Даргантала пахру

ИшбархIи нушала республика спортла шайчир гьаркьяти ре­ги­онтазибад цали бетаурли са­би. Илис бикьридеш дирули сари дунъяла, Ев­ропала ва Россияла чемпионатуначир Да­гъистанна спортсментани дурцути цаибти меранани. Гьаларти мерани ба­гьан­данти абзаначир, илдани мургьила ва арцла медальти сархули, саби акIубти мер-муса маш­гьур­дирули сари. Буралли, спорт­­сментала сархиб­де­шунани нуша даим рази­дирулра. Дагъистанна маш­гьурти спортсментала лугIи че­би­­­цIахъес къай­гъи­ли­зиб жа­гьилти гьалабяхI башули саби.

Боксла ва азадли мушулвашнила шайчибси Дагъистанна школала руркъянтани дурала улкни дархли гьаладирхьули, илди машгьурдиру. БусягIятла замана Дагъистаннизир спортла авал жура бегIлара машгьуртази халдирули сари: азадли мушулвашни, бокс, дзюдо ва тхэквандо. Илди журабазиб дагъистанланти Россиялизиб гьабкьянаби бетаурли саби. Низам-кьяйда агарти абзана­чиб (бои без правил), цацали бирхIнила гъудурти журабазиб (смешанные единоборства) Дагъистанна спортсменти дунъяличибра маш­гьурбиубли саби. Мисаллис, телевизорличи хIерикIалли, илди агарли цалра мягI­ни­чебси абз бетурхули ахIен. Илкьяйдали дявила журала спортлизирра (тайский бокс, ушу-санда, каратэ, самбо) илдани гIяхIти хIясилти чедиахъули сари. Бурес чебиркур, лерилра илди сархибдешуни сабаб агарти хIедиъниличила. Дагъистан кьуватчебти багьадуртачибли жявхIейчибадал машгьурси саби, ишар мурталра цIакь ва серхурдеш ахъли кьиматладирутири. Чумал даршдус гьалар кадикибти ахирагарти дургъбани дубурланти дебшлабариб, кьяркьти анцI­бу­кьунани илди чедибиркахъес ва ми­цIир­ли калахъес бурсибариб. Буралли, че­диб­дешличи гъира ва гьуцI хIиличил дарх са­ри. Дагъистанна спортсменти къаршикар­ли­чи­бад чедибиркес, саби балтахъес, ахир­личи би­кайчи бирхIес балниличибли цар­хIил­тазибад декIарбулхъули саби.
ГIергъити дусмазиб нушала респуб­ли­ка­­ли­зиб спортла сагаси жура – грэпплинг да­­кIу­бухъи, гьалабяхI башули саби. Ил се­гъуна жура сабил, цархIилти журабазибад селичибли декIарбулхъулил, илала шай-чирти аб­за­на­чир гьаларти мерани дуцили Россияла чем­пион ветаурси Рабазан Шихшабековличил ихтилат дураберкIира. Иличила камти баян­­ти.
Рабазан Шихшабеков акIуб­си сай Сер­го­къалализив 1992 ибил дусла мартла 26-личив. Шила цаибил школализир кIел класс делчIи, Мя­хIяч­къалализибси кадетунала­ училищелизи керхурсири. Илар 10 класс та­­мандарили, ши­лизи чарухъун ва цаибил шко­­лализиб белчIуди даимбариб.
Буралли, Сергокъалала районнизибад гIяхI­цад машгьурти, пахрубарести спортс­менти дурабухъунти саби. Илдала сияхI че­бир­цIахъутала лугIилизивадси сай Рабазанра.
— Рабазан, хIела спортла гьуниличила бурили дигахъира. Секьяйда хIу грэпплинглизи вакIибсири?
— Ну виштIахIелил спортличил тя­ниш­си­ри, амма тамай чеветаили, бикIуливан, са­ни­­гIят хIясибли, спортлизи ахъибла вахъ­хIи виуб­ли ахIенра. Бархьли бурасли, грэп­плин­гли сари набзир спортличи диги ади­кьур­тира.
Набра хабарагарли вакIиб­сира грэпплинглизи. ИтхIели ну поварли узулри ва наб балбикибси тренировкабала график баргес умцIулри. Цаиб­си тренировкалич­ ва­­кIиб­хIе­лил ар­гъи­ра иличи виъ­ни ну къяй­цIикIуси ва ил бяхI­чи­биз­­ли­зив къайгъичевли узес ве­хIи­хьи­ра.
— Се саби грэпплинг? Селизиба илала декIардеш?
— ТIашли мушулвашес ве­хIи­хьили, партерличи (чIябар­ли­чи) шурбулхъуси спортла тамашала жура саби ил.
БирхIутала мурад саби гIян­дур­шуси ва изарахъуси тя­хIур­ти далдуцни яра очкоби хIя­сибли чедиикни. Грэпплингла де­кIардеш — спортлизир ка­ди­захъурти гIяхI­цад тяхIяр-кьяйда цаладяхъни. Илала дурабадра, илизир някъби-кьяшмани бирхъ­ни­ла тя­хIур­ти агара.
— Спортла илгъуна журализив хIу вахъхIи виубли ахIенри. Камси замала бухI­наб сегъунти сархибдешуни диахъублири?
— Республикализир дурадеркIибти грэпплингла ва джиу-джитсула шайчирти абзаначир, халкьани-ургарти абзаначир гьаларти мерани дуцира. Джиу-джитсура грэпплингличи мешуси спортла жура саби. Россиялизиб бетерхурси грэпплингла шайчибси абзлизирти кIел категориялизир арцла медальти сархира, илав спортла мастерла уличира лайикьикира. Илкьяйдали Москвализиб бетерхурси джиу-джитсула шайчибси Россияла чемпионатличив чедиикира ва, авал категориялизир цаибти мерани сархили, авна чемпион ветаурра.
— Грэпплинглизи вакIибхIели, чемпион ветарус ибси пикри лебсирив? Сегъуна сабабли сархибдешуначи гьуцIирулри?
— Гьаланачи илгъуна пикри аги, кьуватчевси ветаэс ибси мурадличил вакIибсири. Амма, дила хIекьлизир, тренерла пикруми цархIилтили урдухъун. Ил сабабли грэпплинг ункъли руркъес вехIихьира. БархIили кIина-хIяйна тренировкабачи вашуси манзилра биуб. ХIера, илгъуна хIяракатли ну ишгъуна даражаличи ваахъилра.
— Абзаначив итмаданал чедииркес имканбикIибу?
— Цаибти абзаначив кIел категория хIя­сибли дураухъунсири: дила битIакIла ка­тегориялизиб (85 килограмм) кIиибил мер буцира, таманси битIакIла категориялизиб – цаибил мер. Гьайгьайрагу, гъирачеввирути ва уркIиагарвирути замунтира диуб. БусягIятла замана чедибдешла дякь­личивад вашулра. Гьаннала гIергъира илгъуна аги калахъес лерилра цIакьани дяхI­чи­иис.
— Нуни бални хIясибли, хIунира дурхIни руркъулри. Илгъуна баркьудилизир сегъунти хIясилти лера? Жагьил адамтала сархибдешунани разивирулрив?
— КIел дус гьалав ну тренер-пре­подаватель ветаурра. ГIе, дурхIнани ну разивирулра. Илди СКФО-ла ва Россияла чемпионти бетаурли саби, илкьяйдали халкьани-ургарти абзаначирра гьаларти мерани дурцули саби. Илала шайчирра нуша гьаладяхI дашулра.
— Жагьилтас сегъуна насихIят бурида?
— Чули бехIбуцибси баркьудилизир гьарбизуни диубли дигахъира: спортлизир, белчIудилизир яра хIянчилизир. Сегъуна-дигара анцIбукьлизив адам адамли кални гIямрулизиб бегIлара бекIлибиубсигъуна шартI саби. Нушала жагьилти мурталра илдигъунтили кали дигулра, халатала ва бегI­тала хIурмат-кьиматбирутили, биш­тIа­ти гьимхIебуркIахъутили… Илкьяйдали замана ва имкан лебти жагьилти заллизи башахъес жибирулра. Спортсментас сархибдешуни диаб.
Замана баргили, ихтилатбарнилис баркалла хIед, Рабазан.
Чедиб гьанбушиливан, мартла 26 Россияла чемпион акIубси бархIи саби. Иличил бархбасахъи, нушанира Рабазан мубараквирехIе. Гьаннала гIергъира сархибдешуни дирахъес, илкьяйдали спортлизив чеахъикIахъес багьандан, къаркъаван чIумаси арадеш ва гьарбизуни дулгулра.