Нушала паргъатдеш балтахъу­ли

Нуша гьарил бар­хIи­лизир теле­визортачи хIердикIулра, дунъ­яла къакъличир кадиркути анцI­букьуначи лехIихъулра, илдала цаца­дехI­тани разидирахъура, итдилтани тамашара цIумра дулхъахъулра.

Сунела вегIебш, гьарахъти шагьуртазирцун ахIенну, дубурла мер-мусаличирра вайти ва декIти анцIбукьуначи дяхIягес чевкъули кьалли нуша гьариллис.
Макьала балкьаахъес пикрумази ахъибти бурхIнала цализиб, аргъибси хабарли тамай уркIухъахъунра. Иличила. Минала Вихърила шилизир камхIисабдан 30-лицад хозяйство хIердирули лер. Илдазиб хIербирутачи чула гъамти башар. Гьанбушибси бархIилизиб чумал уртахъ диркьаличи гечбиубти Сагаси Вихърилизибадтира, унраличирти шимазибадти илдала уртахъунира гIяярличирив, ити бамсриахъесрив дубуртази бакIиб. БахъхIиагарли илди шадлихъличи кабииб. Чусра хабарагарли гIяхIли тупангуназибад къяйкбикIули уббухъун. Ва, хIерая, ургарти гIямрула адамла жан къябаиб…
Ил анцбукьличила пик­ри­икIули левли, кабинетлизибси столличи кабихьиб­си кисала телефон зянкъ бухъун. Касира ил ва «ГIял­лу!» бизахъурра. Нуша, районна дявила ва бузерила ветерантала Советла председатель М.ГIябдуллабековра халатала Советла председатель ишди тугъала авторра, район­на администрацияла ха­ла хIякимтазивадси Х.Мя­хIям­­мадовли сунечи жидарира. Нуша духI­нарти къуллукъунала начальник С.ГIяхIмадовличилра, следст­венный отделла халал ва участковыйтала бузери къел­гIеб­бикуси полицияла хIян­чизар ГI.Гираев­личилра, заманалис ГИБДД-ла начальникла къул­лукъуни сунечи хъардарибси Р.МяхIяммадовличилра цаибил архIяличил Дибгашила шилизи дакIира.
Бускрила, Кьялкнила, Диб­­­гашила, Гьунахъарила ва Иракьила шимала вакилти ил бархIи Дибгашила шилизиб цалабикилри. Илди бакIибтири участковый инспектор Т.ГIи­сяхI­мадовла барибси хIянчила чебкадси отчетличи лехIяхъес.
Иличила багьурхIели, Мухтарличил ши­мазир гъамти бузразир кадикибти, кахти ха­буртала черкад пикридикIули урдухъун­ра.
– Нушала шилизир ва ун­ра­­личиртазир паргъатдеш булъути анцIбукьуни хIедиуб хIей­­кIусра. Илди селрацад пик­ри бяхIиаэсти ахIенри. Участ­ковый Тимур сунела къуллу­къуначил гIяхIил бажардиир­кутазивад сай. Дуги-хIери хIей­кIули шимикад вашули ви­рар. Илис баркалла хIейкIес хIей­русра, – викIи участковыйла отчетла чевкад гъайухъунси 65 дус мугIяллимли узуси ХI.Иб­рагьимов.
– Нуни балуливан, шимала халкьлизибад бахъалтигъунти бузерила гьарли-марти устни бирутири даг. БусягIят хIербирули лебтира бегIтала гIядатунас марти биъниличи вирхулра. Участковыйличи дугьайзурли бурисра, дигахъира ишбархIиван жа­гIялра сахъдешличила хъум­хIертули, – буриб район­на дявила, бузерила, гIядлу-зегъа далтахъути орган­тала Советла председатель М.ГIяб­дул­ла­бе­ков­ли.
Т.ГIисяхIмадовла бузерила чебкад гIяхIцад цархIилти адамтира гъайбухъун.
Хъярбукла, Хуршнил­а ва Мирзиттала шимазиб хIербирули леб 3302 адам. Ил лугIилизиб саби 873 дурхIя. Илдала паргъатдешлис къарауйчив сай участковый инспектор Ш.Насруллаев. Полицияла жагьил хIянчизарла отчетличи лехIяхъес шила клублизи бухънаби ва ур­гарти гIямрула адамти цалабикиб.
– Ну участковыйли узула ил­цад халаси замана арбякьи ахIен. Биалра, ил заманала бухIнаб далхIейкибти вяшатIайзи ахъибти 40 адам белгибарес имканбакIиб. Илдазибад цацабехIти жавабличи битIакIес чебуркъуб. Ди­ла бузерилис халаси кумекли де­тарули сари шимазиб­ хIер­би­рули лебалти гьести гIям­рула адамтала насихIятуни ва гIякь­луми, школабала му­гIял­лимтачилти гьунибаъниби. Ил­дани наб дуги-хIери хIеили кумек гIеббиахъу. Ил багьандан илди арали калахъес улгулра, – ви­кIар отчетличил гъайухъунси участковый.
– Шила кьакьурбазир, чар­кадикIути хIяйванти къаршидиркули, илдани нуша инжитдирути анцIбукьни дирули сари. Ну гьачам-кIина участковыйличи илдала черкад дугьаризурра. Илала кумекличил гIергъиси заманализир кьакьурбазир къяйцI­ка­­дикIути хIяйванти кам­ка­диубли сари. чинабалра низам биахъес хIяракатлизив вирар нушала участковый. Бахъал цархIилтиван нура илис баркалла рикIулра, – ри­кIар цалаби­киб­­тала гьалар гъай­рухъунси Перизат ЯхIъяе­ва.
Ишди бурхIназиб Кубачиб кахси анцI­букь кабикиб. Шагьарлизив хIе­ри­руси, шилизи камли ахIи хIешуси, гIякьлулизиб нукьсандеш лебси, ургарти гIямрула адам шилизи вакIили увухъун, ва сунечиб сегъуналра гIяйибагарси адамличи дисличил чевхъи, кьакьализив ил кавшиб. Итмадан участковыйра иличил барх шила активра вайнукьагIиб умцIербухъун ва варгиб. Бу­ся­гIят такьсирчи ухIнакаили ле­в. ХIерая, ил анцIбукьличила сарри гьалар-гьаларти гъай ишаб бетерхурси участковый Я.Ра­ба­за­новла отчетлизир дурути.
Жигарчебли бетерхур Зубанчиб дура­бер­кIибси участковый отчетла чебкадси со­вещание. Илала чебкад гъайбухъунти Три­санчила шила администрацияла бекI ХI.Мур­­тазагIялиевли, Зубанчила ши­ла администрацияла бекI С.ХIя­жимурадовли, ЧIи­шилила администрацияла бекI Х.Ха­ли­кьовли ва собраниеличи цалабикибти гIя­дат­ла адамтани Сулайба бузери кьиматлабариб.
КIишанти-ургав даим ихтилатуназив чейур ил шилизив участковыйли узуси ХI.ХIя­­жи­­кьур­банов. Культурала Юртлизи ила­ла отчетличи лехIяхъес бакIибти камли ахIен­ри.
Гьала хили бурисра, районнизиб бузути лебилра участ­ковый инспектортала бу­зери ургабси тяхIярлайзи хал­бариб саби бузути шимазиб хIербирути адамтани, ва илдас челябкьлализир халкьла паргъатдеш балтахънилизир гьатIира чихъти сархибдешуни диубли дигни багьахъур.
ВецIну царалра шилизир дурадеркIибти собраниебачир бутIакьяндеш дариб районна духIнарти къуллукъунала начальник ГIяхIмадов СултIан ГIябдулманаповичли. Илди бурхIнала цализиб иличил ихтилат дурахIеберкIили батес хIейубра ва бегI гьалабси яргализиб участковый инспектортала бузериличила сай-вегIси пикри бурахъес тиладибарира.
– Гьаланачи ишгъуна секIал бурес дигахъаси, чу­ла гьала тIашдизурти мурадуни гьунчихIедиркахъуси хIян­чизар ну сунезив узуси отдел­лизив виубли хIейгахъаси ва вирра хIейрар. УркIи гьарг­ли гъай­икIасли, дила районна мер-мусаличир декIти анцI­бу­кьуни хIедирар хIей­кIусра. Илдала гьарилли бегI гьалав паргъатагарвикахъули вирус ва итмадан, дуги-хIерила чиди-дигара манзилизив такьсир дураберкIибти баргес хIяракатлизив вирусра. Иш мерличив ну баркалла викIулра шимазиб хIербирути лебилра адамтас. Рахлира чидил-биалра шилизиб гьанагарси анцIбукь кабикалли, бегI гьалаб нушала хIянчизартас кумекличи дурабулхъули бирар ургарти ва гьести гIямрула адамти. Мерличиб гъайбикIути шимала тямадабани дигиличил гьанбуршули уббухъун гьаларти дусмазиб паргъатдеш балтахъули, вайнукьабачил сегъунтилра баришдеш агарли бузути полицияла хIянчизарти. Илдала лугIилизиб буриб уркухъанти М.ГIябдулкьадиров, ХI.ГIябдуллаев, Ч.ХIям­заев, зубанчилан М.Шарипов, КIи­шавадси М.ГIяхIмадаттаев ва чумал-гьа­тIи багьадур. ХIяжатбикалли, нуша илдачи насихIят бурахъес дугьадилзули дирехIе. Нуша-ургабси ихтилат къябаиб зянкъбикIуси илала телефонни. «ГIяйибта маркьудра, МяхIячкъалализибад саби. Набзи хьардаэс хIядурдарибти хIела суалти иш нушала мякьлав тIашси ГI.Гираевлизи де­да…», – викIули С.ГIяхIмадов ка­би­нетлизи къалабаикиб.
ВахъхIи валуси гьунахъарилан уртахъ М.Гираевра гьачамцун ахIи архIяличивра бузерила урдаличивра къаршиикибсири. Ил багьандан иличилти хIисаб-суалра нушала шимала халкьла паргъатдеш балтахъниличила, вайнукьаби итаб-ишаб дакIу­булхъ­ни­ли­чила, ярагъла бегIтачила, «къама» пайдаладирутачила ва чеабиубси наслулизибад ца­цабехIтала уюнтачила сарри. Илдачила илини ишкьяйда бу­риб:
– ХIуни балуливан, участковый инспектортала бузери къел­гIебикнира набчи хъар­си саби. Гьанна 25 дус ну духI­нарти къуллукъунала­ хIян­чи­личив сайра. Набчи хъар­си хIянчилизир усалдеш чедаахъира или гьанра хIебиркур. Районна шимазиб такьсирчиби агара викIасли хатIаиркусра. Нушала районнизиб чус террористуни или ирути хIиллакарти леб хIейкIус. Иш мерличир нуша уржили дузулра районна бекIла заместитель, антитеррористическая организацияла халал, дахъал дусмазив милициялизив нушачивра сергокъалалантачилра узули калунси ГI.МяхIяммадовличил.
Амма шагьуртазиб ва диркьала мер-мусаличиб хIербирути дубуртази бамсриахъес яра чула цархIил хIяжатдеш ахъес бакIибхIели, илдазибад цацабехIти, кахти анцIбукьунази ихъули уббулхъули бирар. Нушани шимала бургази, гIядатла адамтази гьачамцун ахIи, бурибси саби, шилизи хьурайубси дагла хIела шан виаб, архIяла замана чеввалкIунси сайра викIуси виаб, гьарил илгъуна адамличила участковыйлизи балахъеная или. ИмцIатигъунти мераначиб ил секIал бирра бирули саби.
– Шимази кьалтинти ва цархIилти масани дицес башутала автомашинаби гьар бархIилизирра-сера къаршидиркули дирар. Илди хIерудилиуб бихIули дургудая.
– Илдицун ахIенну, гIядатла гIяхIялдеш дарес бакIибтачира пикри бяхIчииулра. Гьалабван нушала хIянчизартани «къама» дирцанти буцибтири. Илди Къадарла ва ХIулилла мер-мусаличиб хIербиранти сабли уббухъун.
Дамсниагарли дузулра чула хъулразир хIеруди агарли ярагъ хIердиранти хIебирахънила шайчирра. Нушани пайдалабирулра районна газета, гъайдулхъулра совещаниебачир ва лертигъунти, сари хIисабли кахIесили хъулрази кадихьибти ярагъ пачалихъли исули сарину, илди дицес нушачи дихеная или. Иш мерличир нушала къайгъни дугI аркьули ахIен. Ишдуслизир вецIалцад адамли ярагъ нушачи хиб. Илдала гьариллис бетиркуси хIекь бедира.
БалугълахIебаибтачил бируси хIянчила шайчивси инспектор С.Сулайбанов лев нушачив узули. Илини къяббердниагарси бархбас кабизахъурли сай районна администрациялизир ил шайчир дузути комиссиябачил. Илала чебетаибси хIянчила гIяхIдешли районна поликлиникала мер-мусаличиб гьалабван вявдешлизи ахъибти гIулухъабала кьукья белгибарибсири ва танбихIличи битIакIибсири. Уркухъла ва Трисанчила школабала бучIанти-ургарти кам-хъяшти къалмакъарра дахъал тIама-гьама агарли бекIдарес диубра.
Иш мерличиб ишгъуна секIал бурисра, нушала участковыйтира, районна дявила, бузерила ва гIядлу-зегъа далтахъути органтала ветерантала ва халатала Советунала вакилтачилра, илдачил дарх нушара школабала авидуначил гьунидиулра ва сегъунтилра аги-кьяйдализир законна тIалабуни дулъути гьундурачи дурахIебулхъахъес гIулухъаби махбирути ихтилатуни дурадуркIулра.
Нушала паргъатдешлис къарауйчи кабизурти районна духIнарти къуллукъунала хIянчизартас арадешра гIяхIдешунира дигни багьахъурли белкI ахирличи бикахъира.