Дунъяличиб, бурес агарли, гIяхIти адамти бахъал саби, или хIебиаллири дунъя гьалабяхI хIебаши, жагахIебикIи. Вайтира лебли бургар, вайти биъниличила чули хIебалули биалра. Илданира, дунъя гьалабяхI башахъес кумекбирули бургар. Карилизиб кьацI буцIухIели цIа имцIабаралли, берцIес гьалаб цIухбарили, кьацI игахъу. Дунъя, гIяхIла шайчи гьалакли гьайхIебиахъес, гIур къардбухъи кахIебикахъес, машинабас тормозуниван, дунъялис «вайти» адамтанира кумекбирули бургар. Ну вайсира, нуни чисалра гIяхIдеш хIебирис викIуси адам, левси ургар или наб гьанбиркули ахIен. Вайти адамти — илди цацахIели шайтIай чеббалкIахъунти саби.
Дарган мезличил дурабулхъуси «Дагъиста хьунул адам» журналла редактор ПатIимат ВяхIидовас дигуливан иш дунъя гьайбиаллири, нуша хIердируси манзиллизибал, ил гьалжаналичи шурбулхъи.
Дарган ва урус мезличил дурадухъунти «Редакторла дневник» бикIути халали ахIенти жузазир гьанналаур нуни хIедалути дахъал гIякьлула дугьби даргира.
«Дунъяличиб, вегIла муруйчилара дурхIначилара дакIубируси къайгъиличибра дурхъаси секIал, хьунул адамла гIямрулизиб лебси ахIен», — лукIули сари илини. Наб илкьяйда гьанбиркуси ахIенри, дигуси барес диргаладулхъути, амма хIедарес чараагарти къайгъниван кьабулдирутири хъали-цIализирти хIянчи. Аллагьли гибси дурхъадеш кьиматлабарес хIебагьалли, вегIлис дигусиличи аркьуси дякьра бухъянбирули саби илини.
Дила белкIани гIердуцибси, ну аркьуси дякь гьарзабарибси кумекчили ретаур ПатIимат ВяхIидова.
Баргили замана, набчила пикририкIули, зянкърикIули кадухахъили нуни делкIунти хабурти, лукIутас бахъ кьакьаси, «Дагъиста хьунул адам» журналла бяхIянази, дила хабурти, гьачамцунра ахIи, кадяхъибтири. Хъулирси, газетабала, журналтала хIянчилизирад гьарахъси наб, гьанбиркусири дила белкIани чараагарли гIягIнити дургар или.
Илини делкIунти делчIунхIели чебаира, уркIила гьарзадеш, цархIилтас гIяхIдеш барес, илала гьалакдеш.
Марли набцун сарив илала гIякьлуми, яра илди бахъал хьунул адамтас гIягIнилив? «Ца хьунул адамли лерилра хъали-цIала къайгъни сунечи чесили, илдала декIдеш чекасес хIериубли, итил дунъяличи аррякьи сари, илала хIябал цIуръабиубти дурхIя гIелаб кали саби», — лукIули сари ПатIиматли. Дила нешла рузикьарличилра илгъуна бетаурсири. Чула дурхIни багьандан биалра, саби ахIерабарахъес гIеббурули сари илини, хьунул адамтази.
ПатIиматла гьарил белкIлизиб гIякьлу бургулра, гьанналауб нуни хIебалуси, —«Чедидикес багьандан, селисалра гьалаб нушани балули диэс гIягIнибиркур, нушаб се дигулрал чIумали багьес», — лукIули сари ПатIиматли. Пикри леб рякьи хьарбаэс, дунъяличир дарес дигути, дилаван дахъал лерхIели се барес гIягIнисил. Иличила дила белкIани дучIутазира бурис. Наб гьанбиркули саби, иличилара ПатIиматли балули рургар или.
«Дила нешли, хъалибарглизир алкIути тIягIямагарти аваралис, имцIати гъай-мезлис гIяйибла регIлизи мурталра хьунул адам халрирусири», — гIурра лукIули сари ПатIиматли.
Бархьли бурасли, дила нешра илкьяйда пикририкIусири: «Чучи пяхъбикIахъес тIерхьуби, хьунрани сари муйлала някъбази дедлугути».
Аллагьла дин-тIягIятличи чекаризурси, дурхъаси Кьуръа аятуначи ва нушала Идбагла хIядисуначи хъарихъули гIямру дуркIуси, дурхъаси хIяж барибси хIяжи, ПатIимат ВяхIидовала дахъал лер хьунул адамтази дурути гIякьлуми ва гIяхIти пикруми. Гьаннала заманала хьунул адамтас, жагьилтас, гIямру деркIибтасра бархли, илала гIякьлумани бархьси гьуни чебиахъули саби, ва секьяйда хIериэс гIягIнилил гIеббурули саби.
«Гьарил хьунул адамла чархлизир хIябал уркIи лер; рурсила уркIи, хьуна уркIи, нешла уркIи. Илди хIябалра уркIи сунечила пикридикIухIели, мурул адам гьарли-марли талихIчевли вирар. Ил илцадра талихIчевли сай, сецадла кьадар сунела талихI аргъес вирули виаллира». ПатIиматла ил пикри наб гIяхIбизур. Наб гьанбиркуливан, мурул адамтанира, мурталра-декIар балули ахIен, чула талихI кьиматлабарес. Илдира хатIабиркули саби, гIямрула гьундурачиб бархьси гьуни хIебаргили кавлутира камли ахIен.
«Ахъдешличи заклизибяхI гьуцIбикIуси галга, сагати кьялуби датаэс урузкIули хIебирар. ВегIличи вегI вирхули виэс гIягIниси саби», — марли, наб бурибсигъуна гIякьлу саби ПатIиматла. Ну васвасрикIусира, гIяхIцад набчи бирхауди лебли-биалра, ил камли саби, гIурра имцIали биэс гIягIнили саби. Галгали, сунени хIедакIахъалли, илала кьялуби чилилра дакIударес хIебирар кьалли.
Галга ахъбикIес багьандан гIяхIси гIянжира, закла ряхIматра, берхIила ванадешра чараагарти сари. Адамлисра, узули ахъикIес багьандан, мякьлаб уркIи аргъибти адамти гIягIнили саби. Илди мурталра вегIла мякьлаб биахъес багьандан, гьариллис малхIямсили виэс чараагарси саби.
«МалхIямдеш – шала саби,
МалхIямти дугьби – мякьи сари,
ГIяхIти пикруми – сари вавни,
ГIяхIти баркьудлуми – сари цIедеш».
Илди пикруми дурули сари ПатIиматли.
«ГIяхIти гъайличил барахъес хIейубси, къалмакъарличил барахъес хIейрар», —рикIусири дила нешра.
Дунъяличир вегIлис дигути секIал сархес малхIямдешличил гьамадли саби, жалтачил гъай-мезличилван ахIи. Адамтачил малхIямли хIериэс балули виалли, Аллагьли илис бедибси давла саби. Чула ургаб малхIямдешличил хIербирути адамтала гIямрула галгуби ахъдикIар, илдачир вавнира пархдикIар, цIедешра дилкьан.
«БегIлара хIейгибизеси, — адамтас хIу хIейгахъули виъниличила багьни саби», — рикIули сари ПатIимат сунела халали ахIенси жузла бехIбихьудлизир. Нунира гIячихъли балас, адамтас хIейгули виалли, селра гьалабяхI хIякьули тIашкабилзан, лерилра къайгънира заяли аркьян. Алавчартас дигахъули калес багьандан, Аллагьла каламлизи делкIунти гIякьлумачи хъарихъули хIериэс чараагарси саби. ГIямру деркIили гIергъицун иличила аргъира. Гьалаб наб гьанбиркусири, вегIла бузерили, багьудили, бажардили лерил секIал сархес вирар или.
ГIурра ПатIиматла ца пикри наб гIяхIбизур, — «Дила пикрили, иш дунъяличиб бегIлара халаси разидешлизи халбарес вирар бегIтасра, тухумтасра, бархкьябасра, алавчартасра хIу дигахъули виъни». ПатIиматла ил пикриличи чеимцIабарес рирус, — «Адамла халаси талихI саби, шалати пикрумазив, уркIилизирти дигилизив хатIахIейкили, гIямру ардякьи гIергъира, алавчартачи, гъамтачи, ахIертачи диги уркIилизир ламдикIули диалли». Дунъяличир лерти дахъал вайти-гIяхIтани, дусми аркьуцадра, бегIлара вегIлис дурхъати адамтачивад гьарахъиркахъути анцIбукьунира камли ахIен. Чилра чеваэс хIейгути анцIбукьунира дирар гIямрулизир. Ил багьандан бургар, вегIла гъамтазивад къябвердни, Аллагь чевхIерхути бунагьунази халбируси. Ил дебали бархьси саби, вегIла гъамтачи гъамли калес виалли, дунъяла давла илизиб саби. ГIямрулизиб бархьси гьуни, дигилизиб ва малхIямдешлизиб саби. ПатIимат рархьли рикIули сари.
Сунела белкIаначил ПатIимат, наб гIяхIси ихтилатчи ретаур. Нуни гIерасести дахъал гIякьлуми даргира илала белкIаназир. Ил гIядатла хьунул адам хIериъни итира балусири. Илини делкIунти делчIи гIергъи, алавчарси дунъяличи булан, декIарси хIерличил хIерризурра.
«АхIерти дила дагъистанланти» бикIуси жуз белчIи гIергъи аргъира, илала лерилра пикруми хIябал девлизир диъни. Ил жузлизиб гьанбушибтира, гьанхIебушили калунтира, лебилра дагъистанланти илис дебали ахIерли саби. Пикрибарая, илди лебтасалра ПатIиматра илкьяйда ахIерли риалли, сецад давла лебал илала. Ма ша Аллагь.
«Халкьла ургар гIялимти сарливан, нуша машгьурмайраба Аллагь», — ЧIиркIейлизивадси СягIид Апандила (гьалжанала агьлула ветааб) илгъуна балга нуни уркIилизи буцибсири. Ил пикрили рургар ПатIиматра, машгьурриэс хьулхIерикIули, алавчартас дигила, малхIямдешла шала буртIули хIеррируси. Ил балгала чеди нунира балга бурулра, — «Гьарил хIела пикри-кьаслизир Аллагьли гIерруцаби, ахIерарараби, дурхъаси ула регI, ПатIимат ХIяжиевна ВяхIидова.