Шалати гьанбикуни уркIилизир лерал

Агь, гIямру, гIямру… Нуша шакалра хIе­­­­­­­ди­кили илди, дузабличи ду­раиб­си хъярхъси айгъирван, ­къа­­­­­­лаба-хъяр­хъ­ли шалгIердулхъули сари. Ну­ша­ни пик­ри­да­риб­тилра гIямрулизир де­тер­ха­хъес ба­­­­жар­­­­ди­хIе­дикили. Ил багьандан биэс, бекI­лизи пик­ри ба­кIибмад, итмадан бетер­ха­хъес хIя­­ра­­кат­ба­ра, би­кIутира.

Заманала хъярхъдешли нушала гIям­ру­ли­зирра дахъал дарсдешуни детарахъули сари. Сецад лебри нуша-ургаб даргала пагьмучебти поэтуни-писательти. Замана аркьукад, декIар-декIарти сабабти чедуркъили, нушала рухIла давла мискинбиахъубли, илди ахиратла хъули арбякьун. ИшбархIи биалли даргала литературализиб бузути тIулбачиб бейгIес вирар.

Амма сецад дусми ардукьялра, даргала литературализи мекелли халаси пай кабихьибти, машгьурти адамтачила шалати пикруми уркIилизир ва дагьрилизир кавлули сари. ХIера, илдигъунтала лугIилизивадси сайри дар­гала интеллигенцияла вакил, пачалихъ­ла хIяракатчи, ДАССР-ла культурала урибси хIянчизар, Дагъиста халкьла поэт, машгьур­си тилмаж МяхIяммад Халимбекович ХIямидовра. Илала пергер баркьудлумачила, урхI­мешули ахIенси пагьмуличила, пергер адам­дешличила иличил ца минутлисалра их­тилатбарибсини даимлис хъумхIерту. Тяп ил­кьяйда бетаур набчилра. ИшбархIира хIул­бала гьалабилзули бирар жагаси пишбяхъ­ни­­личилси илала шаласи сипат: севан ил ну­шачи редакциялизи гьаввикIибал, сунеласун уста­­деш­личил сегъунти масхуртани нуша рази­дирирал, секьяйдали назмуртани газетала бя­хIяни жагадирибал,… хъумартес вирару, гьатIи???
ХIямидов МяхIяммад Халимбековичличила нуни школализибад балусири, илала произведениеби гIяхIил дяркъуртири.

Республикализир дурадуркIути литературала далдуцуначир илини жигарла бутIакьяндеш дирули чебиаси телевизорлизибад. Амма дяхI-дяхIли тянишриэс кьадарбиуб редакциялизир рузес рехIрихьибхIели. Ил нушачи гьаман вашули вири сунела сагати назмурти кадухили. Гьаланачи, ну сунени хIерални багьандан, кам-гьамти яхши-хуш дарили, дила дирути къуллукъунази ихъаси. Иличил гъамли тянишриэс, «ну хIела шан сарра» или бурес урузкIулри. Цагьачамра итхIели редакторли узуси ГъазимяхIяммад ЖабрагIиловичличил ихтилатбарили гIергъи, илини ну сунела кабинетлизи жирарили назмурти кадахъяхъес гиб. «Иш хIела шан рурси сари, тянишии», — викIар ГъазимяхIяммад Юсупов. Ил анцIбукьла гIергъи, МяхIяммад ХIямидов мурт редакциялизи вакIалра, бегI гьалав набчи айцIи, сунела кагибти назмуртала гьунгелтачил разирираси. Илала илди бакилизирти мачниван каргьурти дири.

Дебали дигахъаси илини дарган мезличи шурдатурти урусла машгьурси поэт А.Пушкинна ха­бурти. МягIна саби лебсиван калахъи, илцад­ра къугъали шурдатуртири илди. Гьан­на­ла дурхIнасра МяхIяммад ХIямидовли батурси де­­­бали дурхъаси рухIла давла — савгъат саби. Шя­­­гIирла ил литература, культура, дарган мез гьа­ладяхI дашахънилизи кабихьибси мекелли ха­ласи пай саби. Илала чидил произве­де­ние каса­хIелра, нуша дяхIигулра дарган мезла саркъиб­дешличи, дагьрилашал мурхьси мягI­­наличи. Поэтли жамигIятла гIямрулизир че­­лукьути лерилра масъулти хIякьикьатлизир лер­тиван гьаладихьес балнила черяхIти устадешра гьаргдирули сари.

Нушала редакциялизи ил бегIла гIергъи вакIибсири газета акIахъубхIейчирад 95 дус дикнила байрамличи. МяхIяммад Халимбековичли, сунела арадешла аги-хIяйчи хIерхIеили, ил балбуцлизир жигарла бутIакьяндеш дарибтири, газетала черкад сунела пикруми цархIилтазира аргъахъибтири. Нешла мез гьаладяхI дашахъес, илди мяхIкамли калахъес халаси къайгъи дакIубируси адам сайли­ван, илра дарган мезла агиличила даим кьа­кьа­викIусири. ХIера, газетала юбилейла бал­буцличирра илини сари-ургар цIацIали дархдасунти дарган мезлизирти ва «Замана»-лизирти аргъбаибти масъулти ахъдуциб, илди гьунчидикахъести тяхIяр-кьяйда далдурцнила шайчибра се баралли къулайли бирарал, баянбариб. Гьайгьайрагу, ишбархIира нушаб МяхIяммад Халимбековичлагъунти пасихIти насихIятуни диули ахIен, сарира нушала бузери къулайбирахънилис багаладирути. Илдигъунти, гьарли-марли миллатла культура, нешла мез, литература дигути, илди ахъдуцес багьандан, ца минутлисалра гIелабяхI шурхIебухъи, арагIерли лерилра гIямру харждирути пергер дарганти ишбархIи нушаб биули ахIен. МяхIяммад ХIямидов биалли, дарган мез багьандан дигалли цIализи, дигалли шиннизи тяхIухъес хIядурси вири.

Гьайгьайрагу, илала бузерила дебали сабу­хъ­чебси ва бухъянси гьуни сабри. Сецад хIянчи дарес кьадарбиуба илис «Дагъистан» ГТРК-лизир? Гьарил хIянчизарла къуллукъуни илини сунелаван пикридирутири, илди гIягI­ни­си тяхIярли детерхахъес вирусигъуна кумекбирусири. Иличи че, ил гьарил баркьудилизив сунечи ва барх бузутачи дебали тIалабкарси ви­ри, хIянчи детурхахънилизирра жавабкардеш дакIудири. ГТРК-ла правлениела председа­тельла къуллукъунира илини гьарбизурдешличил детурхахъутири, иличибли бархкьябала-ур­­габра халаси хIурмат сархиб.

Дагъиста АССР-ла Верховный Советла де­путатлира калунсири ил. Сецад ахъти къул­лу­­­къуни дузахъули виалра, МяхIяммад Ха­лим­­­бекович халахIерхуси, хамдеш агарси, мал­­хIямти хIял-тIабигIятла ва чихъти адамдешла пергер дубурланни калун. Шаласи дунъяличивад арякьи хьалли, нуша гIелар калунтас дебали халаси рухIла давлара батур, сунечира ишбархIира нуша даим хъарихъути ва илизир шалдаван гIячихъли, пасихIдешли пархдикIути гIякьлуми дургути.

Даргалацун ахIи, лебилра Дагъиста интеллигенцияла авид мяхIрумбиуб машгьурси шягIирлизибад, хIурматла хIянчизарлизибад, жамигIятла хIяракатчилизибад. Илала агри, гьайгьайрагу, нуша-лебтасалра дебали халаси бетахъри саби.
МяхIяммад Халимбековичла шаласи сипат нушала уркIбазиб даимлис кавлан, цIябси дуги абалкунси цIала ламиливан, челябкьлализибра нушаб гьуни шалабирули.

Салимат ГIялиева