ГIилмулизиб талихI баргибси

ЧIумати яхI-сабур­ли­чил, адаб-хIяяличил гIям­рула бузерилизир къар­ши­дир­кути лугри-катругуначи, хъя­бугьрумачи хIерхIеили, ил­ди умутчерли дяхIиули, ду­ги-хIери цадарили, сели­сал­ра мукIурхIебакIили ва се­ли­зи­­бадалра гIелум­хIе­би­зур­ли­, лерилра цIакьанира уста­деш­­ра пайдаладирули бу­зу­ти­ адамти леб.

Васвасъала агар­ли бурес вирус илгъуна адам сари или ДР-ла ХI.ЦIа­да­­сала уличилси РАН-ла ДФИЦ-ла мезла, ли­тературала ва ис­кусствола инс­титутла гIил­му­ла бекI­­ли­риубсигъуна хIян­чи­зар, Рос­­сияла писательтала Союзла член, художествола ва гIил­му­ла жузала автор, га­зе­табала ва журналтала марси гьалмагъ Ами­нат ГIяб­дул­ма­жи­дов­на ГIя­ли­­ха­нова.
А.ГIялиханова акIубси сари 1936 ибил дуслизир Лавашала районна МикIхIила шилизир. Илини 1953 ибил дуслизиб «шула» кьиматуначил шила школа таманбариб. Школализир ручIухIелил урус мезла ва литературала дурсрачи илала диги акIуб. Школа таманбарили гIергъи, ил С.Стальскийла уличилси пединститутла (гьанна ДГУ) урус мезла отделениелизи карерхур.
Институтлизирра ил бел­чIудила гьабкьябала къяяназир рири, гIилмула далдуцуназир бу­тIакьяндеш дири. Пре­по­да­вательти Аминатла бел­чIу­ди­личи разили бири.
БелчIудила авалра дуслизир урус мезла ва литерату­ра­л­а предметуни мурхьли дяркъур.
Аминатли 1957 ибил дуслизиб институт ункъли хъараахъур. Багьудила Министерст­вола комиссияли ил сари акIуб­си шила школализир ру­за­­хъес рархьиб. Илини дурсри­ дурхIнас аргъес гьамадси тя­хIярли кадирхьи. Дурсрачир ус­­­­тадешличил чебаъла ваяхI пай­­­даладири, имцIаливан, су­не­ни да­рибти.
А.ГIялихановани, сунела санигIятличи чекаризурли рузули, бучIантазир диги адилкьи ва илдази мурхьти багьудлуми кай­сахъи. ГIибратчерси, сабурчерси, бархьдеш дигахъуси, гIям­­рула мягIни-хIял далуси му­­гIял­­л­им рири Аминат.
МикIхIила школализиб хIя­бал дус хIян­чи барили, Амина­т МяхIячкъалализи геч­риуб ва «Дагъиста хьунул адам» журналла литературный хIян­чи­зарли рузес рехIрихьиб. Ил­­хIели журналисти­кала сани­гIят­личил тянишриуб. Аминатла бел­кIани 1961 ибил дусличирад дехI­ди­хьили «Колхозла байрахъ», «Замана» газетабазир, «Гьалмагъдеш», «Литерату­рала Дагъистан», «Халкьанала гьалмагъдеш», «Советский Да­­­гъис­тан», «Кавказла гIеб-гIе­­багьни» журналтазир дурадул­хъу­тири. Илини прозализи халаси пай кабихьиб.
«Дагъиста хьунул адам» жур­наллизир рузули хьалли, А.ГIя­­­­лихановала пикри саб­ри гIил­­мула хIянчизар ретаэс­, сунени чеббикIибси гIил­мула кьяли мурхьбарес, тIинтI­барес ва че­би­цIа­хъес. Ил М.Ломоносовла уличилси Моск­­­­ва­ла университетла ас­­пи­ран­­ту­рализи карерхур.
ЯхIчерси А.ГIялихановани 1966 ибил дуслизиб «Даргала лирикала жураби детаъни ва гьаладяхI дашни» бикIуси гIил­мула хIянчи кабизахъур. Аспирантура таманбарили, А.ГIялиханова 1966 ибил дус­ла сентябрьла 29-личир ХI.ЦIа­дасала уличилси мезла, ли­тературала ва искусствола институтлизир гIилмула риш­тIалгъуна хIянчизарли рузес рехI­рихьиб. 1976 ибил дусличирад рехIрихьили авал дус институтла гIилмула секретарьла къуллукъуни дузахъули калун. КIинайс ил Дагъиста литературала отделлизи шуррухъун. Пенсияличи аррукьяйчи ил отделлизир рузусири. Халати жавабкардешличил, сабурличил, черетаибдешличил баягъи институтлизир 52 дус рузули калун. Дагъиста РАН-ла ДФИЦ-ла руководство А.ГIялихановачи даим разили бири.
Ил заманализир Аминатли 30 гIилмула ва художествола жузи, гIяхIцад гIилмула хIян­чурби делкIун. Марлира, Ами­натли сунела талихI литературала гIилмулизиб баргиб. Илини учительтас, студентунас, гIилмула хIянчизартас рухIла давла хIядурбариб.
«Колхозла байрахъ» газе­тализиб 1961 ибил дуслизиб Аминатла «МяржхIейрути ги­ми» бикIуси литературала-кри­ти­к­ала макьала дурабухъун­, са­бира даргала поэзияла клас­сик ГI.Батирайлис багъишлабарибси.
ГIилмула кандидат ретаурли гIергъи, А.ГIялихановани Дагъиста литература мурхьли руркъули, сабухъчерли рузули, гIилмула хIянчурби лукIули чеахърикIесрииб. ГI.Батирайла творчество руркъули илини лебгIеб халаси кьадрила, баркаллаличи лайикьси хIянчи бариб. Илала творчестволизир гьалар агарти баянти кадизахъур, даргала поэзияла классикла гIямруличила ва творчестволичила гIилмула кIел жуз делкIун. Илди жузала кьадри дебали халаси саби мугIяллимтас, студентунас ва преподавательтас. Батирайлис багъишлабарибси жузла гьалагъайлизиб Аминатли лукIули сари: «Батирай даргантала пахрули ва байрахъли кавлан».
А.ГIялихановани гIилмула хIялумцIлаби дурадеркIили, даргала пагьмучебти писательти УмуряхIил Шапиевас ва Сагид ГIябдуллаевлис багъишладарибти дебали мягIничерти монографияби делкIун. Илкьяйда, А.ГIялихановани даргала халкьла пагьму бучес халаси хIянчи бариб, хаслира, МикI­хIила халкьла. Ахирра ил бу­чиб, илала жураби кадизахъур­. Кавказла, Средняя Азияла фольклорличил Мик­хIи­ла фольклорла бархбас леб­нира кабизахъур илини.
Сунела дудеш ГIябдул­ма­жид ГIяли­ха­новли декIар-декIарти замунтазир дел­кIун­ти ва печатьлизир дураибти произ­ве­дениеби цаладяхъили «Чер­ди­кIибти» би­кIуси ца жуз дураиб.
Аминат ГIябдулмажидов­нала хIялалси гIилмула бузери хIукуматли ахъли кьиматлабарибси саби. Ил дипломтачи, ХIурматла Грамотабачи, баркаллала кагъуртачи лайикьрикиб, дурхъати савгъатуни шабагъатладариб. 1992 ибил дуслизиб илис ГI.Батирайла уличилси премия бедиб. Нуни хIед къаркъаван чIумаси арадешра, талихIра, берхIила нурван ухути духъянти гIямрура дулгулра, Аминат ГIялиханова.