ХIялалси бузери ахъли кьиматлабариб

ХIебла жагаси бар­хIи «Дагъис­тан» пача­лихъла те­ле­ра­­дио­компанияла Юртла гьа­лаб даргантас дебали мягI­ни­чебси балбуц бетерхур.

Ил бархIи пачалихъла ва жа­мигIятла машгьурси хIя­ра­катчи, Дагъиста халкьла поэт ХIя­­­мидов МяхIям­мад Ха­лим­­бе­ковичлис багъиш­ла­ба­риб­си­ мемо­риаль­ный ур­кьу­ли аб­хьиб.
Балбуцличи цалабикилри телерадиокомпаниялизиб­ бузути ва бузули калунти хIян­­чизарти, Дагъиста декIар-де­кIарти организациябала вакил­ти, поэтла творчество дигахъути, илала тухумти.
Дагъиста телерадиовещание гьалабяхI башахънилизи М.ХIя­мидовли кабихьибси пай­­личила, бузериличила, поэ­зияличила ванати дугьби дуриб балбуцла гIяхIлани.
М.ХIямидов акIубси сай Сергокъалала районна ГIяй­мау­махьила шилизив. Шила школа белчIи гIергъи, ил С.Стальскийла уличилси Дагъиста педагогический институтлизи керхурсири (гьанна ДГУ). КIинайс Москвализибси КПСС-ла ЦК-лизи кабурхуси чебяхIси партийная школа ункъли хъараахъур. Илавадли чариубли, гIяхIцад дусмазив «Ленинна байрахъ» газетализив, 30-ли дусличивра имцIали «Дагъистан» ГТРК-лис бекIдешдирули узули калунсири. Ил гьалабяхI башахъес илини мекелли халаси къайгъира дакIубариб.
Нешла мез черяхIдирутири, халаси пагьличил илди сунела творчестволизир пайдаладирутири. Илис бикьридеш дирули сари нушачи букьурли даибти умути, саркъибти дарган мезличил каргьурти поэтла произведениебани. Жагали зайдикIути нешла мезли илис уркIила хIялани сунес дигуливан аргъахъесра имканбикIусири. ХIера, илкьяйда сунела хIялани гьаргдирули ва гIямруличи кагибти пикруми-хIерани чедиахъули сай М.ХIямидовли назмула къяяназир. Илини мурхьси мягIна бухIнабуцибти назмурти лукIутири.
Буралли, даргала литературацунра ахIи, арагIебли Дагъиста литература вавалибяхъяхънилизи МяхIяммад Халимбековичли кабихьибси пайра камси ахIен.
М.ХIямидовла цаибти назмурти дурадухъунтири 1950 ибти дусмазир. 1962 ибил дуслизиб биалли, Дагъиста жузала Издательстволи М.ХIямидовла «Дила зиланти» бикIуси цаибси жуз дарган мезли дураибсири. ДекIар-декIарти дусмазир республикала издательствобани илала назмуртала гIяхIцад жузи дураибтири: «Дуклуми» (1967 ибил дус), «Хьаникъада» (1968 ибил дус), «Дубурти ва нуша» (1971 ибил дус), «Хъябагьри» (1979 ибил дус), «ГIямрула ганзухъуни» (1990 ибил дус) ва цархIилти.
«Хъябагьри» бикIуси жуз дураъни багьандан, С.Стальс­кийла уличилси республикала премияличи ва, «Лерилра далуйти хIечила сари» Батирайличила назмурти дурадухъни багьандан, ГI.Батирайла уличилси жамигIятла премияличи лайикьикибсири ил.
М.ХIямидов 1958 ибил дусличивад СССР-ла журналистунала Союзла член, 1965 ибил дусличивад СССР-ла писательтала Союзла член, Дагъиста писательтала Союзла член вирусири. Ил тарихла гIилмуртала кандидатра сайри.
Кьуръан, Ш.Руставелила «Къапланна гуличевси нарт» поэма ва Р.ХIямзатовла чумал произведение дарган мезличи шурдатуртири МяхIяммад Халимбековичли.
Дагъистайзибцун­ра ахIи, илала дураб хIер­би­рути адамтасра М.ХIя­ми­довла творчестволичил тянишбиэс имканбакIиб, сенахIенну илала назмуртала жузи Россияла издательствобани урус мезличи шурдатурли дураиб­тири.
Нушала хIуку­мат­лира М.ХIя­­мидовла хIялалси бузе­ри ахъли кьиматлабарибси са­­би. ДАССР-ла культурала уриб­­си хIянчизарла ва Дагъис­та халкьла поэтла хIур­матла ума­чи лайикьикиб, Бузерила ХIун­тIена байрахъла, «ХIур­матла лишанна», «Дагъиста гьаларти сархибдешуни багьандан» ордентачил ва дахъал медальтачил шабагъатлаварибсири.
Халаси хIурмат сархили, жагаси кулпет абикьурли ва хIялалси бузерилис гIямрула лерилра бурхIни харждирули хIеркайубсири МяхIяммад Ха­лимбекович. ГIяхIти хIял тIа­бигIятла, малхIямси, адамлис кумекла някъ гьабатес къалабаси, пергер адам вири ил. Гьайгьайрагу, ил кайзурси гъабза сайри, масхара-мар далуси, буцалачевси, биш­тIа-халатачил гьамадли ихти­латикIес балуси. Илини де­кIар-декIарти далдуцуначир жигарла бутIакьяндеш дирутири. «Замана» газетала гьарли-марси гьалмагъра вири.
МяхIяммад ХIямидов, Фазу ГIялиева, Расул ХIямзатов, Сарат ГIялиева, ГIяхIмадхан Абу-Бакар…… чула манзил, зубразиб шалали ухути зубартиван алки, Дагъиста литература ва культура вавалибяхъяхънилизи мекелли халаси пай кабихьибтири. Илдани чула уми тарихлизи мургьила хатIли делкIи сари. Сепайда, илдигъунти пагьмукарти адамтала къяяни гьачамичир-гьачам мискиндикIули сари. Илдани нушаб батурси хазна мяхIкамли хIербарили, чеал­кIуси наслулизира баахъес­ чараагарси саби.
Гьанна ил нуша-ургав агара, биаллира, гьалмагъуни-тяни­шу­нала ва гъамтала уркI­базир иличила шалати гьанбикуни даимлис хьурадиубли кавлан.
М.ХIямидовла творчестволичил тянишхIейубси хIергар дарганти-ургав. Илини сегъуна-биалра балбуцличир мурталра дучIути, чердикIибти ва бегIлара сунес дигути кIел назму дири: «ХIябал ганз» ва «Вари, гьаниркахъаба». Ил сабаблира газета бучIантас «ХIябал ганз» бикIуси назму гьалабирхьулра.

ХIябал ганз
ХIуни чум ганз кацIадра
Иш шалал дунъялизир,
Илди хIябалцун сари
Адамла гIямрулизир.

Цаибил – дурхIядешла,
Дунъя хIуни гьаргбирул,
ХIу агадри, Дунъяра
Аги или гьанарул.

КIиибил ганз — жагьдешла,
Дунъяла тIягIям айсул,
Дусми аркьути диъни
Пикрилизи кахIейсул.

ХIябъибил — ухънадешла,
Дунъяла мягIни балул,
Я паргъатли, я дардли
Ахъиб гьуни хIербирул.