ВебкIибсила хъулиб беркала букнила хIекьлизиб…

ИшбархIи адам вебкIибси муръа, ил ахиратла хъули гьуниввалтуси бегIла гIергъиси архIя илала бегIтас дахъал харжани дарес чебси балбуцли бетарули саби. Илкьяйдали биъни бархьсира? Се гIеббурули нушази шаригIятли? Исламла гIялимтала пик­ри хIясибли, вебкIибсила муръа жура-журала берк-бержличил, даршибти кьумуртачилси мекъ-сяхIбатла байрамличи мешубиркахъес гьеч асубируси ахIен. Ил суайс гIялимтани чуйнара жаваб гибсири. ВебкIибсила хъулиб хIябал бархIила бухIнаб беркала беркес асубирусил, ахIенал чебетаахъибси жаваб лугули сай гьанна нуша-ургав мицIирли агарси шайх СягIид-апанди Аль-ЧIиркIейскийли, сунела «Пайдалати багьудлумала хазна» бикIуси жузлизиб.

«ВебкIибсила хъулиб хIябал бархIила бухIнаб беркала бирни ва ил букни хIейгибизеси баркьудилизи халбируси саби. Илгъуна анцIбукь буртIуси саби — къадагъаласи баркьудиличи гъамсиличи ва асубирусиличи гъамсиличи. Муръаличиб беркала бирнира хIейгибизеси сагаси баркьудилизи халбируси саби, сабира асубирусиличи гъамси. Илизиб бунагь агара. Мисаллис, Идбагла асхIяб ва ГIяли-асхIябла узи ЖягIпар шагьидла бебкIаличил алхниличила хабарла бакьибхIели, Идбагли (с.г.в.) ибсири: «ЖягIпарла хъалибарглис беркала барая, илди декIси хабарли кьакьабакIахъили саби, ва илдала хурег барес ахъри агара» или. Ил хIядисличи хъарихъули, вебкIибсила тухумтани яра унрубани беркала барили, муръала бегIтас кабухни дигеси баркьуди саби, иличибли вебкIибсила хъалибаргличил децI буртIни ва илдала уркIи гIяхIбирни балахъули.
ГIурра Идбаг (с.гI.в.) викIули сай: «ВебкIибсилис сай хIяри арякьунси цаибил дугиличиб къиянс­и дуги лебси ахIен, ил багьандан садакьа буртIниличил иличи ур­кIе­цIи дакIубиреная».
Эгер селра бутIеси агара биалли, кIел ракагIятла дехIибала дарая. КIелра ракагIятлизиб «Аль-ФатихIя» (АлхIям) суралис гIергъи, «Аятуль-Курси», «Ат-Такасур» сураби, ва 11-йна «Кьулгьу» делчIи. ДехIибала дарили гIергъи илдала кери вебкIибсила рухIличи баахъес Аллагьлизи тиладибарая. Илди дехIибай (салатул-унс) хIябла цундешлизивад азадвалтуси сай. Салатул-унсла дехIибала дарес нигетра ишкьяйда бируси саби: «Нуни нигет бирулра ЧевяхIси Аллагь багьандан кIел ракагIятла суннатла салатул-унсла дехIибала дарес. Аллагьу акбар».
Нушани чебиуливан, вебкIибсила хъулиб беркала барес асу­хIе­бирнира децIлизи бикибти адамтала хурегличила пик­ри­бикIес гIямал хIебирниличил бархбасунси саби. ГIяхIси суннат­лизи (дигеси баркьуди) халбируси саби муръала бегIтала уркIи гIяхI­барес, илдала децI бутIес ва сабур дакIубарахъес гъайи­кIал­ли. Илкьяйдали вебкIибсилис кумекли бетаэси секIал барниличила гьанбушнира гIяхIси саби.
Дебали вайси баркьуди саби хьунул адамти вебкIибсилис гIергъи бисули, чула дяхIлизи гъярбикIни, михъирлизи бирхъни, вяв-чIярбикIни. Дебали хIейгибизеси саби илди цархIилтала уркIецIидухъахъес багьандан чебаълис ахъли бисули чIярбикIнира. Хьунул адамти илдигъунта биркьахъес асубируси ахIен. ВебкIибсини сунес гIергъи гъамтази бисахъес или хъарбаралли, хIяблизир илала гIязабти имцIадирули сари.
ЦацабехI гIялимтала пикри хIясибли, вебкIибсини бисахъес хъархIебаралра, эгер илала гъамти ахъли вяв-чIярбикIули бисули биалли, хIяблизивсилис гIязабти имцIадирули сари. Ил багьандан вегIла гъамтази вебкIес гьалав сунес гIергъи ахъли хIебисахъес, дяхI гъярдирули, гъезби къябдирули, вяв-чIярхIебикIахъес аманатбаралли гIяхIси саби. Аллагьличи бирхаудилизивад улхъахъути баркьудлумазибад селра хIебирахъес хъарбируси саби. Иличил барх уркIилизиб децI лебси адамлис гIяшли висес асубируси саби. Сабурличиб гIяхIси селра лебси ахIен.
Исламла дин хIясибли, гьар балугълавиубси адамлис васият (уб­кIусила хъарбаркь) хIядурбарни чебси саби. Васият агарли веб­кIиб­си, Кьиямала бархIи сабаайчи гъайвикIес вируси ахIен. Васият белкIес багьандан адамла илцад-декIар халаси давла-мас диэс гIягIнити ахIен. Васият ишгъунали биэс асубирар: «Дила васият – тIулека, сягIят, кьапIа… дила вегIдешлизир калунти секIал ну вебкIили гIергъи гIяхIси ибсиличи дяхIчиая». Адамла селра хIебиалли, васият барес гIягIнидеш агара. Васият барес багьандан адамла вегIдешлизиб сунени къиян кабихьили, хIялалси тяхIярли бучибси мас биэс гIягIниси саби».