ХIялалси хIянчи барибси

ГIергъити дусмазиб хIял-тIабигIят руркъуси гIил­му (психология) жигарчебли гьалабяхI башули саби, се­нахIенну ил шайчибси адамла арадеш, кьаркьа арадешличиб камли мягIничебси ахIен.

Психика араси адам — жа­ми­гIятлизив кагибси, паргъатси, сунела хутIла цIакь гIягIниси тя­хIярли гIямрулизиб бетерхахъес балуси, бажар-жигарла адам сай.
Кадиркути алавчарти­ анцI­букьунани халаси асар би­ру­си саби адамла хIял-тIа­би­гIят­ли­чи. Ил багьандан дебали мягI­ничебсили бе­­тару­ли саби виш­­­тIахIейчивад дур­­хIялис хIя­жат­си къуллукъбир­ни, за­мана­ декIар­бир­ни, диги чебиахъни, гьарил шайчивад ил гIевуцни ва гIям­рула мягIна бархьли ар­гъахън­и. Хъалибарглизиб­цун ахIенну, шко­ла­базиб­ра, яс­ли­ба­зиб­ра, жу­ра-журала тре­ни­­н­гуни, устадешла дурсри ва цар­хIилти их­ти­латуни­ дура­дур­кIули, дурхIначил пси­хологуни бузес хIяжатли са­би.
ХIера, ишди бурхI­назиб наб ца психологличил их­тилатбарес им­кан­бакIиб. Ил сари дахъал дусмазиб хIян­чи барибси, чум­ра ­дур­хIя­ли­с кумек гIеб­ба­ахъиб­си Рабазанова Мариям ГIисаевна.
Ил акIубси сари 1968 ибил дуслизир ГIяймау­ма­хьила шилизир.
1985 ибил дуслизиб шила школа таманбарили гIергъи, ил 1986 ибил дуслизир Избербашлизибси училищелизи карерхурсири. Илаб Мариям ГIи­саев­нани радиомонтажницала санигIят чеббикIиб. Училищелизиб белчIуди хъараахъурхIели, 1988 ибил дуслизир радиотехнический техникумлизиб белчIуди даимбариб.
Халкьли учIес дигуси адамлис, селра диргалабулхъуси ахIен или бурули бирар. ХIера, илкьяйдали чебяхIси даражала белчIуди касес дигуси М.Ра­ба­за­новасра сунела кIел дурхIя дирга­ла­хIе­бу­хъун. 1999 ибил дуслизир ил Дагъистанна Пачалихъла Университетла психологияла факультетлизи карерхур.
— Мариям ГIисаевна, психологла хIянчи илцад- декIар гьамадси ахIенгу, сен хIуни психологла санигIят чеббикIирив?
— Нуни школа таманбарибхIели, Дагъистаннизиб психологияла факультет лебси ахIенри. Кьанни ил санигIятличила бикьухIели, наб ил дебали тамашаласили бизур. БархIиличи-бархIи ну имцIали пикририкIес кариира. Ил набчи хасси санигIят биъниличи умут бихьибхIели, 30 дусла гIямруличир, 1999 ибил дуслизир ну психологияла факультетлизи заочно карерхурсири.
— Ил кьялилизир мурт рузес рехIрихьибсири?
— ХIянчи барес дила халаси иштяхI лебри, ил ба­гьандан хIябъибил курслизир ручIухIели, ну рузес рехI­рихьибсири. Дила багьуди гьар бархIила гIям­ру­лизир пайдаладирухIели, психологиялизир ну гIурра гьаларяхI аррякьунра. ИтхIелла манзил Мя­хIяч­къалализиб 26 ибил школа бегIла халаси бирусири. Илаб нуни ца-кIел баз завуч-организаторла хIянчи барили, психологла санигIятличи шуррухъунсири.
— ХIебиалли хIу биштIатала психолог сарри. ХIуни халатачил хIянчи баририв?
— Халатачил-декIар нуни халаси хIянчи хIебарира. Гьаланачи школализир рузес рехIрихьнили, дила бузери биштIатачил даимбиуб. Илдала дунъя руркъес ну рехIрихьира.
— Мариям ГIисаевна, хIела пикрили, психологлис сегъуна хатIа барес асухIебирара?
— ХIечи игьдибар бихьибтала пикруми хIябэсил адамлизи аргъахъни — бегIлара халаси хатIа саби. ДекIардеш агара, сегъунти дусмала адам виалра, чисалра гьамадли хIебирар вегIла шишимти гьаргдарес.
— Жура-журала дусмала дурхIначил хIянчи бирес, илдала къияндешуни иргъес, челукьути ирзес гьарилли вирхIейрар. Наб гьанбиркули саби, психологла чIумати хIял-тIабигIят диэс гIягIнити сари.
— ГIе, бархьси саби. Лерилра къияндешуни уркIиличи чекадурцес асухIебирар, амма вегIлаван илди аргъили, гьариллис кумекбирес хIяжатси саби. Гьайгьайрагу, хIянчи дигусилис селра къиянси агара, — иб илини пишряхъили.
— ХIела дурхIни абилкьнилизиб багалабиубу хIед психологла санигIят?
— Гьайгьайрагу, цараван биэс асухIебирар. Нуни итмаданал дурхIнала мурад иргъира. Илдас хIяжатси насихIят бурес бажардириркира.
— Психологиялизиб дахъал дусмазиб хIянчи барибси адам сарлин, сегъуна насихIят бурес рируда нушала бучIантас.
— ИшбархIи нуша дебали бархибси дунъяличир хIердирулра. БегIтази тилади саби, дурхIначи чекадизурли диреная. Заманаличиб икьала гIеббаахъес бажардихIейкибси дурхIялис гIямрула гьуни къиянсили уббулхъан. Гьар бархIи психология гьалабяхI башули саби. Жура-журала тренингуни имцIадикIули сари. ДурхIни ила бикеная, илдачил хIянчи биреная. Челукьуси секIал дигIянхIебирахъес, дурхIнази мурталра гъайдикIеная, илдачил гъамли диреная.
— Баркалла, Мариям ГIисаевна, хIедра чIумаси арадеш ва хъалибарглизиб талихI дулгулра.
Ца адамлисалра кумекбарес бажардиикибсиличи, ЧевяхIсини халаси уркIецIи бируси саби. ХIера, илгъуна хIялалси бузерила адам ретарули сари Рабазанова Мариям ГIисаевнара.
Гьанна ил МяхIячкъалализир хIеррирули сари. Илала леб кIел урши-рурси ва илдала биштIати. ДурхIнас рируси кумекбирули, хIулкIули ил хIерка­ри­рули сари. Ил ахIену гьатIи, адамла талихI?