Къунби пуждиубхIели…

Лебтасалра гIяхIдеш бихуси хIянчи бир­ни, гъамтачи хIе­руди бу­­захъни – гьарил адамлис бел­­гити давлуми са­ри. Амма бар­­хибси замана, адаб-хIяя пикрила ца шайчир кав­лу­хIе­ли, жагьилти хаслира вай­т­и пикруми-кьасанала бегI­ти адам­­тала асарлиу бир­кули са­би.

ХIякьикьат багьес багьандан, ЦIунтIила районна Хамаитли шилизив хIерируси Арсен Кьадировлис халаси багьа бедес чебуркъуб. Сунела жагьти дусми илини азаддешлизивад мяхIрумвирути мераначир деркIиб, бегIтачивад, хьунуйчивад ва дурхIначивад гьарахълар. Ил къачагъунас кумекбирнилизив гIяйиблаварилри.
Арсенна гъай хIясибли, гIямрулизир илдигъунтигъунти дарсдешуни кадикибтири ца анцIбукьличирад.
«Нуни Хамаитлила мякьлабси вацIализир урцул дирулри. Цазамана набчи биштIаси къаркъа чегни багьурра. Алавчарли хIеризурхIели, гъамируси адам чеваира. Ил дила кьариган виъни багьурра».
Ил камси заманалис гьалав «вацIализи арякьунсири». Илини Арсеннизи кьацI тиладибариб. Секьяйдали гъамси адамлис ил хIелугусири? ИлхIейчибад Арсенни, кьариганна тилади хIясибли, замана-замана «вацIала узбала» кьукьялис берк-бержла продуктуни дихутири.
ИлхIели жагьил урши 19 дус виублири. Илди дусмачив сегъунтилра асуртачила пикрихIейкIар. ХIятта ил заманалис Арсен хъаллавиублири.
Илала гъай хIясибли, сунени законничи къаршити баркьудлуми дурадуркIниличила балулри, амма къунбанира дагьриличи асарбирулри.
«Жагьилла, тумазир хIи дур­гъу­лири. ИтхIели нуни гIяхI­­ти баркьудлуми дура­дур­­­кIулра, ну игит сайра или гьан­­биркулри», — бурили саби или­ни.
Камси заманала гIергъи, илала къачагъуначилти бархбасуначила багьур гIядлу-зегъа далтахъути органтани. Арсен уциб, кIинайс суд барибсири. 5 дусра 4 базра кьяркьти шуртI­разив азаддешлизивад мяхIрумируси мерличив ватес – ил сабри танбихIласи хIукму. Тан­бихI ахъахъес Татарстаннизи вархьиб.
Ил къиянси замана илала мякьлаб сабри бегIти, узби ва хьунул. Туснакъварили кIел баз дикили гIергъи, илини сунел­а урши акIниличила багьур. Ил хабарлира илис цIакьани де­диб дургар. Колониялизиб­ра замана пайдаличил бер­кIес вирули виъни аргъиб. Илаб жагьил адамли сунела гIямрулизиб цаибси санигIят касиб – автослесарьла.
Арбякьунси дусла декабрьличив хъули чарухъи, сунела бегIти, хьунул, урегал дус виубси урши, узби кIапIбуцес виубси манзил илис сагати гIямрула бехIбихьудли бетаур.
«Урши айкьес, гIуррара дурхIни акIахъес, хIянчи бар­гес, бегIтас ва узбас кумекбирес дигулра. Сепайда, хъулиб хIянчи барес къиянни саби. Районна дура укьес вирули ахIенра, гьачамлис азаддеш­ла шайчирти къадагълуми ур­ка­хIесили лерал. Дус дикили, илди уркасибхIели, Мя­хIяч­къа­лализи укьес, автослесарьла яра хъулри лушанна хIян­чиличи кайэс пикри саби. Гьан­на биалли, бекIахъудила хо­зяйство бузахъулра», — бурули сай Арсенни.
Ил гьанна 26 дус виубли сай. Сунес илгъуна бетаур­хIе­ли, илини жагьилтас урехила­си да­зу хIейхъахъес мас­ли­гIят­­­би­рули сай: «ХIушала бегI­­­­та­чи лехI­­­дилзеная, илди гIеб­­­­бур­це­ная. Дин багьандан дергъличи ду­радухъеная или, жа­гати дугь­ба­чил къунба бугьутачи лехI­ма­дилзадая. Илдас дигули са­би адамти агарбарес. УрхI­ла ха­тIа­бачи пикри бяхI­чи­иули, хIу­шани илди хIедирес къайгъиби­ре­ная».
Бархьси гьунчибад чеб­бал­кIунти, Арсен Кьадировгъун­ти ЦIунтIила районнизиб камли ахIен. ГIяхIцад замана илаб къачагъуни жигарчебли бузнила шайчиб ил район гьаркьятала къяйлизибсири. Шила халал Муса Сиражутдиновли гьан­биркахъуливан, 2010-ибил дусличибад 2015-ибил дус­личи бикайчи илар аги-кьяй­да къиянтири: «Бахъал жа­гьилти Сириялизи арбякьун, цар­хIилтани хIиллурти дура­дур­кIул­ри».
Илди анцIбукьунани бахъла гIямру къябаиб. ЦацадехIти хъалибаргунас ахIерти мер-муса урдатес чебуркъуб. М.Си­ра­жут­диновли ишгъуна мисал гьа­ла­бихьиб: «Бахъли аргъибси бургар, нушала шилизивадси адамли Къизларлизив сунени сай варгаъниличила. Илала кIел узи хасти далдуцуназиб (спецоперация) кабушиб. Хъалибаргла цархIилти адамти чина-сабил арбякьун. Илкьяйдали бехъуб халаси хъалибарг».
Илала пикри хIясибли, жагьилтачи пропагандалашал ха­­ласи асар лебри: «Им­цIа­ли­­­­ван, илди Интернетлизибад бурсибирулри. Ца про­па­­ган­даличи лехIилзули сай, илини цархIилтази бурули, ил­кьяйда тIинтIдирулри. Хала­си пай кабихьиб социальный бяхI­­чибизлизиб илди гIеб­хIе­буцнилира. Районнизиб къиянни саби хIянчи баргес, жагьилти дугIли замана бур­кIу­­ли, акьули кавлулри. Амма гIер­­гъиси замана аги-кьяйда лу­­тIи-хьулчилизирадал дарсдиуб. Къяйк-къуйкла тIамри детка­хъиб, хасти далдуцуни дура­дур­кIули ахIен. Адамти паргъат­биуб, урухкIули ахIен. Жагьилтира къачагъунала асарлиу камли бир­кескабииб. Илдани саби вайти пикруми-кьасанас пайдалабирниличила багьур».
ЦIунтIила районна администрацияла бекIла заместитель ГIямар МяхIяммадовли буриливан, аги-кьяйда дарсдиуб терроризмалис къаршидеш дирнила шайчибси комиссияли, илкьяйдали жагьилтала политикала шайчибси комитетли дурабуркIуси мяхIкамдеш бирнила ва иргъахънила хIянчила кумекличил.
«Сепайда, гьалаб ил хIянчи гIягI­ниси тяхIярли дура­бур­кIу­ли ахIенри, ва ил багьандан, паш­манти анцIубукьунира ка­диркутири. ИшбархIи районна жагьилтазибад танбихI ахъибти бахъалгъунтани терро­риз­мализибад мяхIкамдеш бир­нила шайчибси бузери бетерхахъес кумекбирули, илгъуна гьуни вайси биъни чула мисалтачил жагьилтас баянбирули саби», — викIи ил.
«Дагправда» газетализибад касибси