Нуша сарра гIяйибла дегIти

Халкьла гIямрула шуртI­­ри къу­лай­­­диъниличил барх, лебил дунъяра гIела­дик­лумази гIелабикиб, масани да­хъдаъниличил дебали да­хъал жярга-зекъра дакIу­ду­хъун.

Буралли, жярга-зекъ­личил дархдасунти масъулти сабабли диубли, дунъяла къакъ дуб-дубли мицIирси жан кахIелунси, бебкIибси ва бацI­си ван­заличи шурбухъес асубирар. Гьар секIал халкь­ли­зирад дигахъути сари…
Гьалабра халкьли саби хIер­бирути мер-муса нясдирниличила жярга-зекъ лайкадикIули тIабигIят палаткабирниличила чуйнара белкIунсири. Се гIяхIдеша лукIули хьалли, газетаби дучIути гьанна дебали камли биалли, нушани лукIути бекIлил хIеду­чIули диэсра асубирар. Гьар секIал гIяхIла шайчи дарсдарес вири или гьанбиркули саби, эгер халкьлизи гьанбикибси мерла нясдешуни лайхIедикIахъес багьандан, чехIеруди бирути адамти кабаталри. ХIукуматлира сецад-дигара гIягIниагарти хIянчурби пикридирули сари, амма умудеш бирнила шайчиб чехIеруди биру­си цалра хIянчи агара. Илдигъунти адамти биалри, умудешла шуртIри акIахъесра гьамадли бири. ИлхIели низамагардеш дирутачи, жярга-зекъ лайдикIутачи гIякIа чебирхьес, илди буцес вири. Гъайлизибад сегъуналра гIяхIдеш алкIули ахIен, гьандиркути секIал гIямрулизир детурхахъусира агара. Шилизирти диаб, шагьарлизирти диаб лерил мер-муса жярга-зекъли дицIили сари ва илди уму­даресра чилалра пикри агара. Нясдешунала масъалаличила белкIи гIергъи шилизи рякьунхIели, ил шайчибси аги барсбиубал, илизибад гIяхIдеш бетаурал шила алав-гьалавти мераначи хIерризурра. Халкьли къадализи шурла чедирад жярга-зекъ лайдикIули дуилри. Шила халкьли шурила дубличи ардухили, лай­да­кIибти гIеладиклума би­цIил­ри къадара. Илгъуна сурат­личи хIерикIесра бахъ гIядаблиригу. Къадалаб кабухъунси хIеркIра илкьяйдали жярга-зекъли бицIили, дегъбиубли бетихъуси агиличи бикилри. Заб-мар­ка хIедарибси замана кьалли, хIеркIлизибад кавлуси чIяр­тIа­си тугъцун саби. Школала бу­чIантани билхъаличи дурабухъи, чуйна-дигара умударибтири ши-алавти дуба-карчIа. Дугила замана калкьули дургар халкьли жярга-зекъла гавлагуни къадализи, цархIилван илдицад дахъал жярга-зекъ учидикес хIедирарну. Саби шинни бужути къуюлизи тубикIули саби адамти, илди шин чус держес чевкъниличила хъумуртули.
Гьаларван шилизи рякьунхIели, гIяхI­ла шай­чир детаурти дарсдешу­нира хIя­сиб­дарира. Гьарил къатI­лизир жярга-зекъ лай­­ди­кIахъес хасдарибти мерани лерри. Халкьли ил мер­личи чула учидикибти гIе­ла­­дик­луми кадирхьули сари. Амма гьа­тIи­­ра къулайли бири, эгер гьар къатIли жяр­га-зекъ лайдикIути тIакьни кадихьалри. Шила администрацияли жярга-зекъ лай­ди­кIахъес адам катурлири. Ил адамли гьар сут бархIи лебил шила жярга-зекъ дучили, машиналичир шила дублабси майдайчи ардухили цIалиигулри. Гьайгьайрагу, къадала лайдикIесичиб или барни лайикьли саби.
Сепайда, мутIигIдеш агарти ца­цабехIтани илхIелира умудеш бихIес балули ахIен. Илдани чула жярга-зекъ бегIлара умуси мерла ардухили, лайдикIули сари. Ил багьандан шимазиб ва шагьуртазиб умудеш бихIути, чехIеруди бирути адамтас хIянчи­ла мер акIахъубли, илаб бузахъалри, жярга-зекъ лайдикIнила шайчибси аги баралра ункъси даражаличи бикес асубири.
Халкь пикрибулхъули ахIен чула гIяйибличил иш дунъя жярга-зекъла урхьуличи шурбухъес асубирнили­чила, чеалкIуси наслулис уму­си тIабигIят, дунъя чебаэс хIебиркниличила. Ба­лу­ли-балули халкьли саби хIербируси дунъя жяргадешла кахси балагь-мусибатлизи гIелабиркахъули саби.
Нуша-алавси бекIахъудила дунъя нушала бухIнабадси дунъялизибад, халкь-ургарти бархбасуназибад дигахъуси саби. Дунъяла тIабигIятлизир кадизурти низам-кьяйда, илала умудеш дулънилизир нуша, халкь сарра гIяйибла дегIти. Аллагьли халкь­лис пешкешдарибти жагати лигIматуни, тIабигIятла цIакьани, дигIяндешуни мяхIкамдарни халкьла бекIлибиубси чебла саби, амма нушани иличила хъумуртулра. Саби-ургаб цабалги, уржили, даршули хIербиралри дунъяла халкь, тIаби­гIятлизирра нушала гIямрулизирра илдигъунти палакатдешуни кадиркути ахIенри. СенахIенну дунъяла къакъличиб хIербирути адамти бухIнабад умули биэс, цалис ца гIяхIдешуна биркьес, гьими-кьясдеш, хIясаддеш урдалтес гьуцIбикIалли, дунъяли­чирра низам-кьяйда кадилзан. Адамлис ЧевяхIсини бедибси бегIлара халаси дигIянси цIакь — ил гIякьлу, дагьри сари. Нушала пикруми, баркьудлуми гIяхIла шайчи дарсдарес диахIелли, нуша-алавси дунъяра чараагарли гIяхIла шайчи барсбирар. Даширая, гIяхIла шайчи барсбирехIену нуша-алавси дунъяра…