Даширая гIяхIладли

Дубуртар Улкала жагадешличила дахъал къугъати гъай дурули сари ва лукIули дирар. Дусла чиди-дигара манзиллизиб ил хабарлизиб буруси Гьалжанала анхъгъуна бирар. Гьарил манзилла сунечи хасти тIабигIятли гьаладирхьути тамашала някьишра адамли хIясибхIедарес хIейрар. Дахадаевланти гIяхIлас дяхI шалати ва сахаватти адамти саби. Районна къугъати мер-муса чедаэс ва пергерти дубурлантачил тянишбиэс туристуниван бахъал адамти башули бирар мурталра. Илкьяйдали ил халкьлис пайдаласи кьяли гьалабяхI букес ва туризмала кумекличил тарихлашал мягIничерти мер-муса чедаэс бахълис имканти алкIахънира дигеси саби.
ГIе, Дагъистаннизиб ва илкьяйдали нушала районнизибра туризм гьалабяхI букес или дахъал делкIи сари, гьатIира дахъал дургар хIякимтала совещаниебачир дурутира. Ил багьандан, гьалабван кабикибси анцIбукьличила бурес ибси кьасличил нунира кагъар-кьалам някълизи касира.

Ил анцIбукь кабикибси саби ишдусла апрельла ахирличиб. ГIяштила шилизивадси урга даражала школала мугIяллим Шарипов ГIямар ГIялиевичличил бетаурси саби ил. Илини бурни хIясибли, бархIехъла замана сабри, хIерила манзиллизир дехIдихьибти заб урга-ургади дяхIиличи шурдулхъулри. — Заб тIашдизур, камси замана бугIярбиуб. Ил багьандан печь абикьес или урцул кадухес хъуливад гьаргала дуравхъунра, — бурули сай ГIямар ГIялиевичли, — ил замана гъалцад адам шила гумайлизиб багьарибиуб. Илди туристуни биъни багьеслири.
Туристуни ГI.Шариповличи гъамбиуб, жагали саламра бедили, дуги беркIеси мер баргахъес тиладибариб. Заблиу бикили, илдала куц-кабизра язихъдизести: бекIличибад кьяшмачи бикайчи бемхIурлири, бяргIилира сабри.
Илдази ГIямар ГIялиевичли багьахъур ну гьанна дебали вархилра, гIямрула рархкья хъулир агара или. ГIяхIлас кьалли беркала хIядурбаресра хIяжатлиригу. ГIямарла хьунул шагьарлизибти дурхIначи аррякьи руилри. ГIяхIлас бусес кабихьесра даари буруш-гIянала аги.
ГIямарлис дубурлантала гIядатра гьанбикиб, сецад кьанни гIяхIял вакIалра, ил вегIличи хьуравирниличила. Усалдеш даралли, шанти-тухумтанира гIяйиббиру…
— ИлхIели гIяхIлазивад цали хьарбаиб, икI хIушала школа сабив или, даимирули сай ГIямар, — нунира кьасбарира абхьили школа, партаби цархIил класслизи ардухили, кIел класслизи илди туристуни хьурабарес. Гьайгьай, илдала чучил дарх усес хасдарибти гIягIниахълуми (спальные мешки) лер или буриб илдани.
Челис-че бугIярбикIни багьандан, туристунала палтарра дерахъес или азгъинхIейубли калунтигъунти урцул-гара духили, школала котельнаяра абикьурра ва туристунази бамсриахъахъес сабицун батурра.
ГIергъила бархIи савли илдачи гьаввакIира, палтар-кьяшра дерахъубли, школала буфетлизиб чус беркала хIядурбирули баргира. КьацIли буки, умудеш барили, наб халаси баркаллара багьахъурли туристунани гьуни даимбариб…
Дила пикрили, нушачи гьарахълабад туристуни башни гIяхIси гIядат саби. Илкьяйда бехIбихьибси секIал бекIлил уббяхъес асухIебирар. Наб бурес дигулра, илдигъунти адамти хьурабирахъес дарили дахъал харжани гостиницаби дарес гIягIнидеш агниличила. Нушала гьар шилизир школаби лер. Илди белчIудила дус бехIбихьайчи дацIли кавлули сари. Ил багьандан ца-кIел кабинет акьудатурли, кайхьили диван-кроватунира, беркала бирес хIяжатдиркути гIягIниахълумира илди далкьаахъалли баибси саби.
КIиибилгъуна, бахъал туристуни башули саби кIарахъала ва цархIилти дубурла районтази. Мисаллис, гьачам гьунчиб микроавтобус къаршибикиб, илди кIарахъала районна «БацIбухъунси ши» чебаэс бякьи чарбулхъулри. Илдигъунти шими нушала районнизирра лер или бурира. Суратлизиб халкьли Совет хIукуматла замана бархьбатурси АмкIлугъла ши леб. Тарихла памятникуни СирхIяла шимазирра камли ахIен. ДуцIрумла замана цацадехIти районтазибичиб нушала тIабигIят гьатIира жагаси саби.
ЦагьатIи секIайчила гьанбуршис. Кубачила шила чедиб кадяхъили палаткабира сабира, нуни чуйнара туристуни дуги беркIес ва бамсриахъес тIашбизурли чебаира. Илдани СирхIяла мер-мусаличила, хаслира Буркьни къадала мер-мусаличирти ХудуцI, ГIяшти, Кьункьи, Дирбагъ шими лерниличила хIебалули бургар. Ил багьандан Интернетлизиб кам-гьамси рекламара барили, районна администрацияли ил секIайчи пикри бяхIчиаэс гIягIниси саби.
ХIябъибилгъунара, дахъал арц харждирули, нушала туристуни Турциялизи, Египетлизи, яра цархIилти улкнази башули саби. Илар арцра харждарили, илди улкни давлачердарнилизиб нушаб сегъуна гIяхIдеш леба?
Телевизорлизиб нуни мурталра бикьулра пандемияла изала бехIбихьибхIели, дацIкадухъун курортунала гостиницаби, дацIкадухъун урхьула дубанира, экономикалисра халаси зарал бариб или.
Ахирличиб бурес дигулра «бухIнабси туризм» гIеббуцес ил гьалабяхI башахъес лайикьти шуртIри акIахъес гIягIнибиркур нушала районнизирра или.