УркIи-уркIилабад бирхухIели

Наб гьанбиркур дила хала неш­ла­ нешли бурули, саби биш­тIа­л­и бирухIели партияла хIян­чи­зар­тази дехIибала дарахъес, Кьу­ръай­зибад бу­чIахъес ва дахъал цар­хIилти дин­ничил дарх­дасунти секIал дарахъес хIе­дал­туси заманаличила.

Ил­хIе­лира, уркIи-ур­кIилабад Аллагьличи бир­хути адамти, къа­дагъаличи хIер­хIеили, динна низам-кьяйда дихIес къайгъилизиб бири. Дила шилизиб ил­дигъунти адамти бахъал леб. ХIера, ил­да­чилти ихтилатуни газета бучIантасра гьа­ла­дир­хьулра.

ГIябдуллаев ГIябдулкьади ГIябдул­лае­вич акIубси сай Дахадаевла районна Ира­гъи­ла шилизив, 1935 ибил дусла июль­ла­ вецI­ну кIираличив.
— Сталинни бекIдешдируси замана партиялизиб бузутани хIушази дин бузахъес, де­хIибала дирахъес къадагъабарибсири. Иличи хIерхIеили, хIу Кьуръан бучIес ва динна тяхIяр-кьяйда дузахъес секьяйда бур­сивиуб­сири?
— Ну виштIаси урши вирухIели, дила ду­дешла узи Юсупли ва хала дудеш Мям­мани динничи бурсиварибсири. ГIур гIяр­мия­лизивад чарухъунхIели, урегцIали ибти дус­мазив алипуни ва тулкнала жуз тIа­лаб­дарира. Илдазивад лукIули ва учIули бурсикайубсири.
— ХIу ва хIугъунти цархIилти дурхIни Кьуръайчи бурсибиэс башуси мижит бирусирив?
—УчIес вашуси мер хIебири, дигути хъули дигIянбикили бучIутири.
— Чи сайри итхIели хIела гIилмула гьавкьяна, мугIяллим?
— Нуни гьалабра буриливан, дехIибала дирахъес дила азини ва хала дудешли бурсиварибсири, Кьуръайзивад учIес биалли, нуцун бурсивиубсири.
— Се диргалабулхъи хIед Кьуръайчи бурсивирухIели?
— Дахъал жура-журала хIянчи дири. Ил багьандан учIес замана хIебири. Илцун сабри наб къиянбулхъуси.
— ХIела хъалибарглизиб гIур лебу Кьуръан белчIес балути?
— Дила хъалибарглизиб гIур чилилра хIебала Кьуръан белчIес, я дехIибала дарес.

ГIялишихов МуртазагIяли ГIялиши­хо­вич акIубси сай 1941 ибил дуслизив.
— Сегъуна танбихI бирусири итхIели коммунистунани динничил дархдасунти баркьудлуми адамли дакIу-гьаргли че­ди­ахъу­хIели?
— Наб гьанбиркур дила цашанничил бетаурси ца анцIбукь. Илини хъалчличи ацIили, ахъли акбар белчIунсири, илхIели илизибад коммунистунани гIякIалис 50 къуруш сасибтири. Наб гIурра гьанбиркур, Рабазан базлизир нуша школализи да­­шу­хIели, дубхIедуцахъес гужли нушази шин дужахъули.
— Иличи хIерхIеили, хIу секьяйда бурсивиубсири дехIибила дирес?
— Дила дудеш дебали духуси, дехIибала дируси, Кьуръан белчIес балуси, пасихIкар адам вири. Иличи лехIирхъули, дудешли дучIути бекIлизи дурцули, бурсивиубсири.
— Чинад бикибсири, чизибад тIалаб­барибсири хIуни тулкнала жуз?
— Дила дудеш виштIали вирухIели, Къадан бикIуси Татартала шагьарлизир кадирхъули дирутири тулкнала жузи. Илабад тIалаббарибсири нушала хъулибси буркьа жуз. ГIур биалли унра шилизивси гIяхIяйра наб Кьуръан гибсири.
— ХIуша, дурхIни, диштIали дирухIели, дучIес дашуси мижит бирусирив?
— ХIебири. Гьаннала замана лебси мижит итхIели ризкьили бицIибси, колхозла буркьа склад бири. Ил багьандан нуша, дурхIни, учидикили, Мажалислизи дашутири.
— Кьуръайзибад хIед бегIлара гIяхI­бил­зуси аят лебу?
— Леб, ил саби «Бисмиллягь». Сен рикIадли, бурис. Зак дурхъабиубси саби зубартачил, малаикуни дурхъабарибси сай ЖабрагIил малаикли, алжана жагабарибси саби хIурулгIинтани, идбагуни жагабариб МяхIаммад Идбагли (с.гI.в.), бурхIни жагадариб жумягI бархIили, дуги жагабариб Лаилатуль кьадрили, бузри жагадариб Рабазан базли, табтурти жагадариб Кьуръай, Кьуръан жагабариб «Бисмиллягьи ррахI­ма­ни ррахIимли».
Ит къиянси замана, хIякимти динничи къаршили кабизурхIели, Кьуръан дел­чIа­хъес хIедалтухIели, табтурти чинаралра даргес хIейрухIели, илцадра адамти чу­ла дин дигути бири, хIятта сегъуналра тан­бихI­личи хIерхIеили, динна низам-кьяйда дузахъес къайгъибирулри. Гьанна биалли Кьуръа жуз мякьлабси жузи дирцуси тукейзиб баргес вирухIели, динна гIилмуличи лерилра унзурби гьарглихIели, адамти азгъинбиубли саби. Илдас Кьуръан касили белчIес дигули ахIен, Интернетлизир дурути сегъунти-дигара баянтачи бирхарули саби ва илкьяйдали диннизиб бархибдеш алкIахъули саби.