Хала дудешунала гIядатуни даимдирули

Дубурлантани мур­тал­ра ур­­чи адил­кьу­тири ва ил­да­ла кумекличил ар­­­хIя­личи ба­шу­тири, дахъал хIян­чи ду­ра­дур­кIутири. Иш­хIелла ман­зиллизиб дур­хъати ма­ши­на­ба­лайчибра жявти замун­та­чи­бад­ли урчала вегIла хабар халаси буи­ли саби. Юргъа урчи абзлизи каили, дуцI­­булхъахъни мурталра леб­та­сал­ра ди­гуси анцIбукьлира би­ру­си­ри.
Гьести гIямрула адамтани гьанбиркахъули бирар секьяйда урчала бегIти урчачил ва умхIала бегIти умхIачил диркьаличи берк-бержла продуктуни хес башутирил. Илдани нусби, нурхби ва цархIилти берк-бержла продуктуни дубурлантани диркьаличи духили, декьлис, цIедешлис, диркьалантани пайдаладирути гIягIниахълумас ва масанас, беркала хIядурбарес хасдарибти продуктунас дехIсурдирутири. Яра дубурла мер-мусаличир агарти масани исутири. Илди чула хъалибаргунас хили, хьурали яра урчачи мурдали дубуртази чарбулхъутири. Ил архIялис дубурланти таша дашутири или бикIули бири. УмхIала бегIтани духбачир дихутири илди, урчиличи биалли дехра чебихьили, иличи мурдакайили вашес вирусири.
Урчи адамла марси юлдашлизира халбируси саби. Илини сунела вегI гIяхIил вала ва илала хъарбаркьуни тамандирес бурсибируси саби. Ил секIайчила нуни риштIахIейчибадли балусира саби. СенахIенну дила дудешла хьанцIа рангла юргъа урчи бири нушала хъалибарглис лебгIеб дигуси ва нушани халаси къуллукъ гIеббиахъуси. Илис дудешли «ХьанцIа» ибси ура бихьибсири. Бархьси секIал, дила дудешли урчиличир духби хIедихи, амма иличил диркьаличи ва илавадли дубурличи гьамадли архIяличи вашусири. Дудешли ил хамли хIербирусири ва дебали цIакьсира бири. Авлахъличи хасси гьаяличил кабяхъили хьалли тIашаэс бирули ахIен викIули вири дудеш. АрхIяличивадли чарулхъухIели, дила узби-рузбира нура илис халаси разидешличил гьала дуцIдикIутири. Дудешли нуша урчиличи мурдакадатурли нушала хъа гьала дикайчи дикутири. Ил лебгIеб халаси разидешри нушаб. Гьанна кьяйда кункти машинаби итхIели чедаэсра лерти ахIенри. Колхозла дехла машинабира шилизир лергIер камли дири. Илдира мурталра гьундурачир дири, колхозла хIянчи дирули, диркьанира дубуртачира гечдирути камдирути ахIенри итхIели. Адамтира илдала кузовличи абиили башутири. Илра халаси кункдешри мурталра хьурали башули калунти дубурлантас. Мурул адамти урчачи мурдали башули хьалли, хьунул адамтас илгъуна имкан лебси ахIенри.
Дигеси саби, ишхIелла манзиллизибра дубурлантани урчи адилкьни. Илдани хала бегIтала гIядатуни даимдирули, илди ми­цIираглис халаси къуллукъ гIеб­биахъули саби ва дузабличи дураэс хIядурдирули сари.
Ишди бурхIназибра ну акIуб­си ДугIахъарла шилизиб урчи дузаб­личи дураибси баркьуди дураберкIнили лебилра шанти разибиахъуб. Дахадаевла районнизиб бегIлара ахъси мерли бетаурси «БехIла гIела» бикIуси мерличиб жагаси диркьбик лебси саби. Илар сегъунти-дигара шадлихъуни ва далдуцуни дура­дуркIес дигахъу дила шантас. Колхозуни-совхозуни дирухIели ил муралис удуси мер сабри. Илаб хIяйвантала фермара лебсири. Илар янила замана гIяхIцад хIяйванти хIердарес имканти акIахъубтири. ИшхIелла манзиллизирра Руслан Рабадановли илабси фермализир хIяйванти хIер­дирули диъни дигеси анцIбукь саби. ХIебла ва дуцIрумла замана муралис хIевдути дубурла жагати мер-мусаличир колхоз-совхозунала азирти мазала дурзамти хIердирутири. Илди янила замана диркьаличи гечдирутири. Ит­х­Iели илди дубурла мер-муса далай-делхъла ва бузерила агурбани зайдикIахъули дирутири. Шко­лализи дашути нуша дархли ма­шинабачир ила мура учидяхъяхъес дикутири. Гьан­на илабси лехI­деш булъахъули, урчи абзлизи кадизахъурси баркьуди дура­беркI­­нира лебгIеб гIяхIси баркьуди саб­ливан чебаиб дубурлантани.
Балбуцличи цалабикиб Дахадаевла районнацунра ахIи, Ахъушала, Лакла районтала ба­хъал вакилтира. Илкьяйдали сир­хIяла, Ахъуша-Даргала ва цар­хIилти миллатунала халкьлис ил халаси байрамли бетаур. Илала дурабадлира, дубурлантала гьалмагъдешла ва узидешла бархбасуни чIумадирнилис гIяхIси бетуцлира бетаур ил.
Абзличи дураилри 17 урчи. Илди 1600 ва 6000 метрличи дуцI­духъахъес хIяжатсири. Дубурла мер-мусаличиб илгъуна гьа­рахъдешличи дуцIдулхънила абз­лизи кадизес урчасра илди дикути мурдабасра гьамадлира ахIенри.
Абзла хIясилти хIясибли, цаибил мер сархиб Лакла районнизибадси урчили. КIиибил мерличи лайикьбикиб Ахъушала районнизибадси урчи. ХIябъибил мерличи дурабухъун Дахадаевла районнизибадси урчи.
Абзани дурадеркIахъес кумек­ли­биуб­тас ва илдазир бутIа­кьян­деш да­­рибтас ДугIа­хъар­ла шила бекI Мя­хIям­мад Адамовли баркалла багьахъур: «Балбуцличи цалабикибтас ва абзлизир бутIакьяндеш дарибтас уркIи-уркIилабадси баркалла багьахъес дигулра. Ил балбуцли дубурла шимазибадти бахъал халкь цалабяхъиб ва спортла абзлизир бутIакьяндеш дарес имканти даргиб. Хаслира халаси баркалла багьахъес дигулра балбуц дураберкIахъес икьалабарибтас. Ил­дазибадли саби дугIахъарланти Ва­­лигуллагь БяхIяммаев, Руслан БяхI­­му­дов, КьярбачIимахьила шила бекI Мя­хIяммад ХIяжиев, Ахъу­шала районнизибадти Мя­хIям­­­мадрасул Мажидов, Валиюллагь ХIусайниев, Рабазан ГIяхI­мадов, МяхIяммад Абакаров, Мя­хIям­мад ХIусбанов. Нунира илгъуна баркьудилизир бутIакьяндеш дарес им­кан­бакIниличи разилира. Илдигъунти багалати далдуцуни гьаннала гIер­гъи­ра дурадуркIни гIядатли бетарниличи вир­хул­ра».
Абзаназиб чедибикибтасра призертасра кубокуни ва арцла савгъатуни дедиб. Цаибил мер сархибсилис 22 азир къуруш дедиб, кIиибиллис — 17 азир къуруш ва хIябъибил мерлис — 12 азир къуруш. Амма илдас бегIлара халаси шабагъатли бетаур цалабикибтани гIеббуцнила баркьуди ва илдала баркаллала дугьби.
Балбуцличи цалабикибти ахъси гьавличил ва гьаннала гIер­гъира илдигъунти мягIничерти дал­дуцуни дурадуркIниличи умутуначил чула хъулрази чарбухъун.

ПатIимат Кьурбанова