегIдешла музейтазир сари. Илдала хьулчиличирли сари декIар-декIарти улкназир выставкаби дурадуркIутира.

Хайдакьла някьиш нушаб сагадан абхьиб Англияла этнограф Роберт Ченсинерли. 1993 ибил дуслизиб Лондоннизиб илала жуз-каталог дурабухъунсири, сабира дунъяла гIяхIцад мезаначи шурбатурси. Илизи 171 някьиш кадерхахъурли сари. Этнографли сунела жузлизиб някьишла мягIна гIячихъбарили сай.

Хайдакьла някьиш дурхIя акIубси, жагьилти хъабируси замана хIулихIегахъес ибси мурадличил пайдаладирутири. Районнизир хайдакьла някьиш «мицIирдирес» бехIбихьибтири Р.Ченсинерла «Кайтаг. Искусство текстиля из Дагестана» бикIуси жуз ва гьаларла някьишличилси чIянкIила кесек устнала някъбази дикибхIели.

Хайдакьла районна устнани гьаларла някьиш «мицIирдарилицунра» ахIи, халаси иштяхIличил чеалкIуси наслулизи някьишдирнила устадешра гIерисахъули сари. ДурхIнала хIянчурби Мажалислизиб мерлабиубси «Кайтаги» бикIуси гIядатла культурала Центрлизир, дурхIнала искусствобала школализир, пионертала ва школализиб бучIути дурхIнала Юртлизир, культурала Юртлизир чедаэс вирар. ДурхIнала ва педагогунала хIянчурби нушала республикализир ва илала дурар детурхути выставкабачир гьаладирхьути сари.

ИшбархIи хайдакьла някьишличилти секIулти жагадешлис сари дузахъути. Илкьяйдали илди палтарлизирра пайдаладирули сари, иличибли гьалабла някъла хIянчи гьалабяхI башахъули.

Алжанат ГIябдусаламова, ДГУ-ла студентка