Гьарил адамла лерти сари уркIилис дебали дигути, дурхъати, вегI акIубти мер-муса. Нуша дубурлантас мурталра шаласи ва ванаси мерли кавлан ахIерси ши, хIятта дахъалгъунти шагьуртазир хIердирули диахIелра.
Гьарил ши биалли, тарихлашал ва культуралашал давлачебси мягIдан саби. Ил сецад биштIаси биалра, дунъяличибра машгьурбиэс бирар. СенахIенну шантани саби илала хIурмат-кьиматра ахъдурцути. ХIера, тяп илгъуна шили бетаурли саби Сергокъалала районнизиб мерлабиубси МахIаргила шира. Илаб хIербирули саби пергер далай-делхъла ва халкьла пагьмула устни, культурала ва искусствола хIяракатчиби, халкьани-ургарти конкурсунала бутIакьянчиби… Ил сияхI, гьайгьайрагу, даимбарес вирар.
Дигеси саби, махIаргантани чула хала бегIтачирад даибти гIядатуни хъумхIертнира. Илди гIулухъабази ва жагьилтази гIерисахъниличи дяхIчиаибти къайгъни ишбархIира илдала гьарил баркьудилизир чедиули дирар.
ХIера, ДАССР 100 дус биънила ва культурала БархIила байрумти дурадуркIнила дазурбазиб, мартла ахирличиб Сергокъалала районна МахIаргила шилизиб шадлихъла балбуц дураберкIиб. Цалабикибтас «МахIарги» бикIуси хъалибаргла ансамбльли гьаларла манзилтазир дурадуркIули калунти мекъла гIядатуни чедаахъиб.
Балбуц дураберкIибсири Дагъистан Республикала культурала рурибси хIянчизар ансамбльла руководитель СултIанат Халимбековани. Ил бетерхур Халимбековхъала юртлизибси жагали балкьаахъурси, гIяхIли кьабулбируси хъулиб. Ил хъулир лерри гьалар нушала хала бегIтани пайдаладирути палтар ва хъали-цIализир дузахъути гIягIниахълуми. Шила жамигIятла бутIакьяндешличил, гьар-урла лерилра гIягIниахълумира пайдаладарили, чебаахъибсири ил къугъаси гIядат.
Шадлихъла гIяхIли сабри шими-ургабси культурала-бамсриихънила центрла директор Магьдиева Зайнаб ГIябидовна бекIлириубли бакIибти гIяртистуни. Илди саби МяхIяммад Лукьманов, Заур ГIялибеков, Абакар МяхIяммадов, ХIяжимурад Юсупов, Рукьият Халимбекова. Илданира жявхIелила далуйти зайдухъахъун ва чула хала бегIтала делхъ чедаахъиб. Илкьяйдали шила школала бучIантани даргала поэтунала назмуртира делчIун.
Халкьла культура, фольклор — ардякьунти наслубазибад касибси адамтала рухIласи ва адабласи кабизла мягIничебси бутIа саби. Нушала чебла саби, ил мяхIкамбарили, чеалкIуси наслулизи гIебасахъни. Дубуртар Улкала декIар-декIарти бетуцуназиб бузути чула биштIаси ВатIайс марти пасихIкартани, культурала хIянчизартани илди пайдалати кьялуби гьаладяхIра дашахъути сари. Илкьяйдали хала бегIтала дурхъати гIядатуни хъумхIертахъули ва гьаладяхI дашахъули, белгиси хIянчи дурабуркIутазибадли саби «МахIарги» ансамбльра. Ил акIахъубси саби 1987 ибил дуслизиб. Ил лебил Россияла ва республикала дахъал конкурсуналара фестивальталара лауреат бетаурси саби. Илала бутIакьянчиби СултIанат, Рукьият, ХIялимат, ПатIимат, Фарида, Руслан Халимбековхъали ва илдачибадли акIубти чула бегIтани бехIбуцибси баркьудилис мартили кавлули саби. Илди лебтанилра гапличи лайикьси хIянчира дурабуркIули саби.
Балбуцла ахирличиб гъайбухъунтани буриб илдигъунти далдуцунани нешла мез гьаладяхI дашахъес, чеалкIуси наслула культураличи диги акIахъес, илдази гIядатуни гIерасахъес халаси кумек алкIахъа или.
Балбуц хъараахъур миллатла декIар-декIарти берклумала кьумур гьалабихьниличил.