Лебтасалра гIяхIдеш бихуси хIянчи бирни, гъамтачи хIеруди бузахъни – гьарил адамлис белгити давлуми сари. Амма бархибси замана, адаб-хIяя пикрила ца шайчир кавлухIели, жагьилти хаслира вайти пикруми-кьасанала бегIти адамтала асарлиу биркули саби.
ХIякьикьат багьес багьандан, ЦIунтIила районна Хамаитли шилизив хIерируси Арсен Кьадировлис халаси багьа бедес чебуркъуб. Сунела жагьти дусми илини азаддешлизивад мяхIрумвирути мераначир деркIиб, бегIтачивад, хьунуйчивад ва дурхIначивад гьарахълар. Ил къачагъунас кумекбирнилизив гIяйиблаварилри.
Арсенна гъай хIясибли, гIямрулизир илдигъунтигъунти дарсдешуни кадикибтири ца анцIбукьличирад.
«Нуни Хамаитлила мякьлабси вацIализир урцул дирулри. Цазамана набчи биштIаси къаркъа чегни багьурра. Алавчарли хIеризурхIели, гъамируси адам чеваира. Ил дила кьариган виъни багьурра».
Ил камси заманалис гьалав «вацIализи арякьунсири». Илини Арсеннизи кьацI тиладибариб. Секьяйдали гъамси адамлис ил хIелугусири? ИлхIейчибад Арсенни, кьариганна тилади хIясибли, замана-замана «вацIала узбала» кьукьялис берк-бержла продуктуни дихутири.
ИлхIели жагьил урши 19 дус виублири. Илди дусмачив сегъунтилра асуртачила пикрихIейкIар. ХIятта ил заманалис Арсен хъаллавиублири.
Илала гъай хIясибли, сунени законничи къаршити баркьудлуми дурадуркIниличила балулри, амма къунбанира дагьриличи асарбирулри.
«Жагьилла, тумазир хIи дургъулири. ИтхIели нуни гIяхIти баркьудлуми дурадуркIулра, ну игит сайра или гьанбиркулри», — бурили саби илини.
Камси заманала гIергъи, илала къачагъуначилти бархбасуначила багьур гIядлу-зегъа далтахъути органтани. Арсен уциб, кIинайс суд барибсири. 5 дусра 4 базра кьяркьти шуртIразив азаддешлизивад мяхIрумируси мерличив ватес – ил сабри танбихIласи хIукму. ТанбихI ахъахъес Татарстаннизи вархьиб.
Ил къиянси замана илала мякьлаб сабри бегIти, узби ва хьунул. Туснакъварили кIел баз дикили гIергъи, илини сунела урши акIниличила багьур. Ил хабарлира илис цIакьани дедиб дургар. Колониялизибра замана пайдаличил беркIес вирули виъни аргъиб. Илаб жагьил адамли сунела гIямрулизиб цаибси санигIят касиб – автослесарьла.
Арбякьунси дусла декабрьличив хъули чарухъи, сунела бегIти, хьунул, урегал дус виубси урши, узби кIапIбуцес виубси манзил илис сагати гIямрула бехIбихьудли бетаур.
«Урши айкьес, гIуррара дурхIни акIахъес, хIянчи баргес, бегIтас ва узбас кумекбирес дигулра. Сепайда, хъулиб хIянчи барес къиянни саби. Районна дура укьес вирули ахIенра, гьачамлис азаддешла шайчирти къадагълуми уркахIесили лерал. Дус дикили, илди уркасибхIели, МяхIячкъалализи укьес, автослесарьла яра хъулри лушанна хIянчиличи кайэс пикри саби. Гьанна биалли, бекIахъудила хозяйство бузахъулра», — бурули сай Арсенни.
Ил гьанна 26 дус виубли сай. Сунес илгъуна бетаурхIели, илини жагьилтас урехиласи дазу хIейхъахъес маслигIятбирули сай: «ХIушала бегIтачи лехIдилзеная, илди гIеббурценая. Дин багьандан дергъличи дурадухъеная или, жагати дугьбачил къунба бугьутачи лехIмадилзадая. Илдас дигули саби адамти агарбарес. УрхIла хатIабачи пикри бяхIчииули, хIушани илди хIедирес къайгъибиреная».
Бархьси гьунчибад чеббалкIунти, Арсен Кьадировгъунти ЦIунтIила районнизиб камли ахIен. ГIяхIцад замана илаб къачагъуни жигарчебли бузнила шайчиб ил район гьаркьятала къяйлизибсири. Шила халал Муса Сиражутдиновли гьанбиркахъуливан, 2010-ибил дусличибад 2015-ибил дусличи бикайчи илар аги-кьяйда къиянтири: «Бахъал жагьилти Сириялизи арбякьун, цархIилтани хIиллурти дурадуркIулри».
Илди анцIбукьунани бахъла гIямру къябаиб. ЦацадехIти хъалибаргунас ахIерти мер-муса урдатес чебуркъуб. М.Сиражутдиновли ишгъуна мисал гьалабихьиб: «Бахъли аргъибси бургар, нушала шилизивадси адамли Къизларлизив сунени сай варгаъниличила. Илала кIел узи хасти далдуцуназиб (спецоперация) кабушиб. Хъалибаргла цархIилти адамти чина-сабил арбякьун. Илкьяйдали бехъуб халаси хъалибарг».
Илала пикри хIясибли, жагьилтачи пропагандалашал халаси асар лебри: «ИмцIаливан, илди Интернетлизибад бурсибирулри. Ца пропагандаличи лехIилзули сай, илини цархIилтази бурули, илкьяйда тIинтIдирулри. Халаси пай кабихьиб социальный бяхIчибизлизиб илди гIебхIебуцнилира. Районнизиб къиянни саби хIянчи баргес, жагьилти дугIли замана буркIули, акьули кавлулри. Амма гIергъиси замана аги-кьяйда лутIи-хьулчилизирадал дарсдиуб. Къяйк-къуйкла тIамри деткахъиб, хасти далдуцуни дурадуркIули ахIен. Адамти паргъатбиуб, урухкIули ахIен. Жагьилтира къачагъунала асарлиу камли биркескабииб. Илдани саби вайти пикруми-кьасанас пайдалабирниличила багьур».
ЦIунтIила районна администрацияла бекIла заместитель ГIямар МяхIяммадовли буриливан, аги-кьяйда дарсдиуб терроризмалис къаршидеш дирнила шайчибси комиссияли, илкьяйдали жагьилтала политикала шайчибси комитетли дурабуркIуси мяхIкамдеш бирнила ва иргъахънила хIянчила кумекличил.
«Сепайда, гьалаб ил хIянчи гIягIниси тяхIярли дурабуркIули ахIенри, ва ил багьандан, пашманти анцIубукьунира кадиркутири. ИшбархIи районна жагьилтазибад танбихI ахъибти бахъалгъунтани терроризмализибад мяхIкамдеш бирнила шайчибси бузери бетерхахъес кумекбирули, илгъуна гьуни вайси биъни чула мисалтачил жагьилтас баянбирули саби», — викIи ил.
«Дагправда» газетализибад касибси