Муэртазир – къаркъуби

Республикала цент­раль­ная боль­ни­ца­лизи карихьес чумал тух­турличи дугьаризурли ха­ласи къияйчил направление бикахъира.

Дила чархлизирти лерилра излуми гьанна агардирахъу яра кункдирахъу или разилири ну илхIели. Балути тухтуртала гIяхIдешли, направлениела кIапIила кIиибил бяхIлизи 1,12 ибси лугIи кабатурли «Приемный покойлизирси» медсестрани лябкьуси жумягIла талат бархIи цаибил кардио­логиялизиб хIед мер бирарну ракIи или, ну жумягI бархIи хъули рархьира. Ил рикIуси бархIи ракIили, цаибил кардиологияла 12 ибил палатализи арицIулра. Илаб бацIси кровать че­баиб­хIели разириубра «хIе­ра, сецад гьамадбарилил зягIип­ти кьабулбирнила тя­хIяр, бу­сягIятал палатализи рар­хь­и­ра дахъал гьунби хIе­ду­ха­хъи­ли». ЦIуба халатла регI хьу­нул адам арацIили па­ла­­тализи набчи тамашали хIер­ризур ва иб:
– ХIу чи сарри?
– ЗягIипси адамра.
– Чили иша рархьири?
Нуни направление чебиахъулра.
– ХIуни сен хIергъуси 1.12 иб­си лугIи цаибил кардиологияла 12 палата ахIи, цаибил дерхI­личибси 12 ибил кабинет биъни.
– Нуни чинад балуси бегI гьалар иша ракIили риасли, ва чилилра чебетаахъили ил секIайчила хIебуриб биалли.
КарацIира авъибил дерхI­личирадли приемный покойлизи ва 12 ибил кабинетла гьала ила абацIес или тIаш­бизуртала къяйлизи тIаш­ризурра. Къал­ма­къар­ли­зи ахъибталагъунти ил ка­бинет­лизирадли тIама-гьама аргъибхIели, унза бара гьаргдарирагу, иларадли тIамадариб «Быстро закрывайте двери!». Нуни бусягIятал унза гIе­кIира ва илабти полицияла хIян­чи­зартира цIуба халатунала бегI­тира терсли гъайбикIули че­баиб­хIели тамашариубра ва сагадан алав хIерризурра ну полицияла организациялизиррал яра поликлиникализиррал аргъес багьандан. ГIур кьанниван адацIахъира кабинетлизи. Разиагардешличил жагьил тухтурли набзибадли кIапIи сасиб ва 3-ибил кардиология ибси белкI хилтIбариб. Ну цаибиллизи аркьусира рикIирагу ,илини наб унзаличибяхI гьуни чебаахъиб.
– ГIур чина архуси иш кIапIи? – ласряхъили ил хамси тухтурлизи хьарбаира.
– ХIези ирагу 8-ибил кабинетлизи рукьен или.
– Нура гIянцIа ахIенрагу, аргъесли сен хIебуруси.
8-ибил палатализи арацIира. Илар рухъна лерри, кариили рисули. Иличи черулхъулри илала кагъуртазир риркьуси медсестра. Урус мезра ункъли хIедалуси рухънани жавабти лугулригу, амма рурсилис илала жавабти гIяхIдилзули ахIенри.
– Эй, хIела чарх арабаркь, сен ишичи вяврикIулри хIу, ишала се зугIяла лебал, иш сен рисулил, сен хьархIебиида?
– Дила уршила инсульт бетаурли саби, ил гъайвикIес яра шикьухъес вирули ахIен. Се бирусил нуни балули ахIенра… агьи-агьи….
Нуни направление чеба­ахъиб­хIелира медсестрани ахъли тIамадариб:
– Паспортлара страховкалара ксерокопия барес рукьен, кьакьализибси киосклизиб ксерокс хебну.
«Агь пякьирти, ишди цаца­бехI­ти зягIипти секьяйда башулира ила», – пикририкIулра ну дахъал машинабала дайларад рикили киоскличи гъамрирухIели.
Ахирра ракIира 3-ибил кардиологиялизи. Практиканткабани ЭКГ барахъес рукира ва гIур ну 3-ибил палатализи рархьира. Илаб биштIати дурхIни ита-иша дуцIбикIулри, набчи тамашали хIербикIулри, илдала неш рисули кроватьлар симкьрикIулри, кIел кровать дацIлири. Палатализив мурул адамра леври. Ил ухIна-дура вашули чисрил ургъулри:
– ХIушази нуни чебиахъисну, тIашдизирая, жумягIцад карихьи риалра дила хьунуйс я система кабирхьуси агара, я хIерикIуси агара. ХIила гъяж ахъбиубли, къагъриубли карикили, «Къалабаси кумекла» машиналичир кили хьалли, иличи пикри бяхIчииуси агара…
Нуни ил хъалибарг биъни аргъира, 6 дурхIяра неш-дудешра. Гьала-гьала кьалли наб гьанбикибсири цыганти бургар садакьа барахъес ил палатализи бухIнабикибти или. Лебталалра бегIталагъунти хьанцIа хIулбира шалати гъезра хIясибдарибхIели, илди урусуни биъни аргъира.
ГIур палатализи виш­тIасилис раибси жагьил хьунул адам рухIнарухъун. Иличи ну суал бухIнаси хIерличил хIерризурхIели ил рикIар:
– Нура иша караркьибсира, хIила гъяж ахъли саби дилара. Амма хIерикIуси агара, – илра рисирииб.
Ну уркIаира илди зягIип­та­ни ва палатализирадли дурарухъунра, отделениела заведующаяличи арацIили цархIил палатализи рархьахъес тиладирухъунра.
– Нушала цархIил палатализиб мер агара, – рикIар заведующая ва бяргIибси хIерличил набчи хIерризур. Нуни селра хIеира ва иличирадли гьарахърикира.
Рамсурси наб бамсриахъес дигулри, амма палатализибти зягIипсила хъалибарг аркьули ахIенри, чула хъулибван дурхIни ита-иша дуцIбикIулри, илдала дудеш хьунул адамтала палата биъниличира хIер­хIеили тухтуртас ургъули кайилри.
Ахирра илди арбякьун­хIе­ли, кроватьличи кариира ва кIинайс карихьес ралризур­рагу, къаркъала бутIаличи карииб­хIе­ливан бизур. ХIер­ри­кIулрагу, бикIуливан, азир дус биубси букIукабиубли, бур­дибси буруш чебиулра. Сен ишкьяйда чIумасил иш или някъбачил хахамбирулра. Илар бала кьалли чина диэса, бамбара лертигъунти ахIен или бурдибси гIямилизирти тамашала секIайчи хIерризурра. Илди, урусуни бикIуливан, отходуни сарри муртрил палтар яра цархIилти секIли ибути фабрикабазирти ва игьес хIяжатти. Илди пайдаладаресил мер баргибсигъунари итхIели улка мискинхIели, туснакъунас дурги илди буршми хIядурдарибти. ХIера, чинар пайдаладирулил илди. Сецад заманалис пайдаладирулил багьесра гьамадли ахIен. Илдала чула къупри дуркькадиубхIели, кIиэсти чIянкIила къупри даршилри, гIур хIябэсилра… Илди пякьирти буршмани чум азир зягIипти чебаибал, чили бала ва сецIад нургъби картIибал илдачи секьяйда белгибируси…
Илди буршмачи мешутири цархIилти больницализир пайдаладирути ваяхIра, сигли дергунти кроватунира, тумбочкабира…
Палатала улкьай гьарглири ва чинадрил дубурла гьалакси варачаннагъунти кIухла тIамри чедихулри. ХIеррикIулра, нушала палаталичи бяхIчили чумал ганзла ит шайчиб халаси юрт тIашлири. Илала бяхI зурбати кондиционертани баршилри. Илдала тIамри цахI­на­дикили «варачан» бетаурлири.
Дукахъес жидарибхIелира тамашахIериэс хIериубра. Ца биштIаси столоваялизи кIел отделениела зягIипти цалабикилри ва талкучкаличибван абархили хурегличи хъямбашулри мурул адамтира хьунул адамтира. ВиштIасилисгъуна кашра байхъала стакан дертур ниълара гиб поварли, ва илдира касили палатализи гьайриубра, столоваялизиб кариэс мерра аги…
Бухъяна жаняхIла ца дублаб саби хIяш. Илар сари тIалхIяна ицути, дазала дирути… Ила гIяйсначил башути бухънакабаибти адамти чебаибхIели, уркIецIихIедухъес тяхIяр аги. Илди жаняхI буцибти лугIяна, хIусбикIуси хIеркIличи мешубиркуси чIябарличибад сегъуна къияндешличил башулрил чебаибхIели, ну тамай уркIкарухъунра. Гьайгьай, жаняхIлизиб ремонт барилри, комиссия бакIалли, чебаахъес бурги илгъуна баркьуди дура­бер­кIибсира. Палатаби чили ремонтдирутирил ва иларти духънакадаибти ваяхI чили дарсдирутил багьес гьамадли ахIен.
Савлиличирадли бархIи ахъайчи хIерли кариира, амма тухтур дакIухIевхъун. Нура дила излумала халубачи гIурра нервабала бархибдешра чедихьили баягъи «къаркъала» бурушличи геррухъунра. Ну шакра хIерикили дилара нургъби ила гердухъун. «Агь, хIела вегIебш, дила нургъби камли дурги, илдира хили ра­кIил­ра иша. Изала сагъбарес хьуликIуси иткъира чейули ахIенра», – кьакьадешлизиб гьалакли тимхъбикIес кабиибси уркIиличи някъра чебуцили карихьунра… Кондиционертала «варачай» русаахъес хIералтули, чумал сягIят паргъатагарли калунра, гIур багьла-багьлали гьанкI чеба­кIиб…
… Муэр чебиулра. Ца шилизир гъятIкадиибти хъулри сарри, ва илди гъятIбиълумала дайлар ну карихьес мерлигIир умцIулри. Илаб балути адамти лебри, амма илди набчибяхI хIералра билзули ахIенри. Илдани набзи салам лугули ахIенри ва чина-сабил гьарахъли хIербикIулри. Рамсурси ну гъятIбиълумала къаркъубачи карихьунра…
Хабарагарли мякьларсила цIумли чераргъахъира.
– Дила лебилра чарх изахъулигу иш къаркъагъуна бурушли, муэрлизир рархли къаркъубала къадализир кари­килригу. ХIила гъяж ахъ­биуб­ли, виштIасилис зарал хIебиахъес, больницализи ракIира, гIур чина рукьишара, чинаб кумекбаресара…