Ну рахъхIи хьулрикIусири ХIурхъила шилизи рукьес, илаб хIербирути адамтачил тянишриэс.
Даргала машгьурси писатель Ильяс ХIясанов, сунечил цархIилти лукIантира бучили, ХIурехъи арякьи, хIябрира чедаили, Сарат ГIялиевас кьулгьу-алхIямра делчIунра или набзи хабар бурибхIели, дила уркIилис дебали гIядаблири. «Сен хIуни нура жихIерарира?» — или, нуни разиагардеш багьахъурсири. ИтхIейчирадли ну мурталра хьулрикIусири, машгьурти гIялимтала, устазунала рухIла давлали бицIибси ванза чебаэс.
Ахирра дила мурад бартаур. ХIурхъила школала дарган мезла учительница Нурият ГIисаевнала зянкъ дакIиб.
– ХIечил тянишриэс, дурхIначил гьунибаъни дураберкIес рахъхIи хьулрикIулра, Аминат, рашигу нушачи, – ибхIели дила разидешлис ахир аги.
ХIурхъила дурхъаси ванзаличи цаибси ганз кайцIули, ГIябдуллахIяжила хIябличи багьлабарили, балга барира. БархIехъла аргълизир Нурият гьунираиб, сунела шаласи ва ванаси анкъила аррукира. Ну ракIнила разидешлис илини тухумтира, учительтира, унрубира жибариб. Нуша тянишдиънила халаси шадлихъ бетаур: шила машгьурти адамтачила, баркьудлумачила гьанбикуни ва хабурти дурули, ил гьунибаъни гIяхIцадхIи бухъянбитIун. Нуриятла шалати дяхIли, разити хабуртани, набчира гIяхIси асарбариб. ГIергъила бархIи набчил, мугIяллимтачил ва дурхIначил бируси шадлихъличи хIядуррикIули, жура-журала берклуми дирули, ил шаладикайчи русхIеун, я бекIлил бамсри хIехъиб.
Гьунибаъниличира гIяхIцад учительти бакIиб унра шимазибадра, Сергокъалализибадра. Савли дунъя цIуббарилри цаибси дяхIили, сабира зума-зумали ванзаличи паскабикIуси. БархIехъ ну шилизи ракIибхIели, дяхIи агарсири, савли биалли – дунъя кIапIбариб.
Ил гьунибаъни гIямрулизиб хъумхIертесили бетаур. ДурхIнани уркIиличир делчIун дила назмурти, зайдухъахъун жагати агурби, делхъла пергер устни бетаурти дурхIнани миллатла делхъ дариб. ДурхIнани ва мугIяллимтани гIяхIцад далуйтира делчIун. Нуриятли, лацла устали къаркъа лушуливан, гIяхIил хIядурбарилра балбуцла программа. Дила дурхIядешличирад ишди бурхIначи баайчи, гьарил секIал ункъли дяркъяхъес ва лехIирхъутази аргъахъес илини халаси къайгъи дакIубарилри. Дила жузала стендра балкьаахъурлири.
Ил гьунибаъни гIяхIил бетерхахъес хIядурриублири Краснопартизансклизирадси машгьурси дарган мезла учительница ХIяжиева Написат Зайпуллаевнара. Дила творчестволичила сунела пикруми дуриб илини, ва назмуртала анализ балли бариб:
«Пагьмучебти даргала писательти ва поэтунала творчество гьалабирхьули, далдуцуни дурадуркIни дигеси анцIбукь саби. ИшбархIира дубурти-ургаб мерлабиубси ХIурхъила шилизиб илгъуна поэзияла шадлихъ дураберкIнира дебали мягIничебси анцIбукь саби нешла мезличи дурхIназир диги адилкьнилизиб.
Даргала литература давлачеббарибси, ахъбуцибси, ва гьалабяхI арбукибси пергер Дагъиста халкьла поэт, хIебилшуси даргала поэзияла ури Аминат ГIябдулманаповас багъишладирули сари ишбархIи ХIурхъила школали назмурти, далуйти ва делхъани. Севан хъумартес вирара нешла мезличи дигили дицIибти шягIирла дугьби.
Чила сарил, чинарал
Мез дубкIнила хабар леб
Миллионти дусмазир
ДубкIару дилара мез,
Илди хIейалли дила
Игъбар бубкIни балулра
ГIямрула дурхъал мягIна
МягIдайзиб саби мезла.
Дебали халаси баркалла багьахъес дигулра иш нушала авидлизир бутIакьяндеш дарес бакIибти гIяхIлас. Чараагарли хIяжатли саби, нуша цаладяхъес пикрибарибси ва иш балбуц бетерхахъес къайгъибарибс, сарерхурси, гьаннала заманала тIалабуначил гьаларяхI рашуси, нешла мезличи дурхIназир диги адилкьуси, 29 дус хIянчи барибси, чебяхIси категорияла мугIяллим Нурият ГIисаевнас баркалла багьахъес.
А.ГIябдулманаповас багъишладирулра ишди дугьбира:
Хъярбукила шилизиб
Абалкун нурла шала,
Илар сари акIубси
Машгьур рузи нушала.
Аминатла назмурта
Ахъбариб дарган багьа,
Илала табтуртани
Дунъя бицIиб гьанахIа.
Батирайла пагьмурти
Сари гьанна илизир,
Гьарил белкIунси назму
Кавлан дай уркIилизиб.
Дахъ къугъати дугьбачи
Дарганти хIяйранбирар,
Аминат лерси мерлаб
Разидеш камхIебирар.
Ардукьялра азир дус
Калаби хIу нушачил
Нуша духънадиэхIе,
ХIела мургье дугьбачил».
ХIурхъила школала директор Зубайру СягIидовичлира балбуц гьарра шайзибад гIеббуциб. Музыка дузахъан ХIямидла къайгънира дегIлара гIяхIтири. Илала бекIдешлиур сарри далуйтира, дурхIнала делхъанира. Ил нуни жявлил валусири машгьурси музыкант кьяйда. ХIурхъила школала далай-делхъла багьа бакIахъилри илини гьаннара.
УбяхI МулебкIила школала учительница ПатIимат ГIяхIмадованира наб сунени багъишладарибти дугьбачил, пергерла далай белчIун.
«Ит Хъярбукла шилизир
Дараллира чум шадлихъ,
Далуйтазир жагьтани
Гьандуршу хIела дугьби.
Дубуртазир акIубси
Даргантас игъбар саби,
Нушаб назмурти лукIни
Ил хIела гьунар саби.
Дунъяла шишимъула
ХIу азадли ратаби,
ЦIуба кIаналиурад
Разили хIеррикIаби.
Дерхъабгу, хIела гIямру!
Дерхъабгу, хIела хъуми!
Баракатра шаддешла,
Хьурабиабну, хъули.
Дунъяличир акIнира
Аллагьла кьадар саби,
ХIу нушала лернира
Нушала шаддеш саби.
Аминат, хIела кьалам
БугабикIаб мурталра,
ХIела гIямрула бурхIни,
ШаладикIаб гьаннара.
Кулпет арали калаб
ХIу мицIирли лералри,
Къавтмабиабгу лезми
Даргантас, хIу, лукIули.
Арадешра, гIяхIдешра
Хьурадираб юртлизи
Къакъбяхъри даргантала,
Аминат, хIу, рерхъаби!»
Наб иларад аррукьес гьамадли ахIенри. Баркалла биаб хIурхъантас, ила бакIибти багьадуртас. Чилалра давла-масличи, ери-юртличи ну мяштIхIериубра дила гIямрулизир. Заманала гIяхIли диахIелли нуша ишар, нушаб дахъал секIал гIягIнилив? Багьудлуми, гIилму, рухIла давла — илизиб чебиулра нуни адамла жагадеш, дурхъадеш. Илгъунари ХIурхъила шира. Нуриятла ва ГIябдуллагьла бархIехъла заманара уркIбала берхIила шаладешли бицIибси, гIяхIялдешлис дурхъаси анкъи хъумхIертесири.
ХIурхъантачила дила пикруми гьаларра бегIлара дурхъатири. Амма нуни чебаибсини гIуррара илди дурхъатили детаахъур. Арали батаб ХIурхъила ши ва хъурхъанти.
Дила дурхъаси ХIурхъи
Дила дурхъаси ХIурхъи
Ванза багьадуртала,
ЛукIулира хIед далай
БакIили гьав уркIила.
Улка машгьурбарибти
ХIела саб гIялимтира,
Девла урибси уста
ГIямарла Батирайра.
Гьунартачи арцурти
ЯхI чIумати уршбира,
ГIялам гIяшикьбарибти
ХIял умути рурсбира.
Дурхъаси зияратван
ХIечи гьуни ахъира,
Идбагуниван билзан
Наб хIела гIялимтира.
Берхъаби ахъбикIаби
Тахо-Годила ванза,
Пахрури хIу гIяламла,
Анкъири шягIиртала.
Дунъяличиб машгьурти
Устазунира хIела,
Дагъиста дурхъал багьа
БакIахъиб шягIиртара.
Хабарла саби хIела
Исбагьиби рурсбира,
ЯхI-хIяя умухIели
Уктемли башутира.
Даргала дурхъал ХIурхъи
ГIурра берхъаби даршна,
ХIечиб пахрубирули
ХIед даимал рулгулра.